Gerrit Komrij
Gerrit Komrij in Vila Pouca da Beira, 1994. Foto: Michiel Hendryckx - Eigen werk Bron: Wikipedia
| Naam | Gerrit Komrij |
|---|---|
| Geboortedatum | 30 maart 1944 |
| Geboorteplaats | Winterswijk |
| Overlijdensdatum | 5 juli 2012 |
| Overlijdensplaats | Amsterdam |
| Beroep | Dichter, Vertaler |
| Discipline | Toneel, Muziektheater |
| Trefwoorden | Opera |
| Externe databases: | |
| DBNL | |
| IMDb | |
| VIAF |
Biografie
Hoewel Gerrit Komrij zelf ooit schreef dat hij was geboren in een kippenhok waar zijn ouders bescherming hadden gezocht tegen luchtaanvallen was de werkelijkheid enigszins prozaïscher. Gerrit Komrij werd geboren, zo schreef hij later in "Demonen", in de Iepenstraat 23 (in een werkmansbuurt - type tuindorp te Winterswijk. Tijdens zijn middelbare schooljaren op de Rijks HBS schreef Komrij gedichten en andere bijdragen in de schoolkrant. Bij een drukkerij in Winterswijk werd in 1963 zijn eerste bundel van vier gedichten gedrukt, Dekonstruktie in vier delen. Voor Komrij is dit echter een pseudodebuut. Zijn echte debuut als dichter is de bundel Maagdenburgse halve bollen en andere gedichten in 1968. In 1976 schreef hij op muziek van Boudewijn de Groot het lied Kinderballade dat een jaar later op single verscheen. In 1979 publiceerde hij de eerste versie van de bloemlezing 'De Nederlandse poëzie van de 19de en 20ste eeuw in 1000 en enige gedichten'. Na een kwart eeuw was deze bijbel van de dichtkunst der lage landen in 2004 door aanvullingen, uitbreiding en herdrukken toe aan een veertiende editie. Met een - aangepaste - titel: Nederlandse poëzie van de 19de t/m de 21ste eeuw in 2000 en enige gedichten.
Samen met zijn vriend, Charles Hofman, emigreerde Komrij in 1984 naar Portugal en vestigde zich in Alvites, in de bergen van Tras-os-Montes. In 1988 verhuisde hij naar Vila Pouca da Beira.
In 1990 hield hij in de Pieterskerk te Leiden de Huizingalezing aan de Universiteit Leiden. Drie jaar later ontving hij de P.C. Hooft-prijs voor zijn beschouwend proza. Op 26 januari 2000 werd Komrij door Nederlandse lezers uitgeroepen tot Dichter des Vaderlands, voor een periode van vijf jaar. In januari 2004 deed hij afstand van zijn functie; hij werd in 2005, nadat Simon Vinkenoog een periode als ad interim fungeerde, opgevolgd door Driek van Wissen en in 2009 door Ramsey Nasr.
Gerrit Komrij was inmiddels een bekend en gewaardeerd schrijver geworden. Zo won hij een achttal literaire prijzen, en ontving hij op 8 februari 2000 een eredoctoraat van de Universiteit Leiden, dat hem werd uitgereikt in de Pieterskerk. Komrij is eveneens initiatiefnemer van de Turing Nationale Gedichtenwedstrijd. Tevens is LINT-treinstel 26 van vervoersmaatschappij Syntus naar hem vernoemd.
In 2009 kwam een opvallende uitgave van Komrij uit: Dansen op Spijkers. Dit is een cd-album, gemaakt in samenwerking met componist Louis Gauthier, waarop een deel van Komrijs oeuvre te beluisteren is als liederen. Gerrit Komrij heeft daarnaast het Groot Dictee der Nederlandse Taal van 2009 geschreven. In 2011 treedt hij op als verteller, en schrijver, in het theaterstuk De zeven zonden van Jeroen Bosch samen met Camerata Trajectina.
Van maart 2011 tot februari 2012 verzorgde Komrij een weblog op de internetsite van NRC Handelsblad. Op 5 juli 2012 overleed Komrij in het Onze Lieve Vrouwe Gasthuis in Amsterdam. Hij werd 68 jaar.
Theater CV
Gerrit Komrij heeft bijgedragen aan 96 productie(s).
