Albert van Dalsum: Repertoire - Televisie en film

Uit TheaterEncyclopedie
Ga naar: navigatie, zoeken

Logo eenlevenlangtheater2.jpg

Albert van Dalsum, 1950. Foto: Ralph Prins. Collectie Theater Instituut Nederland.

Eenlevenlangtheater Albert van Dalsum:

Televisie en film

Gedurende zijn lange toneelcarrière werkte Albert van Dalsum regelmatig mee aan film- en televisieopnames. Van sommige van de toneelstukken waarin hij speelde werden televisieregistraties gemaakt. Ook speelde hij in twee speelfilms, was hij regelmatig te zien in het Journaal en stond hij centraal in een aantal programma's over toneel of kunst.

Hieronder vindt u een chronologisch overzicht van deze werkzaamheden en programma's.

Speelfilm, televisiedrama en toneel (1939-1970)

  • 1951 (2 oktober): De toverspiegel. Rol: Professor Video
    • Van Willy van Hemert en Pieter Koen.
      Omroep: NTS
      Regie: Willy van Hemert
      Met o.a. Louis Bouwmeester, Hetty Blok en Ank van der Moer
      De Toverspiegel is het eerste Nederlandse televisiespel op de Nederlandse televisie. Het was te zien tijdens de eerste Nederlandse Televisieuitzending op 2 oktober 1951 en werd geproduceerd door de NTS (Nederlandse Televisie Stichting) en geschreven door Willy van Hemert, Peter Koen en Evert Werkman. De titel van het spel is een metafoor voor de televisie. De hoofdpersoon, de nar Video, neemt een naïef en onwetend kind mee op reis naar het verleden en de toekomst.
      Tijdens de uitzending ontstond ook meteen de eerste storing op de Nederlandse televisie, drie minuten lang, die door omroepster Jeanne Roos de volgende dag in Het Parool werd beschreven als 'een verzameling bewegende schilderijen van Mondriaan'.
  • 1956 (Polygoon Hollands Nieuws week 28): Mariken van Nimweghen
    • In het kader van het Holland Festival geeft Toneelgroep Theater onder regie van Albert van Dalsum op de markt in Nijmegen een voorstelling van het middeleeuwse mirakelspel Mariken van Nimwegen, met o.a. Mariken, de duivel Moenen, de priester en de paus.
  • 1956/1957: Verloren zonen
    • Omroep: AVRO
  • 1958 (26 februari): Euridice
    • Omroep: AVRO
  • 1959/1960: Moord in de kathedraal
    • Omroep: KRO.
      In 1949 werd Albert van Dalsum, na zelf te hebben meegespeeld in een voorstelling van het stuk De moord in de kathedraal, in de Stadsschouwburg te Amsterdam gehuldigd ter gelegenheid van zijn veertigjarig toneeljubileum.
  • 1960 (3 november): De donkere kant van de aarde. Rol: Kolonel Sten
  • 1961 (25 mei): Spooksonate. Rol: Oude man
    • Omroep: AVRO
      Met o.a.: Ida Wasserman, Jacques van Bijlevelt, Elisabeth Hoytink
      Televisiespel, geschreven door August Strindberg en vertaald door Remco Campert. Surrealistisch en absurdistisch drama over mensen die niet in de alledaagse werkelijkheid leven, maar half in de realiteit en half in een droom. Alle personages worden in sterke mate door elkaar beïnvloed en zijn allen aangetast door het kwaad. Hierdoor gaan zij als het ware als spoken door het leven.
