Uit TheaterEncyclopedie
Ga naar: navigatie, zoeken


UploadenAfbeeldingDef.png
NaamPaul van den Berg
Geboortedatum1945
BeroepTheatervormgever
Externe databases:
RKD

Uit ontevredenheid met het onderwijs aan de Technische Hogeschool te Delft, beëindigde hij voortijdig zijn studie bouwkunde en vertrok naar Amsterdam. Daar was hij enige jaren actief betrokken bij de stadsvernieuwing van de Amsterdamse Nieuwmarkt en besloot daarna verder te gaan als freelance architect.

Midden jaren zeventig van de vorige eeuw kwam Van den Berg per toeval in contact met het theater. Van zijn buurman Carel Alphenaar, dramaturg bij Toneelgroep Centrum, kreeg hij in 1973 de opdracht zijn douche te verbouwen. Omdat de timmerman het liet afweten en Van den Berg daardoor de opleveringsdatum niet haalde, maakte hij ter compensatie een boekje met bouwtekeningen en schetsen. In de ontwerpen van de ruimtes tekende hij mensen in verschillende posities. Het bewuste boekje kreeg regisseur-acteur Peter Oosthoek onder ogen en deze reageerde verrast. Vooral het feit dat de architect in zijn ontwerp duidelijk rekening had gehouden met de bewoners sprak de regisseur aan. Hij vroeg hem datzelfde jaar nog bij Toneelgroep Centrum het decor te ontwerpen voor Een zeer bijzondere dag van Herman Lutgerink. De samenwerking tussen Oosthoek en Van de Berg bleek vruchtbaar en in de daarop volgende twaalf jaren werkte het tweetal regelmatig samen. In 1985 kwam er met de voorstelling van Alan Brown’s Paniek een voorlopig einde aan die samenwerking. Twaalf jaar later, in 1997, waren Oosthoek en Van den Berg weer allebei betrokken bij de tot stand koming van de vrije productie De Bezoeker van Eric-Emanuel Schmitt.

In de jaren tachtig en negentig van de vorige eeuw ontwierp Van den Berg toneelbeelden voor een aantal voorstellingen van de Amsterdamse Stadsschouwburg en voor verschillende vrije producties. Hij bleef ook actief als architect. Zo ontwierp hij in 1989 het interieur van Restaurant Waterloo in de Amsterdamse Stopera.

Als architect zegt Van den Berg vooral beïnvloed te zijn door de vormgeving van De Stijl. Het werken met bestaande vormen en de voorkeur voor geometrische vlakken en symmetrie is ook zichtbaar in zijn scenografie. Wat hij als theatervormgever vooral nastreeft is dat het publiek zijn decors als een soort vanzelfsprekendheid ervaart en de aanwezigheid ervan alleen terloops opmerkt : ‘net als de bewoners van de door hem ontworpen huizen’, zoals hij het zelf eens zei. Om dat effect te bereiken probeert hij voortdurend de theatrale ruimte te manipuleren en de traditionele scheidslijn tussen toeschouwers en de speelruimte op te heffen. Zo werd het publiek bij Alan Brown’s Rolstoel Ronnie (1981) in een U-vorm om het speelvlak geplaatst. Men zat aan tafeltjes waarop lampjes stonden die uitgingen zodra de voorstelling begon. Door opheffing van de architectonische scheidslijnen van het theater maakte de ontwerper de toeschouwers bijna medeplichtig aan het drama.

Met een minimum aan visuele middelen probeert Van den Berg een optimale illusie te bereiken. Onder het motto van ‘less is more’ bestaat voor hem het ontwerpproces vooral uit het reduceren van overtolligheden. ‘Veel decorontwerpers – het woord zegt al veel – zijn aankleders. Ik voel mezelf een uitkleder. Praktisch vertaald: ik wil ergens de nadruk op leggen door allerlei dingen weg te laten, en niet door er iets bij te maken. Zoals ik ook op verjaardagen in plaats van bij binnenkomst een cadeau te geven liever na afloop iets uit zo’n huis zou willen meenemen.’

Paul van den Berg ontwerpt niet meer voor het theater, is nog steeds actief als architect en als docent op de Rietveld Academie in Amsterdam.


Paul van den Berg heeft bijgedragen aan 35 productie(s).

Paul van den Berg heeft gewerkt in de volgende functies:


Het gehele overzicht van voorstellingen waaraan Paul van den Berg heeft meegewerkt, voor zover geregistreerd in de Theaterencyclopedie:

NB: Bij de carrièreoverzichten zijn de voorstellingen gekoppeld aan de premièredatum. Het kan echter voorkomen dat personen niet aan de première meewerkten, maar pas later bij de voorstelling betrokken raakten.

