De TheaterEncyclopedie is vernieuwd!
Canon van het Theater in Nederland
Klik door naar de gekozen gebeurtenissen
1638: Eerste schouwburg opent met Vondels Gijsbreght
1707: Kloris, Roosje en een Nieuwjaarswens met zang en dans
1805: Polly Cuninghame gelauwerd. Bloei van de Nederlandse dans
1827: Johannes Jelgerhuis publiceert een boek over acteren
1880: Louis Bouwmeester schittert als Shylock in Shakespeare’s De koopman van Venetië
1883: Oprichting van de Wagner-Vereeniging
1887: Oscar Carré opent een circustheater aan de Amstel
1893: Jan Klaassen en Katrijn (bijna) dagelijks op de Dam
1900: Première van Op hoop van zegen van Herman Heijermans
1907: De Elckerlyc van Verkade en Royaards
1917: Jean-Louis Pisuisse zingt Mensch durf te leven
1920: De Jantjes, een volksschets met zang en dans
1935: Intellectueel Menno ter Braak roemt revuester Buziau
1936: Yvonne Georgi begint een dansgezelschap
1943: 'Het grijze boekje'. Een ontwerp voor het toneel na de oorlog
1945: Het Scapino Ballet: dansvoorstellingen voor de jeugd
1948: Eerste editie van het Holland Festival
1954: Sonia Gaskell krijgt rijkssubsidie voor een balletgezelschap
1955: Ton Lutz regisseert Een bruid in de morgen van Hugo Claus
1955: Toon Hermans presenteert Voor u Eva, de eerste one-man show
1957: Bredero’s Moortje, vormgegeven door Nicolaas Wijnberg
1958: Toni Boltini contracteert de amazone Valesca Wilke
1961: Feike Boschma tovert met lapjes op de textielbeurs
1961: Ida Wasserman jubileert in Tsjechovs De Kersentuin
1962: Een nieuwe zaal voor Toneelgroep Studio
1964: Koert Stuyf brengt radicale dansvernieuwing
1964: Ramses Shaffy zingt: Shaffy Chantant
1965: Heerlijk duurt het langst van het duo Schmidt en Bannink
1965: Frits Vogels opent een school voor bewegingstheater
1966: Relderelderel: succes en kamervragen voor cabaretgroep Lurelei
1967: New Yorkse avant-garde in Ritsaert ten Cates Mickerytheater
1969: Aktie Tomaat! Het Nederlands toneelbestel gaat op de schop
1970: Het Werkteater: een nieuwe manier van theater maken
1973: Hans van Manen als huischoreograaf naar Het Nationale Ballet
1974: Hauser Orkater ( = Orkest plus Theater) brengt Op avontuur
1975: Eerste editie van het Festival of Fools
1978: Sinfonietta van Jiri Kylian: internationaal danssucces
1979: Nieuwe media, concepten en werkwijzen in de Nederlandse dans
1980: De komiek van Freek de Jonge: cabaret in verhaalvorm
1980: Poppenspeler Jozef van den Berg op het Holland Festival
1982: Baal speelt Judith Herzbergs Leedvermaak
1986: Opera-apotheose aan de Amstel
1987: Gerardjan Rijnders baart opzien met ‘zaptoneel’: Bakeliet
1989: Hollandia speelt Prometheus in een autosloperij
1990: Oprichting van Comedytrain
1992: Fonds voor de Podiumkunsten: theatervernieuwing in beleid
1993: The phantom of the opera
1994: Mirad, een jongen uit Bosnië, jeugdtheater over een oorlog
Over de Canon van het Theater in Nederland
De Canon van het Theater in Nederland bevat de 49 belangrijkste gebeurtenissen uit de Nederlandse theatergeschiedenis. Die gebeurtenissen kunnen van alles zijn: een bijzondere voorstelling, een uitzonderlijke acteursprestatie, maar ook de opening van een gebouw, het begin van een opleiding of de start van een gezelschap. In de bijbehorende teksten wordt het belang van de betreffende gebeurtenis steeds uitgelegd, en wordt hij binnen de context van de Nederlandse theatergeschiedenis geplaatst. Een groot aantal namen, titels en begrippen is van een link voorzien. Een simpele muisklik geeft toegang tot nog veel meer informatie.
De 49 gebeurtenissen zijn gekozen in overleg met een twintigtal kenners en vertegenwoordigers van het professionele, Nederlandse theaterveld (zie colofon). Alle disciplines werden daarbij vertegenwoordigd. De canon bevat dus gebeurtenissen uit en teksten over de geschiedenis van het toneel, de dans en de opera . Maar ook circus, cabaret, musical, poppenspel en bewegingstheater komen aan de orde. Hoe groter het aandeel van de betreffende discipline in de Nederlandse theatergeschiedenis is geweest, hoe vaker hij in de canon voorkomt.
De gekozen gebeurtenissen geven, samen met de vensterteksten, naar ons oordeel een goed beeld van de hoogtepunten en belangrijkste ontwikkelingen in de Nederlandse theatergeschiedenis. Maar natuurlijk realiseren we ons dat het ónze keuze is. Zo hebben wij steeds zwaar mee laten wegen of gebeurtenissen op de een of andere manier hun sporen hebben achtergelaten in het actuele theaterlandschap. Daardoor is het zwaartepunt op de na-oorlogse periode komen te liggen. Geen abele spelen dus; en geen Ballet de la Paix. Een uitgebreide weergave van de overwegingen achter en de totstandkoming van de Canon van het Theater in Nederland is opgenomen in Boekman 79 (zomer 2009), pp. 54-58. Zie ook Colofon Canon van het Theater in Nederland.