Maria Austria

Foto: Paul Huf jr. Collectie TIN
Naam | Maria Austria |
---|---|
Volledige naam | Marie Karoline Oestreicher |
Geboortedatum | 19 maart 1915 |
Geboorteplaats | Karlsbad |
Overlijdensdatum | 10 januari 1975 |
Overlijdensplaats | Amsterdam |
Beroep | Fotograaf |
Trefwoorden | Theaterfotografie |
Website | |
Externe databases: | |
VIAF | |
RKD |
Biografie
Onder het pseudoniem Maria Austria, begint Marie Karoline Oestreicher in 1937 in Amsterdam te fotograferen. Deze fotografe, geboren 1915 te Karlsbad, heeft haar fotografische opleiding in Wenen gevolgd, die vooral technisch gericht was. Tijdens haar stageperiode is zij avant-gardistische toneelvoorstellingen gaan fotograferen, maar vanwege de politieke invloed van Duitsland in Wenen vertrekt ze naar Amsterdam. Ze duikt onder in de oorlog en helpt bij het vervaardigen van illegale identiteitsbewijzen waarvoor ze mensen portretteert.
Samen met een aantal andere fotografen richt zij na de oorlog het fotobureau Particam (ontstaan uit een samenvoeging van Partizanen en Camera) op. De kern van dit bureau bestaat uit Maria Austria, Henk Jonker (wie zij in de oorlog heeft ontmoet en met wie ze in 1953 zal trouwen), Aart Klein en Wim Zilver Rupe. De fotografen leggen de wederopbouw van de stad vast en worden uitgenodigd om de eerste voorstellingen in de stadschouwburg te fotograferen. Hieruit ontstaat het specialisme van voornamelijk Austria en Jonker, namelijk de theaterfotografie. Ze fotografeerden bijna alle voorstellingen in de schouwburg en hun werkterrein werd uitgebreid met het Concertgebouworkest, Stichting De Nederlandse Opera en de grote balletgezelschappen.
In deze periode was het nog gebruikelijk om een voorstelling even stil te leggen, om een interessant moment te fotograferen. Dit had te maken met het weinige licht in het theater en de heersende stijl, waarbij de steracteur op glamourachtige wijze wordt gerepresenteerd. Na een ontdekking van Aart Klein werd het mogelijk om met onderbelichte films toch een goed resultaat te krijgen. Hierdoor kon men met snellere belichtingstijden fotograferen, waardoor het stilleggen van de scène niet meer nodig was. Van deze methode werd niet veel gebruik gemaakt, omdat er nog geen vraag was naar een ander soort beelden. Het resulteerde in duidelijk herkenbare beelden met veel grijstonen, een heldere compositie. Afsnijdingen, bewegingsonscherpte of afwijkende standpunten kwamen nagenoeg niet voor.
Tijdens haar huwelijk met Henk Jonker (van 1953 tot 1963) werkt Austria intensief met hem samen. De foto’s uit deze periode zijn vaak met beide namen ondertekend, waardoor er maar moeilijk een onderscheid tussen de fotografen gemaakt kan worden. Na het huwelijk gaat Austria alleen verder met het fotobureau; in 1956 besloot Aart Klein voor zichzelf te beginnen.
Anders dan bijvoorbeeld Frits Lemaire, liet Austria zich wel beïnvloeden door nieuwe tendensen in het theater. Ze interesseerde zich enorm voor experimenteel theater en ging hier actief voor fotograferen. Hiervoor neemt ze een nieuwe manier van fotograferen aan, ze laat de statische stijl los en gaat op zoek naar een beter passende beeldstijl. Hierbij komt de focus te liggen op de expressie van de acteur. Austria maakt heftigere beelden door middel van een hoog contrast, bewegingsonscherpte en afwijkende standpunten. Ook maakt ze meer close-ups, waardoor de emoties worden benadrukt en de beelden vaak een abstracte noot bevatten. De voorstelling stilleggen voor het maken van een foto is er nu niet meer bij. Ze fotografeert onder andere voor Mickery, Het Werkteater, Proloog, Toneelgroep Baal en Sater. Austria stoot bijna alle conventionele gezelschappen af en blijft alleen nog fotograferen voor de Nederlandse Opera. Voor dit soort opdrachten past ze haar stijl aan en kiest ze voor de conventionele theaterfotografie. Austria was ook actief tijdens het Holland Festival, waarvoor ze zoveel fotografeerde, dat men haar met het festival ging identificeren. Naast de ontwikkelingen in het theater liet Austria zich ook beïnvloeden door ontwikkelingen in de fotografie. Zo zijn invloeden van de Subjectieve Fotografie van fotograaf Otto Steinert te zien in haar werk. Deze stroming benadrukte het belang van de individuele expressie, wat zich uitte door het gebruik van solarisatie, reductie van grijstonen, sterke ritmering, krachtig lijnenspel en de weergave van beweging. Deze kenmerken zijn, afgezien van het gebruik van solarisatie, terug te zien in de foto’s van het experimentele theater.
