Tom Lanoye
Lanoye bij de Leeuw van Waterloo. Collectie TIN
| Naam | Tom Lanoye |
|---|---|
| Geboortedatum | 27 augustus 1958 |
| Geboorteplaats | Sint-Niklaas |
| Beroep | Schrijver, Acteur |
| Discipline | Toneel |
| Website | |
| Externe databases: | |
| DBNL | |
| IMDb | |
| VIAF | |
| Wikidata |
Biografie
Tom Lanoye (1958) is een Vlaamse schrijver. Hij werd de angry young man van de Vlaamse literatuur genoemd.. Of nog: het enfant terrible van de Lage Landen. Tom Lanoye deed Vlaanderen in de eigen - lelijke - boezem kijken. Hij publiceerde zijn eigenzinnige opvattingen in lezingen, 'helse kritieken' en columns, maar was ook degene die zelf politieke actie ondernam tegen de opkomst van het Vlaams Blok in Antwerpen door op een verkiezingslijst te gaan staan. Toch wordt dit kind van Boon niet alleen om zijn politieke analyses geroemd. De 'slagerszoon met een brilletje' (zo heette zijn autobiografisch geïnspireerd prozadebuut uit 1984) heeft ondertussen een hele resem verhalen, gedichten, romans en toneelstukken op zijn naam staan. Kartonnen dozen (1991), over 'een banale liefde en haar verterende kracht' is misschien wel zijn bekendste boek, en werd tot ver buiten de grenzen gelezen en geapprecieerd. In 1996 verfilmde Jan Verheyen zijn romandebuut Alles moet weg. Met een recent verschenen trilogie over de val van België, Het goddelijke monster, Zwarte Tranen en' 'Boze Tongen, doet Lanoye nog eens waar hij zo goed in is: hij trekt van leer tegen de corruptie en de hypocrisie in Vlaanderen.
Sarcasme en zelfironie zijn schering en inslag bij de schrijver. Met James Bordello (Peter Roose) trad hij ooit op als 'de Twee Laatste Grote Poëtische Beloften Van Net Voor De Derde Wereldoorlog'; op De Nachten 2000 bracht hij met Paul Mennes een programma onder de naam De Nichten.
In Lanoyes werk voor theater springt Ten Oorlog, zijn bewerking van Shakespeares koningsdrama's, het meest in het oog. Het stuk viel meermaals in de prijzen en was te zien tot in Duitsland, Oostenrijk, Zwitserland en Tsjechië. Voor het Toneelhuis schreef Lanoye Mamma Medeia, een bewerking van Euripides' klassieker. Oudere stukken als Bij Jules en Alice en Onweer in de tropen waren dan weer gebaseerd op voorheen verschenen verhalen (resp. Een slagerszoon met een brilletje en Spek en bonen). Naast zijn schrijfwerk voor theater treedt Lanoye ook zelf aan als performer, met cabaretvoorstellingen en theaterprogramma's die hij op zijn boeken inspireert. In het najaar van 2003 trekt hij langs de theaters met Veldslag voor een man alleen, een literaire solo bestaande uit een collage uit Niemands Land (zijn bewerking van oorlogsgedichten) en zijn Monstertrilogie - Het goddelijke monster, Zwarte tranen, Boze tongen.
Theater CV
Tom Lanoye heeft bijgedragen aan 50 productie(s).
Tom Lanoye heeft gewerkt in de volgende functies:
- Co-producent - Zie lijst (A-Z) of lijst (datum)
- Bewerking - Zie lijst (A-Z) of lijst (datum)
- Vertaling - Zie lijst (A-Z) of lijst (datum)
- Auteur (schrijver libretto, scenario) - Zie lijst (A-Z) of lijst (datum)
- Uitvoerende - Zie lijst (A-Z) of lijst (datum)
- Decor - Zie lijst (A-Z) of lijst (datum)
- Kostuums - Zie lijst (A-Z) of lijst (datum)
- Licht - Zie lijst (A-Z) of lijst (datum)
- Producent - Zie lijst (A-Z) of lijst (datum)
Het gehele overzicht van voorstellingen waaraan Tom Lanoye heeft meegewerkt, voor zover geregistreerd in de Theaterencyclopedie:
NB: Bij de carrièreoverzichten zijn de voorstellingen gekoppeld aan de premièredatum. Het kan echter voorkomen dat personen niet aan de première meewerkten, maar pas later bij de voorstelling betrokken raakten.
