Uit TheaterEncyclopedie
Ga naar: navigatie, zoeken


Het zwanenmeer - Marius Petipa, Lev Ivanov

(Aantal:0)
Het Zwanenmeer 78258.jpg

TitelHet zwanenmeer
Oorspronkelijke titelLebedinoje ozero
Bewerking vanHet Zwanenmeer - Julius Reisinger, Pjotr Iljitsj Tsjaikovski
Overige inspiratiebronnenDe gestolen sluier van de Duitse schrijver Johann Musäus en het Russisch sprookje De witte eend
Libretto (met teksten van)Vladimir Begitsjev
ComponistPjotr Iljitsj Tsjaikovski
ChoreograafMarius Petipa, Lev Ivanov
DisciplineBallet
Wereldpremière op15 januari 1895
Wereldpremière teMariinski Theater, St Petersburg
Bekijk alleop deze pagina!

Synopsis

Prins Siegfried zoekt op aandringen van zijn moeder een bruid. Tijdens een nachtelijke jachtpartij ziet hij een vlucht zwanen bij een meer. De zwanen blijken door de kwaadaardige tovenaar von Rothbart betoverde prinsessen te zijn, die in de nacht hun menselijke gedaante terugkrijgen.
Siegfried heeft in de zwanenkoningin zijn bruid gevonden en zweert haar eeuwige trouw.

De volgende dag heeft zijn moeder een groot bal op het paleis aangericht met meerdere bruidskandidaten. Siegfried wordt geacht daaruit een bruid te kiezen. Een onverwachte gast brengt een jonge vrouw mee, die erg lijkt op de zwanenkoningin; echter niet in het wit gekleed, maar in het zwart.
Siegfried denkt echter dat het de vrouw is die hij eeuwige trouw heeft gezworen en herhaalt zijn eed, maar nu voor de vrouw in het zwart. Op dat moment verdwijnen als bij toverslag von Rothbart en de zwarte zwaan en ziet Siegfried in een visioen zijn vergissing.
Hij keert in wanhoop terug naar het meer op zoek naar de echte witte zwanenkoningin. Zij vinden elkaar, maar de verbroken eed is niet meer teniet te doen en zij komen door magische krachten beiden om in het meer dat buiten haar oevers treed. NB er zijn ook versies waarbij het wel goed afloopt.

Achtergrond

Het zwanenmeer is een klassiek ballet in vier akten van de choreografen Marius Petipa en Lev Ivanov op muziek van Pjotr Iljitsj Tsjaikovski. Het libretto is van Vladimir Begitsjev, die als directeur van de Keizerlijke theaters te Moskou opdrachtgever was. Het is een van de meeste bekende klassieke balletten.

Uitvoeringen van Het Zwanenmeer worden tot op heden in diverse versies en met nieuwe choreografieën uitgevoerd; de meeste zijn ten aanzien van de hoogtepunten min of meer gebaseerd op deze choreografie.

Wereldpremière van de Marius Petipa, Lev Ivanov versie: 15 januari 1895, MariinskyTheater, St. Petersburg.

Nieuwe producties zijn doorgaans gebaseerd op deze choreografie van Marius Petipa en Lev Ivanov met de enigszins door Ricardo Drigo gereviseerde muziek van Pjotr Iljitsj Tsjaikovski.

De oorspronkelijke versie was echter van de choreograaf Julius Reisinger, vermoedelijk op een libretto van Vladimir Begitsjev en Vassili Geltser. Deze productie werd op 4 maart 1877 zonder veel succes voor het eerst opgevoerd in het Bolshoi Theater te Moskou.

Voor meer getailleerde informatie over de inhoud van dit ballet, de verdere uitvoeringsgeschiedenis etc. Zie Wikipedia in het Nederlands of iets uitgebreider in het Engels.

Overzichten

Overzicht voorstellingen die op dit werk zijn gebaseerd:

