Uit TheaterEncyclopedie
Ga naar: navigatie, zoeken
Theater Bellevue 337237.jpg


Bellevue in 1970. Foto: Frits Lemaire/MAI.

NaamTheater Bellevue, Amsterdam
PlaatsAmsterdam
TypeTheaterzaal
Theaterzalen3
Bouwjaar1840
Verbouwd inDiverse verbouwing
Wikidata ID (Q-nummer)Q14480493
 Website


Bekijk de van Wikimedia / Wikipedia over Theater Bellevue, Amsterdam


Theater Bellevue Amsterdam - voorgevel.jpg

Info Waarde
Afbeelding Theater Bellevue Amsterdam - voorgevel.jpg
Postcode: 1016 LV
Openingsdatum: Niet beschikbaar
Op de kaart: Ga naar kaart...
Wikimedia Commons: Galerie (Wikimedia Commons)
Gelegen in: Amsterdam (Q9899)


Bekijk deze en meer informatie op de website van Wikidata, of lees de pagina Theater Bellevue op Wikipedia.

Theater Bellevue ligt in het hart van het uitgaanscentrum van Amsterdam, vlakbij het Leidseplein. Adres: Leidsekade 90.

Geschiedenis

Gebouwd als: Sociëteit, 1840

1867: Uitbreiding van de bestaande sociëteitszaal, architecten zijn J. van Maurik en H. Rietsnijder

1881: Uitbreiding aan de kant van de Marnixstraat, architect Eduard G.H. Cuypers

1884: Bouw van een wintertuin, architect Eduard G.H. Cuypers, 1868 opening van het theater.

1889: Bouw van een derde zaal, de concertzaal, architect J. Hartkamp jr.

1899: Het gebouw wordt officieel tot theater verbouwd; er worden een vestibule en nooduitgangen gebouwd en er komt een toneel in de concertzaal, architect A.L. van Gendt en zn.

1903: Het doorbreken van de muur tussen twee zalen, architect A.L. van Gendt en zn.

1907: Verbouwing benedenverdieping, architect H. Lesage

1938: Het gehele complex, Feestgebouw Bellevue, wordt verbouwd. Architecten zijn J.G. Heineman en M. Ketting

1960: Bellevue Kleine Zaal wordt verbouwd

1964: Feestgebouw Bellevue wordt gesplitst in een televisiestudio en enkele bioscoopzalen. Architecten zijn Cees Dam en Pieter Zaane

1975: Televisiestudio wordt weer ingericht tot theaterzaal, architect en decorontwerper Paul van den Berg

1997: Vergroting van de theaterzaal, renovatie technische installatie en entree, architect Friedjof van den Berg

Het gebouw dateert uit circa 1840 en huisvestte twee sociëteiten: Concordia (alleen voor heren) en Bellevue (ook voor vrouwen en kinderen). De eerste voorzitter van Sociëteit Bellevue was de schrijver Jacob van Lennep. In 1883 kwam het gebouw in handen van de heer H.L. Stroucken, die de naam veranderde in Maison Stroucken en er een vergadercentrum van maakte, waar vele politici (waaronder Domela Nieuwenhuis) hun kiezers toespraken. In 1899 werd, onder directeur Willem van Rijn, de eerdere naam in ere hersteld en werd Bellevue het centrum van het Amsterdamse verenigingsleven. In het gebouw werden ook toneelvoorstellingen, (zomer)concerten, bokswedstrijden en feesten gegeven – Max Euwe werd er in 1935 wereldkampioen schaken. In 1914 was het gebouw tijdens de mobilisatie trouwens gebruikt als doorgangskazerne voor het leger.

Na een ingrijpende verbouwing in 1938 werd Bellevue een van de modernste amusementspaleizen van West-Europa, met vijf zalen (uitlopend in de Marnixstraat) en restaurant Paloni. De gemeente Amsterdam was al sinds 17 maart 1876 eigenaar van de grond en later van het gebouw; beheerder werd de Maatschappij tot Exploitatie van het Hotel en Café Hollandais. In 1964 werd een deel van Bellevue verhuurd aan de Nederlandse Televisie Stichting die er studio’s in bouwde. De zalen aan de Marnixstraat waren al eerder verbouwd tot de bioscopen Bellevue Cinerama en Calypso.

In 1975 betrok Toneelgroep Centrum het gebouw, dat het verbouwde theater opende met de voorstelling De container van Herman Lutgerink. Aanvankelijk werd het theater omgedoopt in Centrum Bellevue, maar ging later gewoon weer Bellevue heten. In die tijd werd ook een café-restaurant in het complex ingericht: De Smoeshaan – genoemd naar het toneelstuk van Plautus dat Centrum in 1968 ensceneerde, en door de burgemeester van Haarlem (waar de première plaatsvond) werd verboden in verband met de kunstpenissen die de acteurs (naar authentiek Grieks voorbeeld!) opzichtig droegen. Toen Toneelgroep Centrum en het Publiekstheater in 1987 fuseerden tot Toneelgroep Amsterdam werd het beheer overgedragen aan de Stichting Theatercombinatie waarin Bellevue en het Nieuwe de la Mar Theater samengingen. Op 1 januari 2006 sloot het Nieuwe de la Mar Theater zijn deuren en werd Bellevue weer zelfstandig als Stichting Bellevue.