In Austria’s werk is dus een duidelijke ontwikkeling te zien, van de meer statische theaterfotografie naar een dynamische fotografie met sterke beelden door het grote contrast tussen zwart en wit. Austria ging met haar tijd mee, waardoor ze het beeld van de theaterfotografie voor lange tijd heeft bepaald. Een even belangrijk oeuvre als dat van haar is sindsdien niet meer geëvenaard. Na haar plotselinge overlijden in 1975 is het Maria Austria Instituut opgezet, wat niet alleen haar archief, maar ook dat van andere belangrijke Amsterdamse en Nederlandse fotografen beheert en openbaar maakt.
Theater CV
Maria Austria heeft bijgedragen aan 228 productie(s).
Maria Austria heeft gewerkt in de volgende functies:
- Vervaardiger - Zie lijst (A-Z) of lijst (datum)
- Fotografie - Zie lijst (A-Z) of lijst (datum)
Het gehele overzicht van voorstellingen waaraan Maria Austria heeft meegewerkt, voor zover geregistreerd in de Theaterencyclopedie:
NB: Bij de carrièreoverzichten zijn de voorstellingen gekoppeld aan de premièredatum. Het kan echter voorkomen dat personen niet aan de première meewerkten, maar pas later bij de voorstelling betrokken raakten.
Fotogalerij
Werk
Maria Austria heeft onder andere gefotografeerd voor:
- Toneelgroep 5 mei 1945 1945
- Amsterdams Toneelgezelschap (A.T.G.) 1948 - 47
- Theater Arena 1957 – 61 63 – 67
- Ballet der Lage Landen 1955
- Ballet Recital II 1949 52
- Ballet van de Nederlandse Opera 1954 - 57
- Toneelgroep Centrum 1968
- De Nederlandse Opera Stichting 1948 57 63 65 – 67 69 - 74
- Stichting Eigentijdse Dans 1965 70 72
- Ensemble (toneelgezelschap) 1962 65 66
- Haagse Comedie 1959 64
- Holland Festival 1947 - 73
- Jasperina de Jong 1972
- Cabaret Lurelei 1971
- Mickery 1968 - 73
- Het Nationale Ballet 1961 – 73
- Het Nederlands Ballet 1954 - 55 58 60
- De Nederlandse Comedie 1953 59 61
- Nederlands Volkstoneel 1953
- Nederlands Dans Theater 1959 - 62 65 70 72
- Nieuwe Komedie 1950 53 57 - 68
- Stichting Nieuw Rotterdams Toneel 1962 – 71
- Proloog 1972
- N.V. Het Residentie Tooneel 1945
- Scapino Ballet Rotterdam 1940 46 49 54 - 59
- Studio Scarabee 1970
- NV Spot 1969
- Stichting Amsterdamsch-Rotterdamsch Tooneelgezelschap 1945 63 65 - 69
- Toneelgroep Studio 1962
- Terzijde 1966
- Test 1955 - 58
- Toneelgroep Theater 1954 - 65
- Stichting Theaterunie 1971
- Tingel Tangel, Amsterdam 1960
- Toneelraad Rotterdam 1974
- Het Werkteater 1971 - 72
- Het Zuidelijk Toneel 1956 66 – 67
Externe links
- Fotocollectie Theater Instituut Nederland
- Carla van der Stap, ‘Maria Austria’ in Leijerzapf, Ingeborg Th, e.a. Geschiedenis van de Nederlandse fotografie in monografieën en thema-artikelen. 1984: Voetnoot, Amsterdam
- Iris van Vliet, 'Belicht. Theaterfotografie in Nederland van 1945 tot 2011' Masterscriptie UvA Theaterwetenschap, 2011.
Bronnen
- website Resources Huygens