Mensen, hee mensen - Toneelgroep Centrum - 1962-07-20

Titel	Mensen, hee mensen
Producent	Toneelgroep Centrum
Discipline	Toneel
Onderwerp	Nederland, Muziektheater, Amusementsvorm, Musical, Komedie
Premièredatum	20 juli 1962
Seizoen	1961/1962, 1962/1963
Locatie	De Kleine Komedie, Amsterdam

Bron: Theatercollectie (Adlib)

Op 20 juli 1962 ging in De Kleine Komedie in Amsterdam de muzikale komedie Mensen, hee mensen in première. Mies Bouhuys schreef de tekst en Walter Kous maakte de muziek. De choreografie werd gemaakt door Albert Mol. Egbert van Paridon was verantwoordelijk voor de zakelijk leiding en speelde tevens een van de hoofdrollen.

Verhaal

Mensen, hee mensen is een Amsterdamse versie van het klassieke verhaal van Romeo en Julia van William Shakespeare. In twee fraaie hoekhuizen wonen respectievelijk een ronde, volkse haringboer Wim van den Brink met zijn vrouw Nell Koppen en daarnaast een statige dame die een antiquariaat drijft Sara Heyblom. Deze twee verdragen elkaar niet: de antiquair vindt een haringkar voor haar zaak absoluut geen gezicht en geen niveau. Daar komt ruzie uit voort. We zien een soort veldslag tussen de twee partijen die een muur van tonnen gaan optrekken die de straat in tweeën verdeeld. Hier kan men een soort knipoog herkennen naar de Berlijnse Muur. Tegelijkertijd ontstaat er een verboden liefde tussen Guusje Simone Rooskens, de dochter van een haringkoopman en Bart Piet Römer, de zoon van de antiquair. Er komen veel bijzondere personages voorbij zoals een Heilssoldate, die haar Strijdkreet vent, en een handjevol toeristen. Alles en iedereen raakt op zonderlinge wijze met elkaar in contact en in de knoop. Het verhaal eindigt gelukkig goed, de vete wordt gestaakt, de verschillen worden overbrugd, de twee mogen toch samen zijn. Mensen, hee mensen is een meeslepende, echt Amsterdamse intrige.

Betrokkenen

De onderstaande personen hebben een (in)directe bijdrage geleverd bij de realisatie van de theaterproductie (in voorkomende gevallen op basis van- of uitgaande van een bestaand werk). Aanvullingen zijn welkom.

Auteurs en makers

Aan de realisatie van deze productie hebben meegewerkt:

• Auteur: Mies Bouhuys
• Auteur: Walter Kous
• Arrangementen: Theo Loevendie

• Regie: Walter Kous
• Dramaturgie: H. Roduin
• Choreografie: Albert Mol
• Muzikale leiding: Henk van Dijk

• Decor: Herman Gordijn
• Kostuums: Herman Gordijn
• Kostuums: Franc Vroemen
• Kapwerk: Mario

Rolverdeling en uitvoerenden

Wim van den Brink - Marten
Nell Koppen - Marie
Simone Rooskens - Guusje
Sara Heyblom - Mevrouw van Hofwijk
Piet Römer - Bart
Leen Jongewaard - Lodewijk
Heny Orri - Lily
Ellen de Thouars - Leger des Heilssoldate
En verder: Frans Koppers, Theo Kling, Marie-José Nysten, Ria Vroemen, Andrea Jungen, Carla Lipp, Jorge Lefebre, Kris van de Velden

Muzikale uitvoering: Ruud Bos, Piet Baan, Ko van der Zee en Jacques Schols

Overige betrokkenen

IJzerconstructie: Jan Piëst
Regieassistent: Ferd. Sparnaay
Technische leiding: Leen Wessels
Decor vervaardigd: G. B. Martens en W. van Hemert
Zakelijke leiding: Egbert van Paridon en Walter Kous

Rolbezetting tournee

Na de speelperiode in Amsterdam zijn een aantal rollen opnieuw bezet voor de tournee.
Marten: Egbert van Paridon
Marie: Karin Haage
Leger des Heils soldate: Stine Lerou

Ontvangst

De productie Mensen, hee mensen werd gemaakt door Stichting Toneelgroep Centrum. Dit gezelschap werd gevormd in 1961, na jarenlang Toneelgroep Puck te hebben geheten. Puck was het eerste jeugdgezelschap in Nederland dat professioneel theater maakte voor een jonge doelgroep. In 1960 werd diens naamsverandering doorgevoerd en richtte het gezelschap zich niet meer speciaal op een jong publiek. Toneelgroep Centrum bracht in haar beginjaren verschillende literaire drama’s ten tonele, en in 1962 was Mensen, hee mensen de eerste muzikale komedie. Vreemd is het dan ook niet dat de musical met enige controverse werd ontvangen. Zo schreef Ev. Grolle in de Nieuwe Haagsche Courant op 20 september 1962: “Wat echter Mies Bouhuys en Walter Kaus met hun “Mensen, hee mensen” ter ere van hun hooggeprezen Amsterdam in elkaar hebben gedraaid, vertoond alle kitsch, sentimentalisten en lamlendigheid, die het genre maar weet op te brengen.” Ook werd de muziek van Kous bestempeld als “lieflijk, maar weinig pregnant” door Jan Naaykens in de Nieuwe Tilburgse Courant. Wel waardeerde Grolle het spel van de acteurs: “Leen Jongewaard en Henny Orri zijn werkelijk verbluffend: buitengewoon veelzijdig virtuoos en geestig.” En L. van Duinhoven stelde in het Algemeen Dagblad bovendien dat de groep “met veel enthousiasme speelde.”

