Burny Every
V.l.n.r. Ad van Kempen, Burny Every, Rutger Hauer, Joop Hart en Manon Alving in De kale zangeres, De Noorder Compagnie 1967. Collectie Brigitta Gadella.
| Naam | Burny Every |
|---|---|
| Volledige naam | Bernadina Elizabeth (Burny) Every |
| Geboortedatum | 24 april 1939 |
| Geboorteplaats | Aruba |
| Overlijdensdatum | 17 augustus 2006 |
| Beroep | Acteur, Regisseur, Schrijver |
| Discipline | Toneel |
| Externe databases: | |
| DBNL | |
| IMDb | |
| (LD) | Wikidata |
| Info | Waarde uit Wikidata |
|---|---|
| Titel: | Burny Every (Q51320743) |
| Beschrijving: | Nederlands actrice |
| Afbeelding: | Geen afbeelding beschikbaar |
| Wikimedia Commons: | Niet beschikbaar |
| Geboortedatum: | 24 apr 1939 |
| Geboorteplaats: | |
| Overlijdensdatum: | 17 aug 2006 |
| Overlijdensplaats: | |
| Wikimedia Commons: | Niet beschikbaar |
| Beroep(en) - WD: | Q33999; |
| Beroep(en) - TE: | Acteur;
Onbekend; Regisseur; |
| VIAF id: | Onbekend |
| RKD artist id: | Onbekend |
| IMDB artist id: | nm1006955 |
Biografie
Every Burny (1939 – 2006) was een Arubaans actrice, toneelschrijver, regisseur en theaterdocent. Zij vertrok op veertienjarige leeftijd naar Nederland waar ze haar Mulo- en Kweekschooldiploma behaalde. Daarna stond ze ruim drie jaar op haar geboorte-eiland voor de klas, terwijl ze haar talenten als actrice en auteur zelfstandig ontwikkelde. In 1964 werd ze toegelaten tot de Theaterschool van de Amsterdamse Hogeschool voor de Kunsten, waar ze studeerde met een beurs van Sticusa. Ze studeerde er in 1967 af. Vervolgens werkte bij de De Noorder Compagnie (1967-1970) en bij de Toneelgroep Theater in Arnhem (1970-1974).
In september 1974 werd ze door de Sticusa voor een jaar naar Aruba uitgezonden om toneelcursussen te verzorgen, waarbij het Arubaanse toneel in een Caribische en Latijns-Amerikaanse context zou worden geplaatst. Zo werd ze na diverse door de Sticusa uitgezonden Nederlandse toneelregisseurs de eerste professionele Arubaanse acteur en regisseur. De opvoering van drie eenakters in juni 1975 vormde het resultaat: Julio Matas: Wega di damas, James Saunders: Bulanda pa luni di miel en Elena Garro: Un lugar firme.
In 1975 wordt de Grupo Teatral Arubiano opgericht, met het doel werk te presenteren van informatieve, educatieve en universele waarde. Burny wilde met haar groep het serieuze, internationale repertoire in het Papiamento vertaald brengen. Naast inhoudelijke en thematische vernieuwing streefde Every ook naar vernieuwing in vorm en presentatie. Ze stapte af van traditionele theaterensceneringen, door het experimenteren met nieuwe technieken in de decoropbouw, de belichting en door de workshop-aanpak. Inhoudelijk bracht ze vernieuwing doordat ze niet alleen klassieke teksten opvoerde, maar ook nieuwe genres, zoals het moderne absurdistische theater. Dat vergde veel meer van de amateur-spelers dan tot dan toe het geval was en dat had weer tot gevolg dat cursussen en workshops een bloeiend leven gingen leiden. Burny had een groot aandeel in deze ontwikkeling.
Enkele stukken die gespeeld werden door de Grupa waren Antigona (Sophocles) en The beggar and the dead dog (Bertolt Brecht), maar ook originele stukken van de Arubaanse auteur Denis Henriquez: Mañan Dalia lo ta mi Dalia en Fenchi a gana e premio mayó. Grupo Teatral Arubiano was slechts korte tijd actief, maar maakte wel veel discussie los. Burny Every schreef en regisseerde aanvankelijk nog incidenteel voor andere groepen maar stapte daarna over op regisseren voor film en televisie. Ze werkte mee aan Duel in de diepte en regisseerde in 1991 de eerste Arubaanse film, in een co-productie van de Nos en Tele-Aruba: Dera Gai van Denis Henriquez.
Vanaf 1976 tot haar pensioen was Burny als docente dramatische expressie verbonden aan het Colegio Arubano. Ze doceerde eveneens aan de Antilliaanse Lerarenopleiding afdeling Aruba, de Arubaanse Pedagogische Akademie en het Instituto Pedagogico Arubano.
De laatste jaren was het stil rond haar persoon. Ze leidde een teruggetrokken leven en nam nauwelijks meer aan openbare culturele activiteiten deel.
Zie ook haarbiografie op de website van Resources Huygens.
Theater CV
Burny Every heeft bijgedragen aan 25 productie(s).
Burny Every heeft gewerkt in de volgende functies:
- BeeldtAf - Zie lijst (A-Z) of lijst (datum)
- Regie - Zie lijst (A-Z) of lijst (datum)
- Uitvoerende - Zie lijst (A-Z) of lijst (datum)
Het gehele overzicht van voorstellingen waaraan Burny Every heeft meegewerkt, voor zover geregistreerd in de Theaterencyclopedie:
NB: Bij de carrièreoverzichten zijn de voorstellingen gekoppeld aan de premièredatum. Het kan echter voorkomen dat personen niet aan de première meewerkten, maar pas later bij de voorstelling betrokken raakten.
Foto's
Burny Every in Bruid aan huis, Toneelgroep Theater 1972. Collectie Brigitta Gadella.
Burny Every (jaar onbekend). Foto: Wouter van Heusden. Collectie Brigitta Gadella.
Burny Every als regisseur op Aruba (jaar onbekend). Collectie Brigitta Gadella.
Bronnen