  • 1962 (15 november): The Barretts van Whimpole Street. Rol: Edward Barrett
    • Omroep: NCRV
      Regie: Peter Holland
      Met o.a.: Ton Kuyl, Ellen Vogel, Anne Marie Heyligers, Paula Petri, Maxim Hamel
      Televisiedrama in vijf aktes, geschreven door Rudolf Besier en vertaald door Nel Bakker, over de liefdesgeschiedenis van de Engelse dichters Elisabeth Barrett en Robert Browning.
      Deel I: Bier in een kan.
      Deel II: De heer Robert Browning.
      Deel III: Robert.
      Deel IV: Henriëtte.
      Deel V: Papa.
      De dichters Elisabeth Barrett en Robert Browning (Ton Kuyl) worden verliefd op elkaar tot groot ongenoegen van vader Edward Barrett. Browning stuurt aan op een huwelijk zonder medeweten van vader Barrett. Na een confrontatie breekt Elisabeth met haar vader en verlaat ze het ouderlijk huis.
  • 1964 (29 oktober): Plantage Tamarinde. Rol: Sjon Jan van Leent
    • Regie: Michael Forlone
      Scenario: Hans Keuls
      Met o.a.: Han Rijnbeck, Chris Smeets, Bronwyn van Hensbergen, Elly van Stekelenburg
      Curaçao op het breukvlak van de oude en de nieuwe tijd, verbeeld in de tragiek van een plantersfamilie. Door de economische ontwikkeling van het eiland Curaçao is de plantage Tamarinde in verval geraakt. De conservatieve eigenaar (gespeeld door Albert van Dalsum) is te gehecht aan de traditie en het erfgoed van zijn voorvaderen om er afstand van te doen en hij kan zich ook niet bij de sociale evolutie aanpassen. Hij verzet zich tegen het huwelijk van zijn dochter met een kleurling (de onwettige zoon van zijn huishoudster), die wat intelligentie betreft zijn eigen zoon voorbijstreeft en dokter wordt. De oude man verstoot zijn kinderen en blijft als eenzaam, verbitterd man alleen op de plantage wonen. Na een hartaanval komt de grote ommekeer; hij verzoent zich met zijn kinderen en iedereen aanvaardt de nieuwe tijd.
  • 1966 (17 februari): Manifestatie in de Ridderzaal
    • Omroep: NTS
      Rechtstreekse uitzending van de feestelijke manifestatie in de Ridderzaal in Den Haag in het kader van de ondertrouw van prinses Beatrix en Claus von Amsberg. Albert van Dalsum is één van de optredende artiesten. Hij draagt een gedicht door als Jacob Cats, waarna hij het gedicht in perkament aan het koninklijk paar aanbiedt.
  • 1970 (28 maart): Nathan en Tabileth. Rol: Nathan
  • 1970 (25 december): De koning der joden
    • Omroep NCRV
      Vanuit het Universiteitstheater te Amsterdam een Nederlandse bewerking van het spel King Herod explains door de Ierse dichter en diplomaat Conor Cruise O'Brien. In de huidige twintigste eeuw geeft Koning Herodes de Grote een uitleg ten overstaan van een internationale vergadering over de hem opgelegde moordzucht. Rolverdeling: Koning Herodes: Albert van Dalsum, voorzitter: Jurriaan Schrofer.

