Uit TheaterEncyclopedie
Ga naar: navigatie, zoeken


Spaanschen Brabander - Gerbrand Adriaensz. Bredero

(Aantal:0)
Gerbrand Adriaensz. Bredero.jpg


Portret van Bredero. Tekening (reproductie uit 1619) naar een gravure. Collectie TIN

TitelDe Spaansche Brabander
Gebaseerd opLazarillo van Tormes
AuteurGerbrand Adriaensz. Bredero
DisciplineToneel
Wereldpremière op1618
Wereldpremière teAmsterdam
OpmerkingenSpaansche Brabander werd voor het eerst in 1618 opgevoerd, maar speelt zich veertig jaar eerder af. Op deze manier kon Brederode zich aan de kritiek van zijn tijdgenoten onttrekken, die zich door zijn satire aangesproken zouden kunnen voelen.
Bekijk alleop deze pagina!

Synopsis

Het blijspel Spaanschen Brabander bestaat uit een aantal losse scènes die elk een geanimeerd beeld van het straatleven in Amsterdam laten zien. De hoofdpersoon is Jerolimo Rodrigo. Op de vlucht voor zijn crediteuren uit Antwerpen heeft hij zich in Amsterdam gevestigd. Hij doet zich voor als rijk man en neemt de straatjongen Robbeknol in dienst als knecht. Robbeknol heeft niet in de gaten dat Jerolimo in feite platzak is. Het lukt Jerolimo om een tijd op kosten van geleend geld van naïeve Amsterdammers te leven. Wanneer zijn schuldeisers echter ontdekken dat Jerolimo geen cent bezit, is hij alweer uit de stad verdwenen.

Overzichten

Overzicht van uitvoeringen van dit werk en/of producties die op dit werk zijn gebaseerd, en die in Nederland te zien zijn geweest:

Titel Producent Premièreseizoen Regisseur Premièrelocatie
De Spaansche Brabander De Nederlandsche Tooneelvereeniging (1893-1912) 1898/1899 Henri van Kuyk Hollandsche Schouwburg, Amsterdam
De Spaansche Brabander N.V. De Tooneelvereeniging 1916/1917 Jan Musch Grand Théâtre, Amsterdam
Spaansche Brabander (tweede deel) Jan Musch 1918/1919 Stadsschouwburg, Haarlem
De Spaansche Brabander Het Schouwtooneel 1923/1924 Jan Musch Stadsschouwburg, Haarlem
Spaanschen Brabander Jerolimo Gemeentelijk Theaterbedrijf Amsterdam - Afdeeling Tooneel 1942/1943 Cor van der Lugt Melsert (1882-1969) Stadsschouwburg, Amsterdam (1894)
Spaansche Brabander Amsterdams Toneelgezelschap (A.T.G.) 1951/1952 Albert van Dalsum Stadsschouwburg, Amsterdam (1894)
De Spaansche Brabander Stichting Rotterdams Toneel 1960/1961 Ton Lutz Rotterdamsche Schouwburg (1947-1984), Rotterdam
De Spaanse Brabander De Nederlandse Comedie 1968/1969 Erik Vos Stadsschouwburg, Amsterdam (1894)
De Spaanse Brabander Koninklijke Vlaamse Schouwburg 1969/1970 Anton Peters (1923-1989) Stadsschouwburg, Eindhoven
De Spaanse Brabander NTGent 1971/1972 Anton Peters (1923-1989) Stadsschouwburg, Eindhoven
De Spaanse Brabander Toneelgroep Theater 1977/1978 Elise Hoomans Stadsschouwburg, Nijmegen
The Spanish Brabanter ESTA 1984/1985 John Hartnett Stadsschouwburg, Amsterdam (1894)
De Spaanse Brabander Nieuw Ensemble RaamTeater 1985/1986 Walter Tillemans Op locatie



Overige ensceneringen

  • 1617 : Nederduytse Academie
  • 1640-1665 : Amsterdamse Schouwburg
  • 1666-1672 : Amsterdamse Schouwburg
  • 1677-1699 : Amsterdamse Schouwburg
  • 1700-1772 : Amsterdamse Schouwburg
  • 1953-1954 : Ballet der Lage Landen


Volledige tekst

Klik hier.