Gerrit Komrij heeft gewerkt in de volgende functies:
- Bewerking - Zie lijst (A-Z) of lijst (datum)
- Vertaling - Zie lijst (A-Z) of lijst (datum)
- Auteur (schrijver libretto, scenario) - Zie lijst (A-Z) of lijst (datum)
- Muziek - Zie lijst (A-Z) of lijst (datum)
Het gehele overzicht van voorstellingen waaraan Gerrit Komrij heeft meegewerkt, voor zover geregistreerd in de Theaterencyclopedie:
NB: Bij de carrièreoverzichten zijn de voorstellingen gekoppeld aan de premièredatum. Het kan echter voorkomen dat personen niet aan de première meewerkten, maar pas later bij de voorstelling betrokken raakten.
Werk
Gerrit Komrij heeft een aantal toneelstukken geschreven, waaronder Het chemisch huwelijk dat bij Globe in premiere ging (1982). Daarnaast was hij een zeer gewaardeerd vertaler van talloze toneelstukken die door o.a. Toneelgroep Theater, Publiekstheater, Noord Nederlands Toneel, en Toneelgroep Baal werden opgevoerd. Zo vertaalde hij alle toneelstukken van Shakespeare, waaronder Koning Lear, de Koopman van Venetië en Othello, die opgevoerd werden door o.a Toneelgroep Amsterdam. Bijzonder is ook zijn vertaling van de musical Cats voor Stichting Carré Theaterprodukties.
Affiches voor King Lear en Othello, Ontwerp: Anthon Beeke; Collectie TIN
Cats van Joop van den Ende Theaterproducties, 2006-2007. Foto: Joris-Jan Bos. Collectie TIN
Prijzen
- 1970 - Poëzieprijs van de gemeente Amsterdam voor Alle vlees is als gras, of Het knekelhuis op de dodenakker
- 1975 - Cestoda-prijs
- 1979 - Busken Huetprijs voor Papieren tijgers
- 1982 - Herman Gorterprijs voor De os op de klokketoren
- 1983 - Kluwer-prijs voor zijn gehele oeuvre
- 1992 - Frans Erensprijs voor zijn gehele oeuvre
- 1993 - P.C. Hooft-prijs voor zijn beschouwend proza
- 1999 - Gouden Uil voor In Liefde Bloeyende
- 2008 - Zilveren Griffel voor De Nederlandse kinderpoëzie in 1000 en enige gedichten
Bibliografie
- 1968 - Maagdenburgse halve bollen en andere gedichten
- 1969 - Alle vlees is als gras, of Het knekelhuis op de dodenakker
- 1971 - Ik heb Goddank twee goede longen
- 1972 - Tutti-frutti
- 1973 - Op de planken. Episodes uit het leven van de tragédienne Zizi Maëlstrom en de toneelkunstenaar Sacha Culpepper
- 1974 - Komrij's patentwekker
- 1974 - Daar is het gat van de deur
- 1975 - Fabeldieren
- 1975 - De wonderbaarlijke lotgevallen van Jubal Jubelslee, getekend door Rodolphe Töpffer, op rijm gezet door G. Komrij
- 1977 - De Verschrikking gedichten
- 1977 - Horen, Zien en Zwijgen. Vreugdetranen over de treurbuis. TV-kritieken
- 1977 - In het zwarte woud, in: Drie mannetjesputters van De Arbeiderspers bij Scheltema Holkema Vermeulen
- 1978 - Capriccio
- 1978 - Sing Sing
- 1978 - De ontmoeting
- 1978 - Dood aan de Grutters
- 1978 - Heremijntijd. Exercities en ketelmuziek
- 1978 - Papieren tijgers
- 1979 - De stankbel van de Nieuwezijds Contra Scientology
- 1979 - Het schip De Wanhoop
- 1979 - De Nederlandse poëzie van de 19de en 20ste eeuw in 1000 en enige gedichten
- 1980 - Verwoest Arcadië
- 1980 - Averechts
- 1980 - De bibliofiel
- 1980 - Peper en zout
- 1980 - De zonderlinge avonturen van Primus Prikkebeen, met de oorspronkelijke tekeningen van Rodolphe Töpffer en op rijm gezet door Gerrit Komrij; met nawoord van Dirkje Kuik
- 1981 - Onherstelbaar verbeterd
- 1981 - Het kroost van Aagt Morsebel
- 1982 - Praag