Reportages, journaals en talkshows (1926-2001)

  • 1926: Lustrumfeesten te Utrecht
    • Regie: Albert van Dalsum
      Opnamen van de gekostumeerde optocht van Utrechtse studenten ter gelegenheid van de lustrumviering in 1926. Tijdens dit lustrumfeest werd het spel Ichnaton opgevoerd, waarvan de gekostumeerde spelers in de optocht meelopen. De spelers zijn: A.W.C. Bentinck, H. Lanschot en Loudon.
  • 1949 (Polygoon Hollands Nieuws week 44): Het 40-jarig toneeljubileum van Albert van Dalsum
    • Albert van Dalsum is veertig jaar acteur. In de Stadsschouwburg te Amsterdam wordt hij, na zelf te hebben meegespeeld in een voorstelling van het stuk De moord in de kathedraal, gehuldigd. Na de huldiging wordt hij naar het Lido gebracht waar allerlei mensen hem komen gelukwensen.
      SHOTS: - Stadsschouwburg; op de gevel een bord met aankondiging met titel van toneelstuk en jubileum van Van Dalsum; - enkele shots van Van Dalsum: in zijn kleedkamer schminkt hij zich als aartsbisschop van Canterbury; close-ups: Van Dalsum als Gysbreght van Aemstel; als Richard III; als King Lear; - op het de achtergrond van het toneel van de Stadsschouwburg staan acteurs en actrices opgesteld; ervóór staat, in rokkostuum, Van Dalsum; wethouder De Roos spreekt hem toe en overhandigt hem de gouden erepenning; daarna spreken onder andere Louis Saalborn, mevr. J. Royaards-Sandberg en Cor Ruys; - Van Dalsum neemt plaats in een draagstoel; studenten van het Amsterdams Studenten Corps dragen hem de zaal uit en brengen hem vervolgens in een fakkeloptocht over het Leidseplein, temidden van een duizendkoppige menigte, naar het Lido; - interieur Lido: Van Dalsum wordt gefeliciteerd door o.a. Rob de Vries, Paul Huf, Marie Hamel, Elise Hoomans, Jo Sternheim en Rika Hopper.
  • 1949: Opvoering van Gijsbreght van Aemstel in de Stadsschouwburg te Amsterdam
    • De acteur Albert van Dalsum viert zijn 60ste verjaardag en zijn 40-jarig acteursjubileum met een speciale jubileumvoorstelling van de Gijsbreght van Aemstel.
  • 1959 (Polygoon Hollands Nieuws week 48): Albert van Dalsums gouden toneeljubileum
    • De 70-jarige acteur Albert van Dalsum schminkt zich in de Koninklijke Schouwburg te Den Haag, waarna hij optreedt in het toneelstuk Sauls dood van Abel Herzberg, waarmee hij zijn gouden jubileum viert. Na de voorstelling reikt Jan Klaasesz, commissaris der koningin van Zuid-Holland, Van Dalsum de gouden medaille voor kunst- en wetenschap uit, waarna Van Dalsum een dankwoord uitspreekt.
  • 1959 (27 november): Journaal
    • Omroep: NTS
      Huldiging ter gelegenheid van het 50-jarig toneeljubileum van acteur/regisseur Albert van Dalsum in de Koninklijke Schouwburg te Den Haag, voorafgegaan door de galapremière van Sauls dood, waarin Van Dalsum de hoofdrol speelt. SHOTS van Van Dalsum die zich schminkt; aankomst van koningin Juliana, minister Cals en staatssecr. Scholten bij de schouwburg; overhandiging van een door Kees Verwey geschilderd portret van Van Dalsum door staatssecr. Scholten aan burgemeester Kolfschoten van Den Haag. TOESPRAKEN van dhr. Klaasesz, commissaris der koningin Zuid-Holland; staatssecr. Scholten bij de overhandiging van het portret; regisseur Paul Steenbergen, met een boodschap van Cees Laseur, dir. Haagse Comédie; dankwoord van Van Dalsum.
  • 1963: Onder vier ogen
    • Omroep: NCRV
      Serie studio-interviews waarin een (min of meer bekende) Nederlander over zijn leven en werk vertelt.
  • 1964 (8 oktober): Kijk op kunst'
    • Omroep: KRO
      Magazine met onder andere een bespreking van de film Plantage Tamarinde met onder andere een verklaring van acteur Albert van Dalsum en een scène uit de film waarin Albert van Dalsum en Chris Smeets te zien zijn.
  • 1964 (17 november): Artistieke ontmoetingen
    • Omroep: AVRO
      Magazine met onder andere aandacht voor Albert van Dalsum ter gelegenheid van zijn afscheid van het toneel. Met o.a. een toneelfragment uit Koning Lear, een verklaring van Albert van Dalsum en een shot van Albert van Dalsum met een kat.
  • 1964 (21 november): Journaal
    • Omroep: NTS
