Uit TheaterEncyclopedie
(Doorverwezen vanaf Burney Every)
Ga naar: navigatie, zoeken


De kale zangeres.jpg


V.l.n.r. Ad van Kempen, Burny Every, Rutger Hauer, Joop Hart en Manon Alving in De kale zangeres, De Noorder Compagnie 1967. Collectie Brigitta Gadella.

NaamBurny Every
Volledige naamBernadina Elizabeth (Burny) Every
Geboortedatum24 april 1939
Geboorteplaats Aruba
Overlijdensdatum17 augustus 2006
BeroepActeur, Regisseur, Schrijver
DisciplineToneel
Externe databases:
IMDb

Every Burny (1939 – 2006) was een Arubaans actrice, toneelschrijver, regisseur en theaterdocent. Zij vertrok op veertienjarige leeftijd naar Nederland waar ze haar Mulo- en Kweekschooldiploma behaalde. Daarna stond ze ruim drie jaar op haar geboorte-eiland voor de klas, terwijl ze haar talenten als actrice en auteur zelfstandig ontwikkelde. In 1964 werd ze toegelaten tot de Theaterschool van de Amsterdamse Hogeschool voor de Kunsten, waar ze studeerde met een beurs van Sticusa. Ze studeerde er in 1967 af. Vervolgens werkte bij de De Noorder Compagnie (1967-1970) en bij de Toneelgroep Theater in Arnhem (1970-1974).

In september 1974 werd ze door de Sticusa voor een jaar naar Aruba uitgezonden om toneelcursussen te verzorgen, waarbij het Arubaanse toneel in een Caribische en Latijns-Amerikaanse context zou worden geplaatst. Zo werd ze na diverse door de Sticusa uitgezonden Nederlandse toneelregisseurs de eerste professionele Arubaanse acteur en regisseur. De opvoering van drie eenakters in juni 1975 vormde het resultaat: Julio Matas: Wega di damas, James Saunders: Bulanda pa luni di miel en Elena Garro: Un lugar firme.

In 1975 wordt de Grupo Teatral Arubiano opgericht, met het doel werk te presenteren van informatieve, educatieve en universele waarde. Burny wilde met haar groep het serieuze, internationale repertoire in het Papiamento vertaald brengen. Naast inhoudelijke en thematische vernieuwing streefde Every ook naar vernieuwing in vorm en presentatie. Ze stapte af van traditionele theaterensceneringen, door het experimenteren met nieuwe technieken in de decoropbouw, de belichting en door de workshop-aanpak. Inhoudelijk bracht ze vernieuwing doordat ze niet alleen klassieke teksten opvoerde, maar ook nieuwe genres, zoals het moderne absurdistische theater. Dat vergde veel meer van de amateur-spelers dan tot dan toe het geval was en dat had weer tot gevolg dat cursussen en workshops een bloeiend leven gingen leiden. Burny had een groot aandeel in deze ontwikkeling.

Enkele stukken die gespeeld werden door de Grupa waren Antigona (Sophocles) en The beggar and the dead dog (Bertolt Brecht), maar ook originele stukken van de Arubaanse auteur Denis Henriquez: Mañan Dalia lo ta mi Dalia en Fenchi a gana e premio mayó. Grupo Teatral Arubiano was slechts korte tijd actief, maar maakte wel veel discussie los. Burny Every schreef en regisseerde aanvankelijk nog incidenteel voor andere groepen maar stapte daarna over op regisseren voor film en televisie. Ze werkte mee aan Duel in de diepte en regisseerde in 1991 de eerste Arubaanse film, in een co-productie van de Nos en Tele-Aruba: Dera Gai van Denis Henriquez.

Vanaf 1976 tot haar pensioen was Burny als docente dramatische expressie verbonden aan het Colegio Arubano. Ze doceerde eveneens aan de Antilliaanse Lerarenopleiding afdeling Aruba, de Arubaanse Pedagogische Akademie en het Instituto Pedagogico Arubano.

De laatste jaren was het stil rond haar persoon. Ze leidde een teruggetrokken leven en nam nauwelijks meer aan openbare culturele activiteiten deel.

Zie ook haarbiografie op de website van Resources Huygens.


Burny Every heeft bijgedragen aan 25 productie(s).