Drukgeschiedenis

  • Eerste uitgave: C.L. van der Plassen, Amsterdam [1617], herdrukt in 1618,1619, 1621, 1633, 1638, 1642
  • In: Alle de Spelen van Gerbrand Adriaensz Bredero, Amsterdammer, Pieter Van Waesbergen, Rotterdam 1622
  • Editie Van der Nave, Leiden 1632
  • In: Alle de wercken, C.L. van der Plassen, Amsterdam 1638
  • Editie Hartgers, Amsterdam 1644
  • Editie Houthaeck, Amsterdam 1647
  • Editie Bouman, Amsterdam 1662, herdrukt in 1675
  • Editie De Groot, Amsterdam 1677, herdrukt in 1696, 1705, 1720
  • In: Alle de wercken, Ten Hoorn, Amsterdam 1677
  • Editie Ten Hoorn, Amsterdam 1678
  • Editie Ruarus, Amsterdam 1729
  • Editie Verwijs, Suringar, Leeuwarden 1869, herdrukt in 1869, 1895, 1895
  • In: Alle de wercken (ed. Kollewijn, Ten Brink, Kalff), Binger, Amsterdam 1889, herdrukt in 1890
  • Editie Worp, Utrecht 1883
  • Editie Unger en Ten Brink, Binger, Amsterdam 1888
  • Editie Thieme, Zutphen 1886, herdrukt in 1886
  • Editie Stoett, Thieme, Zutphen 1919, 1934, 1950, 1960, 1965
  • Editie Stoett en Damsteegt, Thieme, Zutphen 1967, herdrukt in 1967, 1968, 1968, 1970, 1977, 1978, 1978, 1980
  • Editie Terwy, Wolters, Groningen 1892, 1908, 1920
  • Editie Van den Brink, Wolters, Groningen 1924
  • Editie Prinsen, Mij voor Goede en Goedkoope Lectuur, Amsterdam 1918, herdrukt in 1918
  • In: Werken, Van Looy, Amsterdam 1921-1929
  • In: Toneelwerk (ed. Rijnbach), Elsevier, Amsterdam 1942
  • Editie Prudon, Van Gorcum etc., Assen 1968
  • Editie Rekers, Moussault, Amsterdam 1969)
  • Editie Stichting 'De Roos', Utrecht 1973
  • Editie Stutterheim, Tjeenk Willink/Noorduijn, Culemborg 1974
  • In: Toneelspelen (ed. Keersmaekers), Elsevier, Amsterdam 1979
  • In: Al ziet men de lui, Het Spectrum, Utrecht-Antwerpen 1972, herdrukt in 1973 en 1975
  • Editie Adema, Taal en Teken, Leeuwarden 1992, herdrukt en ingekort in 1996
  • Editie Grootes, Atheneum, Polak & Van Gennep, Amsterdam 1999
  • Editie Prinsen, Nederlandse Vereniging voor Amateurtheater, Krommenie 2004


Quotes

  • 'Het gaat in De Spaanse Brabander dan ook niet in de eerste plaats om het verhaaltje, de vrij povere intrige, die rondom de figuren van Jerolimo en Robbeknol zijn geweven, maar om de schildering van de mens, in dit geval van de Amsterdammer, levend in een andere tijd en in een stad die niet meer als zodanig bestaat, maar waarvan wij de echo nog kunnen opvangen wanneer wij rondlopen tussen marktstalletjes, of door de Warmoesstraat, de Nes en langs de Walletjes.'

Erik Vos, De Spaanse Brabander, een andere werkelijkheid, in De Spaanse Brabander, Tekst/Documenten/Achtergronden, G.A. Bredero, Guus Rekers (Red.), 1969.


Geïnspireerd op Spaanschen Brabander

Handschrift door leden van Constanter: Leeuwarden, 1847 (herdrukt in 1869)


Secundaire literatuur


Bronnen


Overgenomen van "https://theaterencyclopedie.nl/w/index.php?title=Spaanschen_Brabander_-_Gerbrand_Adriaensz._Bredero&oldid=3207860"