Titel Producent Premièreseizoen Choreograaf Premièrelocatie
Le cygne noir Grand Ballet du Marquis de Cuevas 1947/1948 Rosella Hightower, André Eglevsky Gebouw voor Kunsten en Wetenschappen, 's-Gravenhage
Le cygne noir Holland Festival 1948/1949 John Taras, Pepita Stadsschouwburg, Amsterdam (1894)
Le lac des cygnes Holland Festival 1948/1949 Marius Petipa, John Taras, Lev Ivanov Stadsschouwburg, Amsterdam (1894)
Le lac des cygnes (Act II) Metropolitan Ballet of London 1949/1950 Marius Petipa Stadsschouwburg, Haarlem
Het zwanenmeer Ballet Recital II 1949/1950 Marius Petipa
The Black Swan The American National Ballet Theatre 1950/1951 Marius Petipa Stadsschouwburg, Amsterdam (1894)
De zwarte zwaan Ballet Recital II 1952/1953 Marius Petipa Gebouw voor Kunsten en Wetenschappen, 's-Gravenhage
Le Cygne noir Ballet der Lage Landen 1953/1954 Marius Petipa Gebouw voor Kunsten en Wetenschappen, 's-Gravenhage
Le lac des cygnes Sadler's Wells Royal Ballet 1953/1954 Marius Petipa, Lev Ivanov Stadsschouwburg, Amsterdam (1894)
Le lac des cygnes (1e akte), Pas de trois Ballet der Lage Landen 1954/1955 Marius Petipa Deventer Schouwburg (1954-1996), Deventer
Le lac des cygnes New York City Ballet 1954/1955 George Balanchine Stadsschouwburg, Amsterdam (1894)
Het zwanenmeer Ballet der Lage Landen 1954/1955 Marius Petipa, Jack Carter Openluchttheater Zuiderpark, 's-Gravenhage
Het zwanenmeer Ballet der Lage Landen 1955/1956 Jack Carter
Het zwanenmeer (Akte II) Het Nederlands Ballet 1955/1956 Lev Ivanov
Le lac des cygnes (2e akte) Het Nederlands Ballet 1955/1956 Lev Ivanov Kurhaus, Scheveningen
The Black Swan American Ballet Theatre 1956/1957 Marius Petipa Rotterdamse Schouwburg (1947-1984), Rotterdam
Swan Lake American Ballet Theatre 1956/1957 Anton Dolin Rotterdamsche Schouwburg (1947-1984), Rotterdam
Cygne Noir Het Berliner Ballet 1956/1957 Marius Petipa Kurzaal Scheveningen
Het zwanenmeer London Festival Ballet 1956/1957 Anton Dolin Koninklijk Theater Carré, Amsterdam
The Black Swan - pas de deux 3e akte Holland Festival 1957/1958 Marius Petipa Stadsschouwburg, Utrecht
Le Cygne noir Grand Ballet du Marquis de Cuevas Marius Petipa Rotterdamse Schouwburg (1947-1984), Rotterdam
Le Cygne noir Grand Ballet du Marquis de Cuevas 1958/1959 Marius Petipa Rotterdamsche Schouwburg (1947-1984), Rotterdam
Le lac des cygnes (2e akte) Amsterdams Ballet 1959/1960 Jekaterina Geltzer
Le cygne noir Nederlands Dans Theater 1959/1960 Lev Ivanov Stadsschouwburg, Utrecht
Le lac des cygnes (Pas de trois uit 1e acte) Amsterdams Ballet 1959/1960 Marius Petipa Stadsschouwburg, Amsterdam (1894)
Het zwanenmeer (adagio) Bolshoi Ballet 1959/1960 Alexander Gorsky Gebouw voor Kunsten en Wetenschappen, 's-Gravenhage
Swan Lake - pas de deux, Act III, The Black Swan Holland Festival 1959/1960 Marius Petipa Gebouw voor Kunsten en Wetenschappen, 's-Gravenhage
Swan Lake - pas de deux, Act III, The Black Swan Holland Festival 1959/1960 Marius Petipa Gebouw voor Kunsten en Wetenschappen, 's-Gravenhage
Le lac des cygnes Amsterdams Ballet 1960/1961 Jack Carter, Lev Ivanov, Jekaterina Geltzer Stadsschouwburg, Amsterdam (1894)
Le cygne noir Amsterdams Ballet 1960/1961 Lev Ivanov Stadsschouwburg, Amsterdam (1894)
Pas de deux "De zwarte zwaan" (uit de 3e akte van "Het Zwanenmeer") Het Nationale Ballet 1961/1962 Marius Petipa Stadsschouwburg, Utrecht
Het zwanenmeer (volgens Igor Belski) Het Nationale Ballet 1964/1965 Marius Petipa, Lev Ivanov Schouwburg Orpheus, Apeldoorn
Het zwanenmeer Het Nationale Ballet 1973/1974 Marius Petipa, Zarko Prebil, Alexander Gorsky, Lev Ivanov Circustheater, 's-Gravenhage
Het zwanenmeer (2e akte) Holland Festival 1978/1979 Lev Ivanov, Trutti Gasparinetti Stadsschouwburg, Eindhoven
Zwanenmeer Roemeens Staatsballet Fantasio 1984/1985 Oleg Danovski Koninklijk Theater Carré, Amsterdam
Zwanenmeer Roemeens Staatsballet Fantasio 1986/1987 Oleg Danovski Op locatie
Zwanenmeer Ballet van de Nationale Opera van Praag 1986/1987 Adolphe Adam, Jiri Nemecek, Olga Skalova
Het zwanenmeer Ballet van de Opera van Warschau 1986/1987 Konstantin Sergeev Koninklijk Theater Carré, Amsterdam
Het zwanenmeer Ballet van de Nationale Staatsopera van Praag 1987/1988 Marius Petipa, Lev Ivanov Circustheater, 's-Gravenhage
Hoogtepunten uit Het zwanenmeer Utrechts Ballet Stichting 1987/1988 Marius Petipa, Istvan Matula, Lev Ivanov Akademietheater, Utrecht
Het zwanenmeer Het Nationale Ballet 1987/1988 Rudi van Dantzig, Toer van Schayk Het Muziektheater, Amsterdam
Het zwanenmeer (2e akte) Les Ballets Trockadero de Monte Carlo 1988/1989 Natch Taylor, Betteanne Terrel, Rusty Curcio, Peter Anastos Circustheater, 's-Gravenhage
Zwanenmeer Roemeens Staatsballet Fantasio 1988/1989 Oleg Danovski Stadsschouwburg, Heerlen
Swan Lake Cullberg Ballet 1989/1990 Mats Ek AT&T Danstheater, 's-Gravenhage
