Uit TheaterEncyclopedie
Ga naar: navigatie, zoeken


Unknown.png

TitelDe notenkraker
Overige inspiratiebronnenDe vertaling door Alexandre (père) Dumas van De notenkraker en de muizenkoning van E.T.A. Hoffmann.
Libretto (met teksten van)Marius Petipa, Ivan Vsevolosjki
MuziekPjotr Iljitsj Tsjaikovski
ChoreograafMarius Petipa, Lev Ivanov
DisciplineBallet
Wereldpremière op12 december 1892
Wereldpremière teMariinskitheater, Sint-Petersburg
Bekijk alleop deze pagina!

Synopsis

Het verhaal speelt zich rond het Kerstfeest bij de familie Stahlbaum met vele genodigden, waaronder de geheimzinnige speelgoedmaker Drosselmeyer. De kinderen des huizes, Clara en Fritz, krijgen hun cadeautjes, waaronder een houten notenkraker in de vorm van een officier.
In de nacht kan Clara de slaap niet vatten en gaat op zoek naar de Notenkraker, wanneer er plots levensgrote muizen en tinnen soldaatjes verschijnen die een gevecht aangaan met de muziek. De kerstboom begint te groeien alsook de Notenkraker die de strijd tegen de muziek aanvoert en daarbij gewond raakt. De muizen en soldaatjes verdwijnen, maar de Notenkraker verandert in een knappe prins en deze neemt Clara mee op weg naar snoepgoedland, door een bos met glinsterende sneeuwvlokken.
De Suikerboonfee die daar regeert, richt ter ere van Clara een groot feest aan met lekkernijen vanuit Spanje, Arabië, China en Rusland.

Achtergrond

De notenkraker is een klassiek ballet in twee akten van choreografen Marius Petipa en Lev Ivanov op een libretto van Marius Petipa en Ivan Vsevolosjki, gebaseerd op de vertaling door Alexandre (père) Dumas van De notenkraker en de muizenkoning van E.T.A. Hoffmann.

Wereldpremière: 18 december 1892, Mariinski Theater, St. Petersburg

Overzichten

Overzicht voorstellingen die op dit werk zijn gebaseerd:

