Stadsschouwburg, Utrecht

Naam	Stadsschouwburg, Utrecht
Eerdere naam	Stadsschouwburg (oud), Utrecht
Plaats	Utrecht
Type	Theatergebouw
Architect	Dudok
	Website Stadsschouwburg Utrecht/ Website

Informatie

De Stadsschouwburg Utrecht is de belangrijkste schouwburg in de provincie Utrecht. Met voorstellingen voor jong en oud op het gebied van cabaret, toneel, dans, opera, circus en kindervoorstellingen.

Het gebouw

Gebouwd als: Schouwburg met restaurant (Esplanade) en feestzaal
Architect: W.M. Dudok
Bouwjaar: 1939-1941
Opening op 3 september 1941. In verband met de tijdsomstandigheden zonder bijzonder feestelijk vertoon. Vanaf 4 september een Spectacle Coupé verzorgd door de Artistieke Werkgemeenschap Het Nederlandsch Tooneellyceum.
Verbouwingen:

• 1973-1976, architect Sjoerd Wouda (Architectenbureau Wouda)
• 1995, architect Erik Knippers (Architectenbureau Wouda)
• 2002 en 2005 MONK architecten
• 2014-2015, architect Ronnie Kuiper (Hoogevest Architecten)

De (oude) Stadsschouwburg aan het Vredenburg was een sta in de weg geworden voor de noodzakelijk geachte uitbreiding van de Jaarbeurs. De industrieel F.H. Fentener van Vlissingen, tevens lid van de Raad van Bestuur van de Jaarbeurs, bood de gemeente daarom 500.000 gulden voor de bouw van een nieuwe schouwburg. Het halve miljoen was opgebouwd uit een lening van drie ton tegen 2,5% rente en 200.000 gulden werd in aandelen uitgegeven. Een en ander leidde inderdaad tot nieuwbouw aan het Lucas Bolwerk. Als architect werd W.M. Dudok gekozen, een bouwmeester van grote faam. Tot ver over de grenzen heeft hij de Nederlandse architectuur bekendheid gegeven. In de jaren dertig van de vorige eeuw was hij wellicht over zijn hoogtepunt heen waardoor zijn werk maniëristisch werd door herhalingen van voorgaande oplossingen. De Stadsschouwburg Utrecht is daardoor misschien niet zijn sterkste werk. Met name het toneelhuis was ver onder de maat. Verschillende verbouwingen en aanpassingen waren in de loop der jaren dan ook noodzakelijk. In de zeventiger jaren de komst van een hydraulische orkestbak en een klein theater, De Blauwe zaal, op de plaats van de feestzaal.

Ook de verbouwing in 1995 as absoluut noodzakelijk wilde Utrecht niet verstoken raken van grote theaterproducties, die door de komst van veel betere theaters elders in het land, door gezelschappen en producenten werden uitgebracht. Zo kwam er een nieuw en aanzienlijk groter toneelhuis. Uniek voor Nederland was dat de grote zaal een hydraulische tribune kreeg waardoor de eerste dertien rijen om hoog kunnen en de zaal, bij bepaalde voorstellingen, intiemer wordt en het zicht beter. In 2002 kwam in de bovenfoyer, waar vroeger de Esplanade was, een nieuw café-restaurant: De Zindering.

Het uiterlijk van het gebouw werd aanvankelijk kaal gevonden en door de betegeling vielen bijnamen als ‘zwembad’ en ‘urinoir’. Nu wordt het aanzicht juist als heel sterk en typisch Dudok beschouwd. Grote lof ging echter meteen uit naar de ligging, in het park en aan het water, en vooral naar het interieur. En dan met name naar de goede circulatiemogelijkheden voor het publiek en de gebruikte kleuren, chinees rood en witbeige. De feestzaal was hemelsblauw, waardoor het latere vlakke vloertheater op die plek Blauwe zaal werd gedoopt.

In de ruime foyers staan mooie banken naar ontwerp van Dudok zelf en de bijzondere staande lampen ontworpen door de beroemde glaskunstenaar Coupier. De grote zaal was fraai, met oranjerode stoelen in een stalen frame, ook naar eigen ontwerp, maar de wanden waren te licht om de zaal goed donker te krijgen bij voorstellingen. In de jaren zeventig van de vorige eeuw werd dit euvel verholpen. De stoelen werden in 1975 vervangen door in Spanje nagemaakte kopien van het originele ontwerp. In 2005 kwamen meer eigentijdse stoelen.

In 2014-2015 vond opnieuw een ingrijpende verbouwing plaats. Doel: aanpassing aan de eisen van de tijd en om het publiek beter van dienst te kunnen zijn. Waar mogelijk werd de monumentale waarde van het gebouw in ere hersteld, vooral in het publieksgedeelte. Verder werd De Zindering vergroot en de tribune en het speelvlak (vlakke vloer) in De Blauwe Zaal een kwart slag gedraaid waardoor meer toneelruimte en beter zitcomfort ontstond. De grote zaal (Douwe Egbertszaal, lijsttoneel, orkestbak, 1 balkon, 847 plaatsen) kreeg een nieuwe hydraulische tribune en stoelenplan, waardoor de zichtlijnen en het zitcomfort werden verbeterd. Verder kwam er een dagcafe, Mevrouw Dudok, en werden de kantoren in het keldergedeelte vergroot en aanzienlijk verbeterd. In de zomer van 2018 werd de orkestbak gerenoveerd en De Zindering andermaal verbouwd.

Website

Meer informatie en kaartverkoop, zie: Website Stadsschouwburg Utrecht

Premieres

Een overzicht van de voorstellingen die in deze schouwburg in premiere zijn gegaan, zie Premieres Stadsschouwburg, Utrecht

Eigen producties

Zie Eigen producties Stadsschouwburg Utrecht

Bronnen

• Productiedatabase
• Stadsschouwburg Utrecht
• Theaters in Nederland sinds de zeventiende eeuw. Redactie Bob Logger, Eric Alexander, Menso Carpentier Alting, Nico van der Krogt, Nathalie Wevers. Theater Instituut Nederland, 2007