Het zwanenmeer Maly Operny Ballet 1989/1990 Lev Ivanov, Nicolaj Boyartchikov Theater De Lievekamp, Oss
Witte zwaan Balletgala 1989/1990 John Cranko Het Muziektheater, Amsterdam
Pas de deux uit Het zwanenmeer Ballet Royal de Wallonie 1989/1990 Marius Petipa Stadsschouwburg, Haarlem
2e akte uit Het zwanenmeer Moscow Classical Ballet 1990/1991 Lev Ivanov Theater De Lievekamp, Oss
Fragmenten uit Het zwanenmeer Het Nationale Ballet 1990/1991 Marius Petipa, Lev Ivanov, Rudi van Dantzig Stadsschouwburg, Utrecht
Acte II uit Het zwanenmeer Bolshoi Ballet 1991/1992 Marius Petipa Twentse Schouwburg, Enschede
Het zwanenmeer - Marius Petipa, Lev Ivanov Nationale Ballet Letland 1991/1992 Marius Petipa, Lev Ivanov Theater Zuidplein, Rotterdam
Het zwanenmeer Bolshoi Ballet 1991/1992 Marius Petipa, Lev Ivanov RAI Congrescentrum, Amsterdam
Het zwanenmeer Nationale Ballet van Litouwen 1991/1992 Marius Petipa Cultureel Centrum, Winterswijk
Het zwanenmeer Ballet van het Mariinsky Theater 1993/1994 Marius Petipa, Konstantin Sergejev, Lev Ivanov Het Muziektheater, Amsterdam
Zwarte zwaan pas-de-deux uit Het Zwanenmeer Introdans 1992/1993 Marius Petipa Stadstheater, Arnhem
Het zwanenmeer Ballet van de Staatsopera van Tatarstan 1993/1994 Marius Petipa Theater De Lievekamp, Oss
Het zwanenmeer Nationale Ballet Letland 1994/1995 Marius Petipa, Lev Ivanov Theater aan de Parade, 's-Hertogenbosch
Het zwanenmeer Russisch Ballet Sint-Petersburg 1995/1996 Marius Petipa, Lev Ivanov Chassé Theater, Breda
Pas de deux uit de 2e akte van Het zwanenmeer Introdans 1995/1996 Marius Petipa, Lev Ivanov Stadstheater, Arnhem
Zwanenmeer: pas de deux Theaterschool, Nationale Balletacademie, Het Nationale Ballet 1996/1997 Cultureel Centrum De Lindenberg
Zwanenmeer: pas de deux Theaterschool 1996/1997 Lindenberg Theater, Nijmegen
Swan Lake on Ice Sint Petersburg State Ice Ballet 1996/1997 Konstantin Rassadin Koninklijk Theater Carré, Amsterdam
Het zwanenmeer Sint Petersburg Ballettheater Konstantin Tatchkine 1997/1998 Marius Petipa, Lev Ivanov Schouwburg en Concertzaal Tilburg, Tilburg
Le lac des cygnes (Swan Lake Act II) Les Ballets Trockadero de Monte Carlo 1998/1999 Lev Ivanov Stadsschouwburg, Amsterdam (1894)
Het zwanenmeer Klassiek Academisch Ballet Tatarstan 1998/1999 Chassé Theater, Breda
Duetten uit Het Zwanenmeer Het Nationale Ballet 2000/2001 Rudi van Dantzig
Pas de deux uit Het zwanenmeer Opus One 2000/2001 Marius Petipa, Lev Ivanov C., Hoofddorp
Het zwanenmeer - Marius Petipa, Lev Ivanov Theaterschool 2000/2001 Stadsschouwburg, Amsterdam (1894)
Het zwanenmeer Koninklijk Ballet van Vlaanderen 2001/2002 Jan Fabre Het Muziektheater, Amsterdam
Het zwanenmeer Tschaikowsky Perm Ballet 2002/2003 RAI Congrescentrum, Amsterdam
Het zwanenmeer Russische Staatsopera van Voronezh 2002/2003 Marius Petipa, Lev Ivanov Goudse Schouwburg, Gouda
Het zwanenmeer Sint Petersburg Ballettheater Konstantin Tatchkine 2003/2004 Marius Petipa, Lev Ivanov Theaters Tilburg, Tilburg
Het zwanenmeer Ballet van de Opera Nationala Boekarest 2003/2004 Schouwburg Amstelveen, Amstelveen
Het grootste zwanenmeer ter wereld Tschaikowsky Perm Ballet 2003/2004 Natalia Makarova RAI Congrescentrum, Amsterdam
Het zwanenmeer Staatsopera van Tatarstan 2005/2006 Marius Petipa Schouwburg Het Park, Hoorn (2004)
Zwanenmeer Bijlmermeer Het Nationale Ballet 2005/2006 Marius Petipa, Lev Ivanov, Danstrainers en Dansers van Het Nationale Ballet, Rudi van Dantzig, Toer van Schayk, En anderen Op locatie
Zwanenmeer Bijlmermeer II Het Nationale Ballet 2008/2009 Rubinald Rofino Pronk, Clearence Koorndijk, Daniel Renner, Charlotte Chapellier, Shailesh Bahoran, Yaset Rosell, Sayonara Prika, Jessica Marothy, Eugene Rijsenburg, Drew Jacoby, Noa Cohen, Stefan Seedorf, Remy Tilburg Stadsschouwburg, Amsterdam (1894)
Het zwanenmeer Koninklijk Ballet van Vlaanderen 2008/2009 Marcia Haydée, Tom Bosma Nieuwe Luxor Theater, Rotterdam
Het zwanenmeer Ballet van het Mariinsky Theater 2008/2009 Marius Petipa, Lev Ivanov Koninklijk Theater Carré, Amsterdam
Het zwanenmeer Kiev Modern Ballet 2012/2013 Stadsschouwburg Velsen, IJmuiden
Swan Lake Les Ballets Trockadero de Monte Carlo 2013/2014 Trutti Gasparinetti Lucent Danstheater / Dr. Anton Philipszaal, 's-Gravenhage
Swan Lake on Ice Van Lambaart Entertainment 2014/2015 Nieuwe Luxor Theater, Rotterdam
Het zwanenmeer - Marius Petipa, Lev Ivanov Charkov Staats Opera en Ballet Theater 2016/2017 Marius Petipa, Lev Ivanov Theater aan de Schie, Schiedam
Het zwanenmeer Ballet van de Staatsopera van Bulgarije Stara Zagora 2022/2023 Marius Petipa, Lev Ivanov Theater de Maaspoort, Venlo
Het zwanenmeer Het Nationale Ballet van Moldavië 2023/2024 Marius Petipa, Lev Ivanov, Konstantin Sergheev Theater Castellum, Alphen aan den Rijn