Ondanks dat er kritische kanttekeningen werden geplaatst, was de musical toch een schot in de roos. De recensie in katholiek dagblad De Tijd De Maasbode vat de controversie mooi samen:

Het beste kan deze muzikale komedie over Amsterdam gekarakteriseerd worden als plezierig, een beetje gek, met hier en daar heel behoorlijke liedjes, echte Amsterdamse humor, vlotte taferelen met een dansje er tussen door, maar ook met enkele minder geslaagde scènes.

Musical of muzikale komedie?

Mensen, hee mensen was een muzikale komedie en nog geen musical. In het Algemeen Dagblad legt Van Duinhoven duidelijk uit waarom dit nog niet het geval is:

Wil een musical een kans hebben, dan moeten spel, zang en beweging op een boeiend verhaal kunnen leunen en dat vooral aan de gang houden. Bij 'Mensen, hee mensen', was daar nog geen sprake van. De liedjes spreken niet aan, op een enkele na en de combo van Ruud Bos was beslist te klein om de deunen er desnoods met geweld door te drukken.

Hier sluit ook Jan Naaykens zich bij aan. Hij ziet Mensen, hee mensen, in tegenstelling tot de muzikale komedie zoals beschreven door Van Duinhoven, eerder als een soort cabaretuitvoering. Bij hem lijkt de notie musical totaal nog niet in zicht. In het Algemeen Dagblad schrijft hij:

Het scenario en de tekst van Mies Bouhuys hadden zo weinig om het [het] lijf, dat zij eigenlijk werden gereduceerd tot verbindende teksten van een zeer groot aantal liedjes en op zich zelf staande scènetjes. Het geheel leek daardoor meer op een cabaretuitvoering, waarbij een aantal vrij willekeurige songs deze keer niet door een conference, maar door een min of meer dóórlopend, gespeeld verhaal aan elkaar geregen werden.

Mensen, hee mensen door de jaren heen

Na de première in de Kleine Komedie, op 20 juli 1962, speelde de voorstelling 6 weken lang in Amsterdam. Vervolgens is Mensen, hee mensen het land in gegaan en speelde de voorstelling in verschillende theaters: zo kwam zij onder andere langs Den Haag (19 september), Tilburg (22 september), Eindhoven (27 september), Nijmegen (29 september), Rotterdam (1 oktober) en Haarlem (20 oktober).

Na de speeltijd in Amsterdam en vlak voor de voorstellingstour werd de rolbezetting veranderd. De rollen Marten en Marie gespeeld door Wim van den Brink en Nell Koppen werden nu gespeeld door (tevens zakelijk leider) Egbert van Paridon en Karin Haage. De rol van de Leger des Heilsoldate gespeeld door Ellen de Thouars, werd in de tour gespeeld door Stine Lerou.

Ondanks dat Mensen, hee mensen werd beschreven als een typische Amsterdamse voorstelling met Amsterdamse humor, was er ook veel belangstelling vanuit andere steden. Zo stelt Naaykens in De Nieuwe Tilburgsche Courant: “Het schijnt dus dat de musical zijn opmars voorgoed is begonnen. Men verwacht wat van dit nieuwe genre, dat de verouderde elementen van muziek, zang en dans weer in één harmonisch verbond tracht te voegen.” Mensen, hee mensen is daarom zeker een waardige kandidaat wanneer het gaat om eerste aanstalten tot de Nederlandse musical.

Locatie en speeldata van de tournee
- 20 juli 1962 tot en met 11 september 1962: Kleine Komedie, Amsterdam.
- 19 september 1962: Koninklijke Schouwburg, Den Haag.
- 22 september 1962: Stadschouwburg, Tilburg.
- 27 september 1962: Philips Schouwburg, Eindhoven.
- 1 oktober 1962: Rotterdamse Schouwburg, Rotterdam.
- 20 oktober 1962: Stadschouwburg, Haarlem.

Trivia

Uit de voorkant van het programmaboekje kon een plaat worden uitgedrukt, die men op een platenspeler kon afspelen om zodoende fragmenten uit de voorstelling te kunnen beluisteren.

Bronnen

• Productiedatabase