Titel Producent Premièreseizoen Choreograaf Premièrelocatie
Casse Noisette Ballet Ensemble Tilly Sylon Seizoen 1 Schouwburg, Haarlem
Casse Noisette Dansgroep Yvonne Georgi 1939/1940 Kurzaal, Scheveningen
Casse-noisette Ballets de Paris 1948/1949 Roland Petit Gebouw voor Kunsten en Wetenschappen, 's-Gravenhage
Casse Noisette Holland Festival 1948/1949 John Taras, Lev Ivanov Stadsschouwburg, Amsterdam (1894)
Casse-noisette Ballet der Lage Landen 1953/1954 Marius Petipa, Lev Ivanov Het Concertgebouw, Amsterdam
De notenkraker Ballet der Lage Landen 1953/1954 Marius Petipa, Lev Ivanov
Notenkraker suite American Ballet Theatre 1956/1957 Lev Ivanov Rotterdamsche Schouwburg (1947-1984), Rotterdam
De notenkraker (2e acte) London Festival Ballet 1956/1957 Anton Dolin, Pilar López, Nicholas Beriosoff Koninklijk Theater Carré, Amsterdam
De notenkraker Ballet der Lage Landen 1956/1957 Walter Gore Stadsschouwburg, Amsterdam (1894)
The Nutcracker - pas de deux Holland Festival 1957/1958 Lev Ivanov Rotterdamsche Schouwburg (1947-1984), Rotterdam
Pas de deux uit Notenkraker Nederlands Dans Theater 1959/1960 Lev Ivanov
De notenkraker Amsterdams Ballet 1960/1961 Marius Petipa, Walter Gore, Lev Ivanov Stadsschouwburg, Amsterdam (1894)
Notenkraker Het Nationale Ballet 1961/1962 Marius Petipa, Lev Ivanov
De notenkraker (fragment) Kirov Ballet 1970/1971 Vasili Vainonen Rotterdamsche Schouwburg (1947-1984), Rotterdam
De notenkraker (pas de deux) Het Nationale Ballet 1973/1974 Vasili Vainonen Stadsschouwburg, Amsterdam (1894)
De notenkraker Scapino Ballet 1986/1987 Armando Navarro
De notenkraker Roemeens Staatsballet Fantasio 1984/1985 Marius Petipa, Oleg Danovski Op locatie
De notenkraker / Hoffmanns Vertellingen Ballet Classique de Paris 1986/1987
3e Acte uit De notenkraker Holland Festival 1988/1989 Marius Petipa Het Muziektheater, Amsterdam
Dance of The Dolls uit De notekraker Bolshoi Ballet 1991/1992 Yuri Grigorovitsj Twentse Schouwburg, Enschede
De notekraker Nationale Ballet Letland 1991/1992 Irena Strode, Vasili Vainonen Twentse Schouwburg, Enschede
Pas-de-deux uit De Notekraker Introdans 1992/1993 Marius Petipa Stadstheater, Arnhem
Notekraker (Pas de trois uit de derde acte) Amsterdamse Hogeschool voor de Kunsten 1992/1993 Marius Petipa Stadsschouwburg, Amsterdam (1894)
De notekraker suite Koninklijk Conservatorium 1993/1994 Armando Navarro Koninklijk Conservatorium, 's-Gravenhage
De notekraker Staatsballet van Oefa 1995/1996 Yuri Grigorovitsj Theater De Lievekamp, Oss
Notenkraker en muizenkoning Het Nationale Ballet 1996/1997 Wayne Eagling, Lev Ivanov, Toer van Schayk Het Muziektheater, Amsterdam
De notekraker Bolshoi Ballet 1996/1997 Valentin Yelizariev Stadsschouwburg, Eindhoven
De notenkraker Koninklijk Ballet van Vlaanderen 1996/1997 André Prokovsky Lucent Danstheater / Dr. Anton Philipszaal, 's-Gravenhage
Pas de deux uit De notenkraker Balletgala 1997/1998 André Prokovsky Het Muziektheater, Amsterdam
De notenkraker Nationale Opera van Moldavië 1998/1999 Yuri Grigorovitsj Het Speelhuis, Helmond
Notenkraker Sint Petersburg Ballettheater Konstantin Tatchkine 1999/2000 Marius Petipa Theaterhotel, Almelo
De notenkraker Ballet van de Staatsopera van Tatarstan 1999/2000 Marius Petipa, Vasili Vainonen Stadsschouwburg De Harmonie, Leeuwarden
De notenkraker Russisch Ballet Sint-Petersburg 1999/2000 Stadstheater, Zoetermeer
De notenkraker Kirov Ballet 1999/2000 Marius Petipa, Michel Fokine, Lev Ivanov RAI Congrescentrum, Amsterdam
Pas de deux uit De notenkraker Ballett der Deutschen Oper am Rhein 2000/2001 Youri Vamos Concertgebouw De Vereeniging, Nijmegen
De notenkraker Russische Staatsopera van Voronezh 2002/2003 Lev Ivanov Deventer Schouwburg, Deventer
De notenkraker Ballet van de Nationale Opera van Sofia 2002/2003 Schouwburg Amstelveen, Amstelveen
Bloemenwals uit Notenkraker en Muizenkoning Het Nationale Ballet 2002/2003 Wayne Eagling, Toer van Schayk Het Muziektheater, Amsterdam
De notenkraker Ballet van de Opera Nationala Boekarest 2003/2004 Alexa Mezincescu Op locatie
De notenkraker Sint Petersburg Ballettheater Konstantin Tatchkine 2003/2004 Marius Petipa, Lev Ivanov, Vasili Vainonen Theaterhotel, Almelo
De notenkraker Ballet van de Staatsopera van Tatarstan 2004/2005 Marius Petipa, Boris Ivanow De Flint NV. Theater & Congrescentrum, Amersfoort
Pas de deux uit De notenkraker Peter Schaufuss Ballet Company 2004/2005 Alexander Gorsky Deventer Schouwburg, Deventer
De notenkraker Tschaikowsky Perm Ballet 2006/2007 Vasili Vainonen RAI Congrescentrum, Amsterdam
De notenkraker Roemeens Staatsballet Oleg Danovski 2008/2009 Marius Petipa Theater De Lievekamp, Oss
De notenkraker Staatstheater Donetsk 2009/2010 Marius Petipa Nieuwe Nobelaer, Etten-Leur
Notenkraker & muizenkoning - pas de deux Het Nationale Ballet 2012/2013 Wayne Eagling Kunstlinie Almere Flevoland, Almere
Notenkraker en muizenkoning Het Nationale Ballet 2015/2016 Wayne Eagling, Toer van Schayk Nationale Opera & Ballet, Amsterdam
De Notenkraker Charkov Staats Opera en Ballet Theater 2016/2017 Koninklijk Theater Carré, Amsterdam


Verdere informatie

Het ballet ging in Rusland samen met de korte opera Iolanthe van Pjotr Iljitsj Tsjaikovski in première. Het ballet was aanvankelijk geen groot succes. Het was ook niet duidelijk wie van beide choreografen, Petipa of Ivanov, het meest hebben bijgedragen.

In 1919 bracht choreograaf Alexander Gorsky de voorstelling in een gewijzigde versie opnieuw ten tonele voor het Bolshoi Ballet en maakte het Engelse Sadler's Wells Royal Ballet in 1934 de eerste productie buiten Rusland, waarna diverse nieuwe producties volgden van andere choreografen, bij balletgezelschappen over de hele wereld, waarbij fragmenten vaak als zelfstandig nummer werden uitgevoerd, met name de Grand Pas de deux uit de tweede akte.

In Nederland zijn door diverse choreografen eveneens nieuwe versies van dit ballet gemaakt, waaronder die van het Amsterdams Ballet, het Scapino Ballet en laatstelijk door Het Nationale Ballet in seizoen 1996-1997 door Wayne Eagling en Toer van Schayk met de titel Notenkraker en muizenkoning. Deze versie werd door het gezelschap na de première dertien volgende seizoenen ten tonele gebracht: 1996/1997, 1997/1998, 1998/1999, 2000/2001, 2001/2002, 2002/2003, 2005/2006, 2006/2007, 2008/2009, 2011/2012, 2015/2016, 2019/2020, 2021/2022.

In het Frans heet dit ballet Casse-noisette, in het Duits Der Nussknacker en in het Engels spreekt men van The Nutcracker.

Zie verder wikipedia.