Curriculum Vitae Theatrum
Productie Functie Producent Seizoen Premièredatum In regie van
Amerika, America Uitvoerende spel Speeltheater Holland 14 november 2009 Onny Huisink
Avondrood Decor Toneelgroep Centrum 1972/1973 24 maart 1973 Peter Oosthoek
Een zeer bijzondere dag Decor Toneelgroep Centrum 1972/1973 24 maart 1973 Peter Oosthoek
De babyfoon Decor Toneelgroep Centrum 1974/1975 12 september 1974 Peter Oosthoek
Van de koele meren des doods Decor Toneelgroep Centrum 1976/1977 15 september 1976 Peter Oosthoek
De lamp hangt scheef Decor Toneelgroep Centrum 1976/1977 16 september 1976 Peter Oosthoek
Rock '69 Decor Toneelgroep Centrum 1977/1978 14 september 1977 Eddy Habbema
Gansch het raderwerk Decor Nieuwe Komedie 1977/1978 27 oktober 1977 Heleen van Meurs
Scheiden Decor Toneelgroep Centrum 1977/1978 8 december 1977 Peter Oosthoek
Mata Hari Decor Toneelgroep Centrum 1978/1979 26 september 1978 Peter Oosthoek
De kamer Decor Toneelgroep Centrum 1979/1980 19 september 1979 Jacques Commandeur
Een beetje pijn Decor Toneelgroep Centrum 1979/1980 19 september 1979 Jacques Commandeur
Overspelen Decor Toneelgroep Centrum 1979/1980 25 september 1979 Peter Oosthoek
Er valt een traan op de tompoes Decor Lancelot Nederlandse Theaterprodukties BV 1979/1980 26 september 1979 Lodewijk de Boer
Mijn moeders courage Decor Toneelgroep Centrum 1979/1980 26 maart 1980 Ton Lutz
Hoe laat is 't Decor Toneelgroep Centrum 1980/1981 23 september 1980 Peter Oosthoek
Rolstoel Ronnie Decor Toneelgroep Centrum 1980/1981 9 januari 1981 Peter Oosthoek
Antigone Decor Publiekstheater 1980/1981 11 april 1981 Ton Lutz
Junkieverdriet Decor Toneelgroep Centrum 1981/1982 29 september 1981 Peter Oosthoek, Bob Zimmerman
Lucifer Decor Jan Wegter 1982/1983 16 januari 1983
Schandaal in Holland Decor Toneelgroep Centrum 1982/1983 25 maart 1983 Mette Bouhuijs, Jeroen van der Linden
De zoon van Louis Davids Decor Stalles Theater Produkties 1983/1984 27 oktober 1983 Dimitri Frenkel Frank
Sterke drank in oud-zuid Decor Toneelgroep Centrum 1983/1984 14 december 1983 Ton Vorstenbosch, Guus Vleugel
Jubileum Decor Toneelgroep Centrum 1983/1984 28 maart 1984 Peter Oosthoek
De president Decor Nieuwe Komedie 1984/1985 26 maart 1985 Ton Lutz
In de dromocratie Decor Toneelgroep Centrum 1984/1985 1 mei 1985 Ton Vorstenbosch, Guus Vleugel
Paniek Decor Toneelgroep Centrum 1985/1986 25 september 1985 Peter Oosthoek
Rien ne va plus Decor Toneelgroep Theater 1986/1987 3 oktober 1986 Helmert Woudenberg, Mathieu Güthschmidt
Halte Noordstad Decor Nederlandstalig Repertoir Gezelschap 1986/1987 27 november 1986 Roel Twijnstra
Lang ben ik vroeg gaan slapen Decor Toneelgroep Centrum 1986/1987 21 maart 1987 Mette Bouhuijs
Het huis van Atreus Decor Theater aan de Rijn, Arnhem 1986/1987 21 maart 1987 Helmert Woudenberg
Een soort Alaska Decor Stadsschouwburg Amsterdam 1987/1988 6 januari 1988 Mette Bouhuijs
De minnaar Decor Stadsschouwburg Amsterdam 1987/1988 4 maart 1988 Mette Bouhuijs
Om 't af te leren Decor Stadsschouwburg Amsterdam 1987/1988 22 april 1988 Mette Bouhuijs
Pitten Decor Stadsschouwburg Amsterdam 1988/1989 5 mei 1989 Mette Bouhuijs
Gansch het raderwerk Kostuums Nieuwe Komedie 1977/1978 27 oktober 1977 Heleen van Meurs
Mata Hari Kostuums Toneelgroep Centrum 1978/1979 26 september 1978 Peter Oosthoek
Rolstoel Ronnie Kostuums Toneelgroep Centrum 1980/1981 9 januari 1981 Peter Oosthoek
Paniek Kostuums Toneelgroep Centrum 1985/1986 25 september 1985 Peter Oosthoek


Tentoonstelling

In 2001 was de expositie Paul van den Berg: theatervormgever te zien in het Theatermuseum, Amsterdam.

Externe linken

Ontwerpen Paul van den Berg in de Collectie TIN

In de Collectie TIN bevinden zich decor- en kostuumontwerpen, een decormaquette en kostuums naar ontwerp van Paul van den Berg.

Bronnen