Lanoye treedt op met zijn teksten in theaters in Belgie en Nederland. Hij draagt daarbij teksten voor uit zijn werk. Het optreden kan echter niet worden gezien als een lezing, maar eerder als een One Man Show zoals van een cabaretier.
Literair werk
Vanaf 1981 tot 1982 vormde Tom Lanoye samen met James Bordello (= Peter Roose) een duo dat optrad als ‘de Twee Laatste Grote Poëtische Beloften Van Net Voor De Derde Wereldoorlog’. Ze gaven hun boekjes uit in eigen beheer en traden op in Gentse studentencafés. Een jaar later nam het duo deel aan de Nacht van de poëzie in Utrecht. Ook schreef Lanoye polemische stukken voor de tijdschriften De Zwijger, Propria Cures en Humo.
In 1985 verscheen zijn prozadebuut, de autobiografische roman Een slagerszoon met een brilletje. Na een televisieoptreden in hetzelfde jaar bij Sonja Barend werd hij een bekende Vlaming. Andere boeken van zijn hand zijn Alles moet weg (1988), de melancholieke roman Kartonnen dozen (1991) en de trilogie Het Goddelijke Monster, Zwarte tranen en Boze tongen waarin het uiteenvallen van België beschreven wordt. Een tiendelige televisieserie naar deze trilogie is in de maak bij de Vlaamse staatszender Eén.
In het buitenland werd Lanoye opgemerkt als hedendaags dramaturg met zijn twaalf uur lange bewerking in verzen van acht stukken van William Shakespeare, Ten Oorlog (1997).
Lanoye begon als enfant terrible, maar werd een gevestigd schrijver die zich wijdt aan 'alle vormen van teksten en schriftuur, zowel voor boeken, kranten, tijdschriften en andere drukwerken, voor toneelopvoeringen, cabaret- en zangvoorstellingen, dit alles onder eender welke vorm en in de meest ruime zin van het woord' (citaat uit de statuten van de in 1992 opgerichte naamloze vennootschap L.A.N.O.Y.E.). Hij treedt geregeld op in schouwburgen met literaire shows, die eerder theatermonologen dan lezingen zijn.
Lanoye leeft en werkt in Antwerpen en Kaapstad. Zijn werk is in meer dan tien talen gepubliceerd of opgevoerd.
Voorts is er de bestseller Het derde huwelijk, naast internationaal meermaals geënsceneerde toneelstukken als Fort Europa, Mamma Medea (vrij naar Euripides), Mefisto for ever (vrij naar Klaus Mann) en Atropa. De wraak van de vrede (vrij naar Euripides, Aischylos, George W. Bush, Donald Rumsfeld en Curzio Malaparte). Die laatste twee stukken vormen begin en slot van De triptiek van de macht van regisseur Guy Cassiers. Ze werden in diens enscenering beide uitgenodigd op het Festival d’Avignon.
In 2005 eindigde Lanoye op nr. 84 in de Vlaamse versie van 'De Grootste Belg'.
In 2007 werd hij genomineerd voor De Gouden Uil en de Libris Literatuur Prijs voor zijn roman Het derde huwelijk. In hetzelfde jaar won hij in Nederland de Gouden Ganzenveer voor zijn oeuvre.
Eind 2009 verschijnt zijn roman Sprakeloos, die handelt over de dood van zijn moeder - een amateuractrice die, na een beroerte, haar spraak verliest. Sprakeloos laat zich lezen als een onverwacht vervolg, achttien jaar na dato, op het al even autobiografische Kartonnen dozen.
In 2010 prijkt het boek op de shortlists van De Gouden Uil en de Libris Literatuur Prijs en kaapt het De Gouden Uil Publieksprijs weg. In 2011 wordt het boek bekroond met de Henriette Roland Holst-prijs.
Op verzoek van de Stichting CPNB zal Tom Lanoye in 2012 een novelle uitbrengen als Boekenweekgeschenk. Tom Lanoye is de vierde Belgische auteur van het Boekenweekgeschenk, Hubert Lampo (1969), Marnix Gijsen (1978) en Hugo Claus (1989) gingen hem voor.
Externe links
CityPoem in Antwerpen met foto en uitleg op Erasmuspc] (en)