      Albert van Dalsum neemt afscheid van het toneel in de Koninklijke Schouwburg te Den Haag. Toespraak door Paul Steenbergen, de directeur van de Haagse Comedie. Met shots waarin Van Dalsum King Lear speelt en waarin koningin Juliana en prinses Margriet in gesprek zijn met Van Dalsum.
  • 1964 (Polygoon Hollands Nieuws week 47): Albert van Dalsum neemt afscheid
    • Acteur Albert van Dalsum neemt na meer dan 50 jaar afscheid van het toneel. Hij wordt geschminkt voor zijn laatste optreden als King Lear, waarna hij optreedt in het gelijknamige stuk van William Shakespeare in de Koninklijke Schouwburg te Den Haag. In de pauze praat hij met oa Paul Steenbergen, directeur van de Haagse Comedie, koningin Juliana en de prinsessen Margriet en Christina. Aan het eind van het toneelstuk biedt L.J.M. van de Laar, staatssecretaris van OKW, Van Dalsum bloemen aan.
  • 1966 (20 november): Journaal
    • Omroep: NTS
      Voorlezen uit boek "In de schaduw van gisteren" van H.M. van Randwijk door Albert van Dalsum bij de introductie van dit boek in zaal van de Bijenkorf te Amsterdam.
  • 1968 (15 maart): Mies en scène
    • Omroep: VARA
      Mies Bouwman start in 1965 het praatprogramma Mies en scène, een mengeling van gesprekken, actualiteit en amusement. In het zogenaamde stoel-interview stelt zij tien vragen aan een bekende Nederlander. Deze aflevering, vanuit Frascati te Amsterdam, acteur Albert van Dalsum.
  • 1968 (19 augustus): Wadway
    • Omroep: NCRV
      Diverse shots van kerkje in Wadway, thans Cultureel Centrum van de Stichting Wadway; diverse verklaringen van Harry van Scherpenburg en Albert van Dalsum; toneelfragmenten van Droom der Gevangenen, afgewisseld door korte verklaringen van Albert van Dalsum.
  • 1970 (2 april): Kunstprogramma
    • Omroep: VPRO
      Kunstprogramma waarin Albert van Dalsum aan het woord komt over zijn schilderijen.
  • 1971 (3 januari): De onvergetelijken
    • Omroep: NOS
      Serie portretten van nog levende, oudere Nederlandse kunstenaars, vooral aan de hand van gesprekken met de kunstenaars zelf, die terugkijken op hun carrière. Deze aflevering: Albert van Dalsum, toneelspeler/regisseur en mede-oprichter/directeur van diverse toneelgezelschappen.
      Emmy Huf praat met Albert van Dalsum over onder andere zijn keuze voor het toneel, de toneelleiders Eduard Verkade en Willem Royaards, het begin van zijn loopbaan, het expressionisme als reactie op WO I en de invloed daarvan op het toneel, overstap van Verkade naar Oost-Neederlands Tooneel, karakterrollen, zijn regie-opvattingen, reis naar Moskou, zijn tijd als directeur en regisseur van diverse gezelschappen en zijn hobby: schilderen.
  • 1971 (25 oktober): Journaal
    • Journaal waarin het overlijden van Albert van Dalsum wordt aangekondigd. Met een fragment uit Van Dalsums' afscheidsvoorstelling Koning Lear van Shakespeare en een fragment waarin hij voorleest uit een boek van Van Randwijk.
  • 1971 (Polygoon Hollands Nieuws week 44): In memoriam Albert van Dalsum
    • Toneelspeler Albert van Dalsum is op 82-jarige leeftijd overleden. Met archiefmateriaal van het afscheidsoptreden van Van Dalsum als King Lear in 1964.
  • 2001 (1 maart): Andere Tijden: De opvoering van De Beul
    • Omroep: NPS/VPRO
      Serie wekelijkse programma's, waarin aan de hand van archiefmateriaal en interviews onderwerpen uit de recente geschiedenis worden behandeld. Presentatie: Hans Goedkoop.
      Deze aflevering heeft als tweede onderwerp een reportage over het anti-nazi toneelstuk De beul, dat eind 1935 werd gespeeld door de Amsterdamsche Tooneelvereeniging maar al snel door de overheid werd verboden. Aan bod komt onder andere het geëngageerde toneel van het gezelschap, de leiders August Defresne en Albert van Dalsum en de protesten door de NSB tegen het toneelstuk.
      INTERVIEWS hierover met: - B. Albachs, theatercriticus; - J. Plekker, biograaf Albert van Dalsum. ARCHIEFMATERIAAL: (zw/w) diverse fragmenten uit promotiefilm over de Amsterdamsche tooneelvereeniging (1932); optreden van Willy Derby (1935); toespraak Anton Mussert op landdag NSB (1934); toespraak H. Colijn (1935); toespraak topman NSDAP.
Overgenomen van "https://theaterencyclopedie.nl/w/index.php?title=Albert_van_Dalsum:_Repertoire_-_Televisie_en_film&oldid=2491278"