Adam in ballingschap - Joost van den Vondel
(Aantal:0)
Rechts Albert van Dalsum als de engel Gabriël in de productie van 1909. Fotograaf onbekend. Collectie Theater Instituut Nederland.
| Auteur | Joost van den Vondel |
|---|---|
| Discipline | Toneel |
| Gepubliceerd op | 1664 |
| Gepubliceerd te | Amsterdam |
| Wereldpremière op | 1746 |
| Wereldpremière te | Brussel |
Synopsis
Het toneelstuk Adam in Ballingschap is een treurspel in vijf bedrijven over de zondeval. en Eva leven in het paradijs, zijn gelukkig en willen trouwen. De aartsengelen Gabriël, Rafael en Michael treffen voorbereidingen voor het huwelijk. De gevallen engel Lucifer wil hier, samen met de demon Asmodé, een stokje voor steken en de mens in het verderf storten. Omdat de aartsengelen te sterk zijn voor een directe confrontatie, moet er een list worden bedacht. Asmodé stelt voor om Adam en Eva over te halen om de door God verboden vrucht van de boom van de kennis van goed en kwaad te eten, waarna verbanning uit het paradijs zal volgen. Eva wordt geacht de zwakste wil te hebben en als zij is verleid, zal Adam vanzelf volgen, verwacht hij. De demon Belial wordt ontboden. Hij zal zich vermommen als slang en moet in de buurt van Eva zien te komen. Als dit lukt weet hij haar langzaam te overreden om de verboden vrucht op te eten. Adam is ontsteld als hij ziet wat er is gebeurd, maar Eva weet hem na een lange tweestrijd over te halen haar voorbeeld te volgen. Dit is precies zoals Asmodé heeft voorspeld: de man kan geen weerstand bieden aan de vrouw. Na afloop zit Adam vol zelfverwijt en overweegt zelfs van een hoge berg in de Eufraat te springen, maar Eva weerhoudt hem hiervan. De gerechtsengel Uriël arriveert en maakt Gods straf bekend: verbanning uit het paradijs. Lucifer heeft uiteindelijk getriomfeerd.
Achtergrond
Adam in ballingschap vormt samen met Lucifer (1654) en Noah (1667) een trilogie van Joost van den Vondel. Tijdens Vondels leven vond geen enkele opvoering van het stuk plaats. De smaak van het publiek en de opvattingen over het toneel waren rond 1660 veranderd en daarvan werd Vondel het slachtoffer. De belangstelling voor zijn Bijbelse stukken was voorbij.
Overzichten
Overzicht van uitvoeringen van dit werk en/of producties die op dit werk zijn gebaseerd, en die in Nederland te zien zijn geweest:
Overige opvoeringen
De Nederlandse Opera en het Holland Festival produceerden in 2009 een operaversie, gebaseerd op het toneelstuk.
Volledige tekst
Via deze link te lezen in de DBNL-database.
Drukgeschiedenis
69 uitgaven in de periode 1664 - 2004:
1664, 1664, 1664, 1664, 1664, 1664, 1698, 1698, 1720, 1720, 1736, 1851, 1851, 1853, 1853, 1875, 1879, 1892, 1893, 1900, 1900, 1906, 1908, 1908, 1908, 1908, 1909, 1910, 1910, 1910, 1911, 1913, 1914, 1919, 1920, 1920, 1920, 1921, 1921, 1922, 1922, 1922, 1922, 1923, 1923, 1925, 1925, 1928, 1928, 1929, 1929, 1929, 1930, 1930, 1931, 1934, 1934, 1934 1934, 1935, 1935, 1937, 1938, 1942, 1947, 1947, 1947, 1949, 1952, 1960, 1964, 1966, 1966, 1966, 1968, 1968, 1968, 1969, 1970, 1970, 1977, 1978, 1979, 1983, 2004.
Video
Reportage over de muziektheaterproductie in de regie van Guy Cassiers, juni 2009
Trailer van de muziektheaterproductie, juni 2009
Secundaire literatuur
- W.A.P. Smit, ‘Adam in ballingschap’, in: Van Pascha tot Noah, Zwolle 1962, p. 346-431.
- Jan Konst, ‘“Het goet of quaet te kiezen”. De rol van de vrije wil in Vondels Lucifer, Adam in Ballingschap en Noah’, in: Nederlandse Letterkunde 2 (1997), p. 319-337.