- 1982 - De os op de klokkentoren gedichten
- 1982 - Gesloten circuit
- 1982 - Het chemisch huwelijk
- 1982 - Aan een droom vol weelde ontstegen
- 1983 - De paleizen van het geheugen
- 1983 - De muze in het kolenhok
- 1983 - Het boze oog
- 1983 - Dit helse moeras
- 1984 - Alles onecht, eigen keuze uit het gehele poëtisch oeuvre
- 1985 - De gelukkige schizo
- 1986 - Verzonken boeken
- 1989 - Humeuren en temperamenten
- 1990 - Over de bergen
- 1991 - Met het bloed dat drukinkt heet verhalenbundel
- 1992 - De Pagode
- 1992 - De buitenkant. Een abecedarium
- 1996 - Een zakenlunch in Sintra en andere Portugese verhalen
- 1997 - Niet te geloven essay ter gelegenheid van de Boekenweek
- 1997 - Pek en zwavel, polemieken en essays, een keuze
- 1998 - In Liefde Bloeyende. De Nederlandse poëzie van de twaalfde tot en met de twintigste eeuw in 100 en enige gedichten, poëzie en commentaren
- 1999 - De Afrikaanse poëzie in 1000 en enige gedichten
- 1999 - Erg! Iets over de nieuwste literatuur. (onder het pseudoniem Patrick Demompere)
- 1999 - De tranen der ecclecia's lezing t.g.v. inauguratie W.F. Hermans Instituut
- 2000 - Poëzie is geluk rede
- 2000 - 52 Sonnetten bij het verglijden van de eeuw gedichten
- 2001 - Trou Moet Blycken of opnieuw In Liefde Bloeyende. De Nederlandse poëzie van de twaalfde tot en met de eenentwintigste eeuw in 100 en enige gedichten
- 2001 - Luchtspiegelingen. Gedichten, voornamelijk elegisch gedichten
- 2001 - Vrouwen van Nederland. beschouwing
- 2001 - Vreemd pakhuis beschouwingen
- 2001 - Hutten en paleizen. De mooiste gedichten gedichten
- 2001 - De klopgeest roman
- 2002 - Inkt. Kapitale stukken beschouwingen
- 2003 - Lang leve de dood. Een bloemlezing in honderd-en-enige gedichten gedichten
- 2003 - Een zakenluch in Sintra verhalen
- 2003 - Demonen autobiografische verhalen
- 2004 - Alle gedichten tot gisteren gedichten
- 2004 - Hercules roman
- 2004 - Wagner en ik
- 2005 - Gouden woorden kritieken
- 2005 - Spaans benauwd gedichten
- 2005 - Fata morgana gedichten
- 2005 - Eendagsvliegen dagboekfragmenten
- 2005 - Kost en inwoning. De Nederlandse poëzie in enige nagekomen gedichten
- 2006 - Kakafonie
- 2007 - De Nederlandse kinderpoëzie in 1000 en enige gedichten
- 2007 - Luchtdicht verpakt(gedichten, i.s.m. Bart Verheyen)
- 2008 - Ballade van de boekenjager gedichten
- 2008 - Vila Pouca : kroniek van een dorp
- 2009 - Dansen op Spijkers gedichten op muziek (samenwerking met Louis Gauthier)
- 2010 - Morgen heten we allemaal Ali
Bibliofiele uitgaven
Van Gerrit Komrij bestaan dermate veel bibliofiele uitgaven, dat een aparte bibliografie van deze publicaties wenselijk is. Hierbij is uitgegaan van publicaties die niet via de reguliere handel verkrijgbaar zijn. Tussen haakjes vestigingsplaats en naam van de drukker/uitgever en, indien bekend, de totale oplage.
- 1963 - Dekonstruktie in vier delen (Winterswijk, Eigen beheer; oplage ca. 10 ex.)
- 1972 - De dichter (Voorburg, Bzztôh)
- 1973 - Op de planken. Episodes uit het leven van de tragédienne Zizi Maelstrom en de toneelkunstenaar Sacha Culpepper (Amsterdam, C.J. Aarts/Het Drukhuis; oplage 65 ex.)
- 1977 - Zinnige uitspraken, no. III (Ricarcare)
- 1978 - Waarin de trein een nieuw jaar tegemoetsnelt, of: Scripta Manent, maar niet altijd (Utrecht, Salix Alba; oplage 100 ex.)
- 1978 - Sing Sing (Utrecht, Salix Alba; oplage 80 ex.)