Per 1 januari 2013 zijn De Smoeshaan en Theater Bellevue één bedrijf.

In de zomer van 2018 werd het theater ingrijpend gerenoveerd. Zo werd de hal vergroot, de toegang voor rolstoelen verbeterd en technische installaties, waaronder de klimaatbeheersing, gemoderniseerd. Ook De Smoeshaan kreeg deels een andere inrichting. Aan de buitenkant van het theater werd de tegelwand vernieuwd.

Premieres

Een chronologisch en daaronder een link naar een alfabetisch overzicht van de voorstellingen, die onder de algemene naam in dit theater in première zijn gegaan, voor zover geregistreerd in de Productiedatabase.

 
De klokken van Corneville - Amsterdamsche Opera- en Operettevereeniging - 1914-01-11
Prullenmuseum - De Jonge Spelers - 1933-01-26
Feestprogramma (z.t.) - Gelegenheidscombinaties - 1938-02-13
Joseph in Dothan - Het Hollandsch Tooneel - 1938-06-23
Adam in ballingschap - Het Hollandsch Tooneel - 1938-06-23
Joseph in Egypte - Het Hollandsch Tooneel - 1938-06-23
De leeuwendaelers - Het Hollandsch Tooneel - 1938-06-23
Gijsbreght van Aemstel - Het Hollandsch Tooneel - 1938-06-23
Lucifer - Het Hollandsch Tooneel - 1938-06-23
Ik hou van Holland - Tobi's Cabaret - 1940-12-20
De avonturen van Tom Poes - Het Tierelantijn Tooneel - 1941-12-22
Hoofd omhoog! - Gezelschappen Wim Ibo - 1942-12-25
Groote Specialiteitenschouw 1943 - Gemeenschap Vreugde en Arbeid - 1943-09-02
Elck wat Wils - Gezelschappen Wim Ibo - 1944-05-20
Bastien en Bastienne - Gemeentelijk Theaterbedrijf Amsterdam - Afdeling Opera - 1944-11-12
Tooneelprogramma I - Gemeentelijk Theaterbedrijf Amsterdam - Afdeeling Tooneel - 1944-11-15
Verdi-Programma - Gemeentelijk Theaterbedrijf Amsterdam - Afdeling Opera - 1944-11-24
Driemeisjeshuis - Stichting Hoofdstad Operette - 1945-09-08
Het congres danst - Herman Tholen - 1945-09-09
Walsdroom - Stichting Hoofdstad Operette - 1946-07-23
In 't Witte Paard - Stichting Hoofdstad Operette - 1946-08-17
Avontuur in Technicolor - Ballet der Lage Landen - 1954-03-09
Zonder titel - Georgette Hagedoorn - 1956-03-06
Zorg voor mijn kinderen - Amstel Toneel - 1961-06-13
De hermelijn - Studententoneel en Studentencabaret - 1961-11-10
Exegese - Pantomime Theater Rob van Reijn - 1974-06-19
Molly Bloom - Hélène Garance - 1975-02-03
De container - Toneelgroep Centrum - 1975-09-17
Wie denk je wel dat je bent? - Scholengroep Centrum - 1975-10-28
Bezoekuur - Toneelgroep Centrum - 1975-11-19
Der Kaiser von Atlantis - De Nederlandse Operastichting - 1975-12-16
Ikke ikke ikke en de rest - Kindercabaret Potvoordrie - 1976-02-08
De Japanse nachtegaal - Marionettentheater Lucas Goudzwaard - 1976-03-14
Van de koele meren des doods - Toneelgroep Centrum - 1976-09-15
De lamp hangt scheef - Toneelgroep Centrum - 1976-09-16
Deze wereld is niet de echte - Stichting Werkgroep Poëzie Hardop - 1976-10-05
El Cimarrón - De Nederlandse Operastichting - 1976-10-10
Kom maar op als je durft - Theater Rozijn - 1976-10-31
Adriaan Roland Holst - Stichting Werkgroep Poëzie Hardop - 1976-11-02
Punt komma punt - Theatergroep Hobo - 1977-01-16
Elsschot-Carmiggelt - Stichting Werkgroep Poëzie Hardop - 1977-03-08
Transformations - De Nederlandse Operastichting - 1977-03-29
Een traan voor elke roos - Natascha Emanuels - 1977-06-04
Rock '69 - Toneelgroep Centrum - 1977-09-14
Scheiden - Toneelgroep Centrum - 1977-12-08
Grapjes en tranen - Het Speeltheater - 1978-01-23
Bikkelhard - Toneelgroep Centrum - 1978-02-22
De getuigen of ons stukje zekerheid - Stichting Theaterunie - 1978-03-07
Mata Hari - Toneelgroep Centrum - 1978-09-26
Sinds 1900 - Splinter - 1978-09-27
… overige resultaten

Zie ook het overzicht van de voorstellingen die door de organisatie als producent in première zijn gebracht, voor zover geregistreerd in de Productiedatabase.

Zie ook het alfabetisch overzicht van de premieres van Cabaret Lurelei in dit theater, toen het in de jaren 1963-1971 Lurelei Theater werd genoemd.

Bronnen

  • Productiedatabase
  • Theaters in Nederland sinds de zeventiende eeuw. Redactie Bob Logger, Eric Alexander, Menso Carpentier Alting, Nico van der Krogt, Nathalie Wevers. Theater Instituut Nederland, 2007