Verdere informatie

Voorstellingen van dit ballet zijn in Nederland door buitenlandse, maar ook Nederlandse gezelschappen, onder titel in verschillende talen uitgevoerd, waaronder: Le lac des cygnes in het Frans en Swanlake in het Engels. Ook worden verschillende delen uit dit ballet als afzonderlijke voorstellingen gepresenteerd.

Dit werk wordt tot op heden over de hele wereld nog steeds door gezelschappen in diverse verschillende versies en met nieuwe choreografieën uitgevoerd; de meeste zijn ten aanzien van de hoogtepunten min of meer gebaseerd op de oorspronkelijke choreografie.

Voor Nederland zijn bij Het Nationale Ballet sinds de oprichting drie verschillende complete versies uitgebracht:

  • in het seizoen 1964/1965 een versie van Igor Belski die vervolgens in zee volgende seizoenen compleet of in afzonderlijk fragmententen tonele is gebracht.
  • in het seizoen 1973/1974 een versie van Zarko Prebil die vervolgens in vier volgende seizoenen compleet of in afzonderlijk fragmententen tonele is gebracht.
  • in het seizoen 1978/1988 een versie van Rudi van Dantzig en Toer van Schayk die vervolgens in dertien volgende seizoenen compleet of in afzonderlijk fragmententen ten tonele is gebracht.