Ellen Vogel: Repertoire - Toneel - Comedia
Eenlevenlangtheater Ellen Vogel:
- Homepage Eenlevenlangtheater Ellen Vogel
- Biografie
- Repertoire
- Audio
- Video
- Volgens Ellen Vogel
- Volgens anderen
- Colofon
Comedia
In 1945 speelt Ellen Vogel haar eerste rol bij Comedia, de voorloper van De Nederlandse Comedie. Haar vroegere leraar aan de Toneelschool, Cor Hermus, had haar gevraagd. Ze zou er tot 1950 blijven.
Cor Hermus was de initiatiefnemer tot de oprichting van het gezelschap Comedia. Het gerucht ging dat Comedia was opgebouwd met ‘gewetensgeld’ van zwarthandelaren die hun geld kwijt moesten. De ‘goede’ gezelschappen kregen subsidie, de andere gezelschappen moesten het zelf doen. Cor Hermus vond de weg naar de zwarthandelaren en wist op die manier een succesvol gezelschap op poten te zetten.
Al tijdens de bezetting had hij het plan opgevat om na de bevrijding met jonge, prominente acteurs in Amsterdam te gaan spelen, buiten de Stadsschouwburg om. Onder andere Ank van der Moer, Ko van Dijk, Mary Dresselhuys, Lous Hensen, Mimi Boesnach, Henk Rigters, Han Bentz van den Berg en Guus Oster worden Vogel's collega's. Joan Remmelts en Johan de Meester regisseren veel van de stukken. Belangrijk voor de groep is ook de Rus Peter Scharoff geweest, die zich vanaf 1947 als gastregisseur bij het gezelschap inzette. In 1950 scheidde de kern van de groep zich af om als De Nederlandse Comedie verder te gaan. Cor Hermus en Joan Remmelts zetten Comedia nog enkele jaren voort, tot Hermus in 1953 overlijdt.
De samenwerking met Ko van Dijk was voor Ellen bijzonder plezierig: "Dat was wel heerlijk spelen met Ko van Dijk, hoor. God wat was dat fijn, als je jong was en je mocht met hem spelen. Als hij dacht dat je wat kon, dan schoof hij je als op een presenteerblad zo de zaal in. Dan pakte hij je zó bij je gezicht en zei: ‘Ze moeten je zien, ze moeten je smoeltje zien!’ Ongelofelijk was dat."
In 1948 worden twee tournees naar West-Indië en Amerika gemaakt en in 1949 geeft Comedia een serie voorstellingen van Candida (Candide van Shaw) en Ik zie, ik zie, wat jij niet ziet (Blithe Spirit van Coward) op Curaçao.
Ellen Vogel debuteerde in 1945 bij Toneelgroep Comedia met een rol in Weekend in Californië. Het was een stuk met veel avondjurken, maar textiel was schaars. Ellen Vogel moest vijf verschillende kledingstukken dragen, waarvan ze er vier nog precies herinnert: een mantelpak, een avondjurk, een badpak met jasje en een lange broek met bloesje.
"Ik trok de gordijnen van mijn ramen om er de avondjurk van te laten maken. Ik haalde ook nog een molton deken van mijn bed. Voor de lange broek offerde ik een regenjas op. Ik mocht hoe dan ook niet met mijn rug naar de zaal toe gaan staan, want dan zag het publiek de zakken van de regenjas."
Na de première van Weekend in Californië werd het gezelschap door een paar zwarthandelaren uitgenodigd in een restaurant, waar ze biefstukken geserveerd kregen. Het werd een feest, want dat hadden ze in jaren niet meegemaakt.
Toen Ellen Vogel in december 1945 de rol van Bessie vertokte in Ik zie, ik zie, wat jij niet ziet! was ze zwanger van haar zoon Peter Paul. "Ik speelde een heel lelijk hitje met sproeten en rare staartjes. Ze hadden me gewaarschuwd dat ik niet in de spiegel moest kijken, omdat de baby dan ook heel lelijk zou kunnen worden. Dus als ik me dan zat te schminken, hing ik maar een handdoek over de spiegel.'