Burny Every heeft gewerkt in de volgende functies:


Het gehele overzicht van voorstellingen waaraan Burny Every heeft meegewerkt, voor zover geregistreerd in de Theaterencyclopedie:

NB: Bij de carrièreoverzichten zijn de voorstellingen gekoppeld aan de premièredatum. Het kan echter voorkomen dat personen niet aan de première meewerkten, maar pas later bij de voorstelling betrokken raakten.

Curriculum Vitae Theatrum
Productie Functie Producent Seizoen Premièredatum In regie van
Antigona Regie Grupo Teatral, Arubano 27 mei 1977 Burny Every
Mañan Dalia lo ta mi Dalia Regie Mascaruba, Grupo Teatral Arubano 15 december 1978 Burny Every
Mañan Dalia lo ta mi Dalia Regie Mascaruba, Grupo Teatral Arubiano 15 december 1978 Burny Every
Un anochi largu Regie Pegasaya (1979) 1981/1982 16 april 1982 Burny Every
Un Anochi Largu Regie Pegasaya (1979) 29 mei 2012 Burny Every
Dievenbal Uitvoerende Toneelgroep Centrum 1963/1964 17 november 1963 Theo Kling
Antigone Uitvoerende De Noorder Compagnie 1967/1968 7 oktober 1967 Ferd Sterneberg
De kale zangeres Uitvoerende De Noorder Compagnie 1967/1968 25 oktober 1967 Jaap Maarleveld
Het onbewoonde eiland Uitvoerende De Noorder Compagnie 1967/1968 17 februari 1968 Peter Brandsma
Shakespeare-fragmenten Uitvoerende De Noorder Compagnie 1967/1968 27 mei 1968 Carol Linssen
Dubbelhartige onthullingen Uitvoerende De Noorder Compagnie 1968/1969 1 oktober 1968 Michel Bertay
De overledene Uitvoerende De Noorder Compagnie 1968/1969 7 december 1968 Jaap Maarleveld
Ahasverus Uitvoerende De Noorder Compagnie 1968/1969 7 december 1968 Jaap Maarleveld
De man der herinnering Uitvoerende De Noorder Compagnie 1968/1969 7 december 1968 Jaap Maarleveld
De minnaar Uitvoerende De Noorder Compagnie 1968/1969 27 maart 1969 Manon Alving
Joseph in Dothan Uitvoerende De Noorder Compagnie 1969/1970 25 september 1969 Ferd Sterneberg
Kijk maar: er staat niet wat er staat (scholenprogramma) Uitvoerende Toneelgroep Theater 1970/1971 27 september 1970 Elise Hoomans
Het leven van Galilei Uitvoerende Toneelgroep Theater 1970/1971 12 maart 1971 Hans Croiset
Testament van de hond Uitvoerende Toneelgroep Theater 1971/1972 18 september 1971 Elise Hoomans
De eerste opstand Uitvoerende Toneelgroep Theater 1971/1972 12 november 1971 Elise Hoomans
Eh Oh Es? Stop je 't nou in de ijskast? Uitvoerende Toneelgroep Theater 1971/1972 30 december 1971 Theo Kling
De prijsuitreiking Uitvoerende Toneelgroep Theater 1971/1972 19 februari 1972 Elise Hoomans
Bruid aan huis Uitvoerende Toneelgroep Theater 1972/1973 13 september 1972 Theo Kling
Het proces van de negen van Catonsville Uitvoerende Toneelgroep Theater 1973/1974 15 september 1973 Eric Oosthoek
De gebroken kruik Uitvoerende Toneelgroep Theater 1973/1974 12 januari 1974 Jochen Neuhaus
Mañan Dalia lo ta mi Dalia Uitvoerende Mascaruba, Grupo Teatral Arubano 15 december 1978 Burny Every
Mañan Dalia lo ta mi Dalia Uitvoerende Mascaruba, Grupo Teatral Arubiano 15 december 1978 Burny Every

VVLogohome.jpg

Foto's

Bruid aan huis 1.jpg Bruid aan huis 2.jpg

Burny Every in Bruid aan huis, Toneelgroep Theater 1972. Collectie Brigitta Gadella.

Burny every door Wouter van Heusden.jpg Burny every door Wouter van Heusden 2.jpg

Burny Every (jaar onbekend). Foto: Wouter van Heusden. Collectie Brigitta Gadella.

Burny als regisseur op aruba.jpg

Burny Every als regisseur op Aruba (jaar onbekend). Collectie Brigitta Gadella.

Bronnen