- 1978 - Capriccio (Amsterdam, Sub Signo Libelli)
- 1978 - De ontmoeting (Amsterdam, J. Meijer)
- 1980 - Peper en zout (Raamsdonk, De Roofpers; oplage 15 ex.)
- 1980 - De bibliofiel (Rotterdam, Bébert; oplage 153 ex.)
- 1980 - Het onzichtbare labyrint (Den Haag, Bzztôh)
- 1980 - Het Komrij-wezen (Den Haag, Bzztôh; oplage 100 ex.)
- 1981 - Herinnering aan Holland (Santpoort, Mercator Pers; oplage 150 ex.)
- 1982 - Van de seconde die een eeuw wil zijn (Amsterdam, Sub Signo Libelli; oplage 100 ex.)
- 1982 - De Phoenix spreekt (Terhorst, Ser J.L. Prop)
- 1982 - Weg is weg (Amsterdam, Willem Huijer; oplage 40 ex.)
- 1983 - Praag (Rotterdam, Bébert; oplage 85 ex.)
- 1983 - Krantenbericht van Gerrit Komrij (Amsterdam, De Literaire Loodgieters; oplage 4 ex.)
- 1983 - Twee toespraken (Antwerpen, Het Kanon; oplage 30 ex.)
- 1983 - De Warren-feestrede (Antwerpen, Het Kanon; oplage 27 ex.)
- 1983 - Per boot van Venetië naar Padua (Amsterdam, De Literaire Loodgieters; oplage 10 ex.)
- 1983 - Kinderlijk (Bedum, Exponent; oplage 50 ex.)
- 1984 - Badkamer (Amsterdam, De Literaire Loodgieters; oplage 1 ex.)
- 1984 - Lichaam en geest: twee acrostichons (Bedum, Exponent; oplage 100 ex.)
- 1984 - De vampier en de grafdelver, of: De antiquaar als doodsheraut (Amsterdam, Willem Huijer; oplage 100 ex.)
- 1985 - Jong (Yde, Pim Witteveen; oplage ca. 52 ex.)
- 1987 - Twee huizen (Bedum, Exponent; oplage 115 ex.)
- 1987 - De ware haai (Amsterdam, Willem Huijer; oplage 75 ex.)
- 1987 - En de visser, hij rustte voort (Bedum, Exponent; oplage 115 ex.)
- 1989 - Ooit schreef je lange, idiote brieven (Den Haag, Tight End Press)
- 1989 - Twee koningskinderen (Eindhoven, Stichting Plint)
- 1990 - Dat heilig ontzag voor minder (Bedum, Exponent; oplage 170 ex.)
- 1990 - De nachtmerrie (Amsterdam, Siau & Van Daalen; oplage 25 ex.)
- 1990 - Winterswijk (Arnhem, Stichting Beeldende Kunst Gelderland; oplage 120 ex.)
- 1991 - Fax aan Agaath (Vila Pouca da Beira, Eigen beheer; oplage 15 ex.)
- 1991 - Het is steeds eender wat ik zoek (Groningen, De Vier Seizoenen)
- 1992 - Muizenissen (Amsterdam, Siau & Van Daalen; oplage 26 ex.)
- 1992 - Het moordcommando (Terhorst, Ser J.L. Prop; oplage 75 ex.)
- 1993 - De man met de vele gezichten (Bedum, Exponent; oplage 175 ex.)
- 1993 - De koning slaapt (Terhorst, Ser J.L. Prop; oplage 75 ex.)
- 1993 - Diafanie (Terhorst, Ser J.L. Prop; oplage 50 ex.)
- 1994 - Sonnet (De Jouwer, De Hynsterblom; oplage 49 ex.)
- 1994 - De boekendans (Amsterdam, Amor Librorum Nos Unit)
- 1994 - Op de markt van Rimbimbim: een spannend blijspel (Openbare Bibliotheek, Winterswijk; oplage 140 ex.)
- 1994 - De koning en de kist (Openbare Bibliotheek, Winterswijk; oplage 140 ex.)
- 1994 - De bekeerde Willem (Openbare Bibliotheek, Winterswijk; oplage 140 ex.)
- 1994 - Enkele gedichten van Gerrit Komrij vertaald in het Pools en het Achterhoeks (Stichting Culturele Raad Winterswijk; oplage 150 ex.)
- 1994 - Pseudo-Ambrosia (Vila Pouca da Beira, Eigen beheer, oplage 20 ex.)
