Theatervormgeving

Theatervormgeving

Is een raambegrip waaronder zeer veel andere termen kunnen worden geschaard, die allemaal betrekking hebben op het bedenken en realiseren van het uiterlijk aanzien van een voorstelling in de podiumkunsten alsmede op de beleving daarvan door de toeschouwers.

Theatervormgeving dient een eenheid te vormen met het de inhoud, de tekst, het stuk, het idee van welke voorstelling in de podiumkunsten dan ook. In oorsprong en essentie komt de vormgeving dan ook voort uit hetzelfde brein als dat van de creatieve bedenker, de ’auteur’ van het theaterstuk dat wordt opgevoerd. In de loop van de theatergeschiedenis werd dit scheppende werk verdeeld over meerdere personen die dan binnen het door de ‘auteur’ vastgestelde kader een bepaald aspect van de voorstelling c.q. de vormgeving, bedenken en ontwerpen. Gezamenlijk worden deze ‘ontwerpers’ wel aangeduid met de term creatief team. Overigens zijn er ook heden ten dage nog theatermakers, die geheel alleen een theatervoorstelling bedenken en vormgeven. Met name is dat ook vaak het geval in het poppenspel.

Theatervormgeving wordt van oudsher ook benoemd met het uit het Grieks stammende woord Scenografie. Zie o.a. Wikipedia

Tegenwoordig bedoelen we met theatervormgeving of scenografie meestal de gehele uiterlijke vorm waarin een voorstelling door het publiek wordt beleefd, waaronder het Theater (Gebouw), althans de ruimten in dat gebouw waarin of de locatie waarop een voorstelling zich afspeelt en deze door de toeschouwer wordt beleefd. In die zin kan de architectuur van een theatergebouw als onderdeel van de theatervormgeving worden gezien.

Een lang gebruikelijke onderverdeling van de theatervormgeving was die in Decor en Kostuums al of niet verder onderverdeeld in rekwisieten, kap en grime (schmink of make-up). Sinds de steeds complexere technische ontwikkelingen vanaf het midden van de 20ste eeuw zijn belichting en geluid aparte ontwerp disciplines geworden. Door steeds verdergaande (technische) mogelijkheden en detaillering van aspecten van de vormgeving, worden thans, als daar sprake van is, nog diverse andere ontwerpspecialisaties benoemd bijvoorbeeld: Effecten, Film en Video, 3D, rigging, pyrotechniek etc. of op gebied van kostuums: hoeden, pruiken, maskers, juwelen, schoenen etc.

Zie verder: Categorie:Theatervormgeving
Zie ook het uitgebreidere artikel Technische realisatie van voorstellingen, waarbinnen een beknopte geschiedenis van theatervormgeving is te lezen.

Zie ook dit wat uitgebreidere artikel in het Engels dat in historische context antwoord geeft op de vraag: What is Scenography? van de Canadese ontwerper Michael Eagan.