Een half jaar na de geboorte van haar zoon stond Ellen Vogel weer op de planken bij Comedia.
In 1947 speelde zij de rol van Laura in Glazen speelgoed. Bij de Nederlandse Comedie zou Ellen Vogel in 1954 nogmaals de rol van Laura in Glazen speelgoed vertolken. In 1986 stond ze voor een derde maal in het stuk, nu bij John van de Rest Producties in de rol van de moeder van Laura.
Theaterrecensent Hans van den Bergh herinnert zich: "Ik zag Ellen Vogel destijds al spelen in Glazen speelgoed. Een eye-opener, iedereen wist meteen dat zij een geweldig talent was. Ze speelde daarin een ongelukkig meisje, zo’n kneusje. Een kwetsbaar kind dat geen contact met mannen kon leggen en zich dus maar bezighield met dat glazen speelgoed. Vreselijk opgelegde metaforen van Tennessee Williams op zijn slechtst. Je zou er nu van braken, maar we vonden het toen allemaal schitterend. Gebroken verliet je het theater. Juist dat onooglijke, dat zielige, dat onderworpene, dat kon Ellen ontzaggelijk goed. Later in haar carrière werd dat iets waar je naar uitkeek: Ellen ‘op lelijk’. Beeldschoon als ze was, kon ze een stralende koningin zijn, maar ook een kreupel zieltje."
In 1950 speelde Ellen Vogel de eerste maal in een stuk van Tsjechov, onder regie van Peter Scharoff: Irina in De drie zusters. In 1954 zou Ellen Vogel de rol van Irina nogmaals spelen in een opvoering van De drie zusters bij de Nederlandse Comedie.
Bronnen: Facetten van vijftig jaar Nederlands toneel (1920-1970) van G.J. de Voogd (red.) (Amsterdam 1970) en Ellen Vogel, een hommage van Tonko Dop en Anneke Muller (Terra Lannoo 2007).
Foto's Ellen Vogel bij Toneelgroep Comedia
Links: Ko van Dijk en Ellen Vogel in Claudia, 1947. Rechts: Ellen Vogel en Fons Rademakers in Je hebt me aangeraakt, 1949. Foto's: Particam Pictures/MAI.Collectie TIN.
Links: V.l.n.r. Fransje Hart, Edy de Boer, Mary Dresselhuys en Ellen Vogel in Kleine kinderen worden groot, 1948. Foto: Frits Lemaire/MAI. Rechts: Ellen Vogel en Guus Oster in Blijde dagen, 1948. Foto: Particam/MAI. Collectie TIN.
V.l.n.r. Fons Rademakers, Ellen Vogel, Lous Hensen en Bob Verstraete in Goud en antiek, 1949. Foto: Frits Lemaire/MAI. Collectie TIN.
Overzicht rollen bij Toneelgroep Comedia
- 1 september 1945: Vivian Lessing in Weekend in Californië
- 10 november 1945: Spaans meisje in De vijfde colonne
- 23 december 1945: Bessie in Ik zie, ik zie, wat jij niet ziet!
- 20 maart 1947: Mary Hamilton in Maria Stuart en Chasteland
- 1 april 1947: Claudia Naughton in Claudia
- 31 juli 1947: Ida in Maya
- 10 september 1947: Kitty Duval in De dag van je leven
- 7 oktober 1947: Laura in Glazen speelgoed
- 1 januari 1948: Teresa Farley Battle in Blijde dagen
- 20 maart 1948: Birdie Bagtry in Een ander deel van het woud
- 3 september 1948: Wiesje in Waar is mijn dochter?
- 1 november 1948: Kathy Buckering in Kleine kinderen worden groot
- 15 december 1948: Dejanire in De herbergierster
- 18 februari 1948: Elisabeth Randall in Korporaal Elizabeth
- 6 april 1949: Mathilda Rockley in Je hebt me aangeraakt
- 1 september 1949: Joan Deal in Goud en antiek
- 20 februari 1950: Irina in De drie zusters
- 1 april 1950: June Farrell in Uitstekend Mylord
- 16 juni 1950: Kennisse in Den spieghel der salicheyt van Elckerlyc