- 1994 - Moderne museumdirecteuren (Amsterdam, Willem Huijer; oplage 60 ex.)
- 1994 - Fiat lux & Fiat crux (Den Haag, Tight End Press; oplage 21 ex.)
- 1994 - Mijn minnaars (Den Haag, Tight End Press; oplage 21 ex.)
- 1995 - In liefde bloeyende (Oosterhesselen, De Klencke Pers; oplage 12 ex.)
- 1996 - Banaal alfabet (Oude Tonge, Huis Clos)
- 1997 - Onvoorstelbaar gepeperd (Den Haag, Stupers Van der Heijden PR; oplage 27 ex.)
- 1997 - Onherstelbaar verbeterd (Den Haag, Stupers Van der Heijden PR; oplage 725 ex.)
- 1997 - Gezwinde grijsaard (Terhorst, Ser J.L. Prop; oplage 75 ex.)
- 1997 - Faust, zoveelste deel (Zutphen, Nysingh Advocaten/Walgemoed Accountants/Tromp van Hoff Notarissen; oplage 2000 ex.)
- 1997 - Tequila sunrise (Landgraaf, Herik; oplage 299 ex.)
- 1998 - De ontzetting van Kraaivanger (Leiden, antiquariaat Klikspaan; oplage 300 ex.)
- 1998 - Overal en nergens (Bredevoort, Galerie Breevoort; oplage 75 ex.)
- 1999 - Het blauw is nooit alleen: een excursie langs kleurgedichten (Amsterdam, Stichting Vedute; oplage 1000 ex.)
- 2001 - Over de impuls, het ijkpunt en de horzel (Woubrugge, Avalon Pers, oplage 100 ex.)
- 2002 - Kerstinkopen (Amsterdam, Sebes & Van Gelderen; oplage 750 ex.)
- 2002 - Metamorfose (Groningen, Athena's Boekhandel)
- 2003 - Leliën (Amsterdam, Museum Het Rembrandthuis; oplage 130 ex.)
- 2003 - Ik, het boek: een levensverhaal (Utrecht, Boekverkooperscollegie Eendragt; oplage 185 ex.)
- 2003 - Het mirakel van Bredevoort (Apeldoorn, Eikeldoorpers; oplage 200 ex.)
- 2004 - Invitatie (Den Haag, Letterkundig Museum; oplage 250 ex.)
- 2004 - De Nederlandse poëzie van de 19de tot en met de 21ste eeuw in twee gedichten (Zoeterwoude, De Uitvreter, oplage 100 ex.)
- 2004 - De bibliotheekknecht (Leiden, De Baaierd; oplage 250 ex.)
- 2004 - Gepaard en ongepaard (Amsterdam, Hercules Segers)
- 2004 - Halfgod verzamelaar (Rotterdam, Henk van der Burg; oplage 135 ex.)
- 2005 - Jongensdromen (Amsterdam, Stichting Poëzieclub)
- 2006 - Kinderballade (Kalmthout, Carbolineum Pers; oplage 70 ex.)
- 2006 - Utrechtsestraat, zebrapad (Woold-'t Harkel, De Uitvreter; oplage 25 ex.)
- 2006 - De stilte bestaat uit zoveel antwoorden (i.s.m. Jeroen Brouwers) (Antwerpen, De Luchtbuks)
- 2007 - Gevallen engel (Kalmthout, Carbolineum Pers; oplage 86 ex.)
- 2008 - Leegte na de ramp (Utrecht, Hinderickx & Winderickx, oplage 30 ex.)
- 2008 - En de visser, hij rustte voort: Visser van Ma Yuan van Lucebert onherstelbaar verbeterd! (Woold- 't Harkel, De Uitvreter)
- 2008 - Gedicht zonder Dom (Aerdenhout, De Lojen Deur Pers; oplage 180 ex.)
- 2010 - Onder jongens (Utrecht, Hinderickx & Winderickx; oplage 75 ex.)
- 2010 - Ik ben een bijl (Groningen, PS; oplage 21 ex.)
Externe links
- Lucifer in het hooi - Weblog Gerrit Komrij
- Koninklijke Bibliotheek - dossier Gerrit Komrij
- Koninklijke Bibliotheek - profiel Gerrit Komrij
- Gerritkomrij.de - vertaalproject van Komrijs werk
- Tentoonstelling over Gerrit Komrij in Universiteitsbibliotheek Leiden
Bronnen