Nicolaas Wijnberg
Foto: Lemaire en Wennink/MAI. Collectie TIN
Naam | Nicolaas Wijnberg |
---|---|
Geboortedatum | 22 november 1918 |
Geboorteplaats | Amstetrdam |
Overlijdensdatum | 11 juni 2006 |
Overlijdensplaats | Laren |
Beroep | Decorontwerper, Kostuumontwerper, Scenograaf, Beeldend kunstenaar |
Discipline | Toneel, Muziektheater |
Website | |
Externe databases: | |
IMDb | |
VIAF | |
RKD | |
Wikidata |
Biografie
Nicolaas Wijnberg werd geboren in de Amsterdamse Pijp, in een sociaal-democratisch milieu. Zijn vader Nicolaas sr. was een meestersteendrukker bij diverse drukkerijen, en drukte in die hoedanigheid tekeningen van kunstenaars als Piet van der Hem en Jan Sluijters. Hij was het die zijn zoon meenam naar het museum en hem kennis liet maken met de beeldende kunsten van zijn tijd.
Wijnberg volgde van 1933 tot 1935 de opleiding tot lithograaf aan de Grafische School te Amsterdam. Daarna werkte hij bij een reclamebureau, en volgde daarnaast van 1935 tot 1942 de avondopleiding Tekenen aan de Rijksacademie te Amsterdam.
Vanaf 1936 schildert Wijnberg. Als beeldend kunstenaar is hij autodidact en blijft hij het figuratieve in zijn vrije werk altijd trouw. Hoewel Wijnberg zelf veel belang hechtte aan zijn werk als beeldend kunstenaar, is hij vooral als decor- en kostuumontwerper bij het grote publiek bekend geworden. Zijn karakteristieke, kleurrijke theateraffiches vormen daarbij een hoogtepunt.
Na onderduik in het laatste jaar van de Tweede wereldoorlog, richtte hij in 1945 samen met Hans Snoek en Hans van Norden het Scapino Ballet op, de eerste balletgroep voor de jeugd in Nederland. Wijnberg ontwerpt het affiche van de nieuwe groep, en ontwerpt het decor- en kostuumontwerp voor het ballet De gouden zwaan.
In 1946 volgen de eerste decorontwerpen voor Veel leven om niets voor de Stichting Amsterdamsch-Rotterdamsch Toneelgezelschap, gevolgd door ontwerpen voor De ontvoering uit het Serail van De Nederlandse Opera (1947).
In 1947 wint hij de prijs Koninklijke Prijs voor Vrije Schilderkunst.
In 1954 werkte hij voor het eerst samen met Ton Lutz bij het ontwerpen van de decors en kostuums voor Elektra bij de Nederlandse Comedie. Dit was het begin van een jarenlange samenwerking met Ton Lutz.
Vanaf 1957 was hij samen met Hans van Norden verantwoordelijk voor de vormgeving van het maandelijks literair tijdschrift Tirade en vanaf 1958 was hij hier ook redacteur beeldende kunst.
In de jaren 1970-1983 was hij hoogleraar scenografie aan de Jan van Eyck academie te Maastricht.
Wijnberg ontwierp in totaal, van 1945 tot 1986, decors, kostuums en/of affiches voor zo’n 155 voorstellingen van: Scapino Ballet, Stichting De Nederlandse Opera, Stichting Amsterdamsch-Rotterdamsch Tooneelgezelschap, Toneelgroep Comedia, Ballet der Lage Landen, Ballet van de Nederlandse Opera, De Haagsche Comedie, Nederlandse Comedie, Rotterdams Toneel, Stichting Nieuw Rotterdams Toneel, Holland Festival, De Nederlandse Operastichting, Zuidelijk Toneel Globe, Toneelgroep Theater, en Publiekstheater.
Nicolaas Wijnberg overleed op 87-jarige leeftijd in het Larense Rosa Spier Huis. Hij was getrouwd met kostuumontwerpsters Katinka Keus.
Zie ook de info op Wikipedia
Theater CV
Nicolaas Wijnberg heeft bijgedragen aan 170 productie(s).
Nicolaas Wijnberg heeft gewerkt in de volgende functies:
- BeeldtAf - Zie lijst (A-Z) of lijst (datum)
- Auteur (schrijver libretto, scenario) - Zie lijst (A-Z) of lijst (datum)
- Uitvoerende - Zie lijst (A-Z) of lijst (datum)
- IsVervaardigdDoor - Zie lijst (A-Z) of lijst (datum)
- Decor - Zie lijst (A-Z) of lijst (datum)
- Geluid - Zie lijst (A-Z) of lijst (datum)
- Kostuums - Zie lijst (A-Z) of lijst (datum)
- Licht - Zie lijst (A-Z) of lijst (datum)
- Muziek - Zie lijst (A-Z) of lijst (datum)
- Persoon - Zie lijst (A-Z) of lijst (datum)
Het gehele overzicht van voorstellingen waaraan Nicolaas Wijnberg heeft meegewerkt, voor zover geregistreerd in de Theaterencyclopedie:
NB: Bij de carrièreoverzichten zijn de voorstellingen gekoppeld aan de premièredatum. Het kan echter voorkomen dat personen niet aan de première meewerkten, maar pas later bij de voorstelling betrokken raakten.
Fotogalerij
Nicolaas Wijnberg, Foto Lemaire en Wennink/MAI. Collectie TIN.
Fotografie door Nicolaas Wijnberg
Er zijn 321 foto's die zijn gemaakt door Nicolaas Wijnberg beschikbaar op de TheaterEncyclopedie:
Affiches
Affiches (steendrukken) naar ontwerp van Nicolaas Wijnberg voor Moortje (1957), De Misantroop (1958) en De Twee Weezen (1971). Collectie TIN.
Kostuum- en decorontwerpen
In de Theatercollectie Bijzondere Collecties UvA (Stichting TiN) bevinden zich vele kostuum- en decorontwerpen, affiches en maquettes van Wijnberg. Daarnaast zijn er veel kostuums naar ontwerp van Wijnberg. Voor dezelfde voorstelling ontwierp Wijnberg vaak zowel het decor als de kostuums, het programma en het affiche.
Decorontwerp (links) en maquette van Moortje, Holland Festival 1957. Ontwerp Nicolaas Wijnberg.
Kostuumontwerpen voor Moortje, Holland Festival 1957: Boven v.l.n.r. Lies Franken als Katrijntje, Myra Ward als Moy-Aal, Hans Kaart als Kackerlack de Panlicker, Guus Hermus als Kapiteijn Roemert. Onder: reeks kostuumontwerpen voor dezelfde voorstelling. Ontwerp: Nicolaas Wijnberg.
Nicolaas Wijnberg in de Collectie TIN
In de Collectie TIN bevinden zich meer dan 2000 affiches, decorontwerpen, kostuumontwerpen, maquettes en kostuums naar ontwerp van Nicolaas Wijnberg.
Voor een overzicht van alle werken van Nicolaas Wijnberg in de Collectie TIN, raadpleeg de catalogus: zie Catalogus Bijzondere Collecties UvA Uitvoerende kunsten
Canon
- Bredero’s Moortje, vormgegeven door Nicolaas Wijnberg (regie Ton Lutz) is als belangrijk en invloedrijk moment in de Nedelandse theatergeschiedenis opgenomen in Canon van het Theater in Nederland.
Externe links
Bronnen
- Joke van Pelt, Een kleurrijke parade. De scenografie van Nicolaas Wijnberg, Theater Instituut Nederland 2008.
- Productiedatabase