Stadsschouwburg, Utrecht
| Naam | Stadsschouwburg, Utrecht |
| Eerdere naam | Stadsschouwburg (oud), Utrecht |
| Plaats | Utrecht |
| Type | Theatergebouw |
| Architect | Willem Marinus Dudok |
| Wikidata ID (Q-nummer) | Q2485688 |
| Website |
| Info | Waarde |
|---|---|
| Afbeelding | StadsschUtrecht.JPG |
| Postcode: | 3512 EJ |
| Openingsdatum: | 1941 |
| Op de kaart: | Ga naar kaart... |
| Wikimedia Commons: | Galerie (Wikimedia Commons) |
| Gelegen in: | Utrecht (Q803) |
Bekijk deze en meer informatie op de website van Wikidata, of lees de pagina Stadsschouwburg Utrecht op Wikipedia.
Informatie
De Stadsschouwburg Utrecht is de belangrijkste schouwburg in de provincie Utrecht. Met voorstellingen voor jong en oud op het gebied van cabaret, toneel, dans, opera, circus en kindervoorstellingen.
Het gebouw
Gebouwd als: Schouwburg met restaurant (Esplanade) en feestzaal
Architect: W.M. Dudok
Bouwjaar: 1939-1941
Opening op 3 september 1941. In verband met de tijdsomstandigheden zonder bijzonder feestelijk vertoon. Vanaf 4 september een Spectacle Coupé verzorgd door de Artistieke Werkgemeenschap Het Nederlandsch Tooneellyceum.
Verbouwingen:
- 1973-1976, architect Sjoerd Wouda (Architectenbureau Wouda)
- 1995, architect Erik Knippers (Architectenbureau Wouda)
- 2002 en 2005 MONK architecten
- 2014-2015, architect Ronnie Kuiper (Hoogevest Architecten)
De (oude) Stadsschouwburg aan het Vredenburg was een sta in de weg geworden voor de noodzakelijk geachte uitbreiding van de Jaarbeurs. De industrieel F.H. Fentener van Vlissingen, tevens lid van de Raad van Bestuur van de Jaarbeurs, bood de gemeente daarom 500.000 gulden voor de bouw van een nieuwe schouwburg. Het halve miljoen was opgebouwd uit enerzijds een lening van drie ton tegen 2,5% rente, en daarnaast 200.000 gulden die in aandelen werd uitgegeven.
Deze middelen leidden tot de nieuwbouw aan het Lucas Bolwerk. Als architect werd W.M. Dudok (1884 - 1974) gekozen, een bouwmeester van grote faam. Tot ver over de grenzen heeft hij de Nederlandse architectuur bekendheid gegeven. In de jaren dertig van de vorige eeuw was hij wellicht over zijn hoogtepunt heen, waardoor zijn werk maniëristisch werd door herhalingen van voorgaande oplossingen. Met name het toneelhuis was daardoor ver onder de maat.
Het was dan ook noodzakelijk om in de loop der jaren verschillende verbouwingen en aanpassingen door te voeren.
- In de jaren zeventig werd er een hydraulische orkestbak geplaatst en kwam er een klein theater (De Blauwe Zaal) op de plaats van de feestzaal.
- In 1995 volgde opnieuw een verbouwing. Om niet ingehaald te worden door betere theaters in het land en zodoende verstoken te raken van grote theaterproducties, kwam er een nieuw en aanzienlijk groter toneelhuis. Uniek voor Nederland was dat de grote zaal een hydraulische tribune kreeg. Daardoor was het mogelijk om de eerste dertien rijen indien gewenst omhoog te kunnen laten gaan, waarmee er een intiemere sfeer en betere zichtlijnen gecreëerd konden worden.
- In 2002 kwam in de bovenfoyer, waar vroeger het restaurant Esplanade was, een nieuw café-restaurant: De Zindering.
- In 2014-2015 volgde een verbouwing om het theater aan te passen aan de eisen van de tijd en om het publiek beter van dienst te kunnen zijn. Waar mogelijk werd (vooral in het publieksgedeelte) de monumentale waarde van het gebouw in ere hersteld. Verder werd De Zindering vergroot en werden de tribune en het speelvlak in De Blauwe Zaal een kwartslag gedraaid. Daardoor ontstond er meer toneelruimte en beter zitcomfort. Tevens kreeg de Grote Zaal een nieuwe hydraulische tribune en een nieuw stoelenplan, wat de zichtlijnen verbeterde. Ten slotte werden de kantoren in het keldergedeelte vergroot en kwam er een dagcafé (Mevrouw Dudok).
- In 2018 werd de orkestbak gerenoveerd en De Zindering opnieuw verbouwd.
Waar het uiterlijk van het gebouw in eerste instantie als kaal werd bestempeld en door de betegeling bijnamen kreeg als ‘zwembad’ en ‘urinoir’, wordt het aanzicht nu juist als heel sterk en typisch Dudok beschouwd. Voor de ligging (in het park en aan het water) en vooral het interieur was echter vanaf het begin al grote lof. Met name de goede circulatiemogelijkheden voor het publiek en de gebruikte kleuren (chinees rood en witbeige) vielen in de smaak. De feestzaal was hemelsblauw, waardoor het latere vlakke vloertheater op die plek Blauwe zaal werd gedoopt.
De grote zaal was fraai, met oranjerode stoelen in een stalen frame, ook naar eigen ontwerp, maar in eerste instantie waren de wanden te licht om de zaal goed donker te krijgen bij voorstellingen. In de jaren zeventig van de vorige eeuw werd dit euvel verholpen. De stoelen werden in 1975 vervangen door in Spanje nagemaakte kopieën van het originele ontwerp. In 2005 kwamen meer eigentijdse stoelen.
In de ruime foyers staan mooie banken naar ontwerp van Dudok zelf. De bijzondere staande lampen zijn ontworpen door de beroemde glaskunstenaar Andries Copier (1901-1991).
T.g.v. het vijftigjarig bestaan van de schouwburg verscheen in 1991 Een Bolwerk voor de muzen] door Rob van Gaal (ISBN 90 6481 149 0)
Premieres
Een chronologisch en daaronder een link naar een alfabetisch overzicht van de voorstellingen, die in dit theater in première zijn gegaan:
- Het alfabetisch overzicht van deze voorstellingen
Zie ook een alfabetisch overzicht van de voorstellingen die door de organisatie van dit theater al of niet in samenwerking met andere organisatie zelf heeft geproduceerd
Bronnen
- Productiedatabase
- Stadsschouwburg Utrecht
- Theaters in Nederland sinds de zeventiende eeuw. Redactie Bob Logger, Eric Alexander, Menso Carpentier Alting, Nico van der Krogt, Nathalie Wevers. Theater Instituut Nederland, 2007