Paul van den Berg
| Naam | Paul van den Berg |
|---|---|
| Geboortedatum | 1945 |
| Beroep | Theatervormgever |
| Externe databases: | |
| RKD |
Biografie
Uit ontevredenheid met het onderwijs aan de Technische Hogeschool te Delft, beëindigde hij voortijdig zijn studie bouwkunde en vertrok naar Amsterdam. Daar was hij enige jaren actief betrokken bij de stadsvernieuwing van de Amsterdamse Nieuwmarkt en besloot daarna verder te gaan als freelance architect.
Midden jaren zeventig van de vorige eeuw kwam Van den Berg per toeval in contact met het theater. Van zijn buurman Carel Alphenaar, dramaturg bij Toneelgroep Centrum, kreeg hij in 1973 de opdracht zijn douche te verbouwen. Omdat de timmerman het liet afweten en Van den Berg daardoor de opleveringsdatum niet haalde, maakte hij ter compensatie een boekje met bouwtekeningen en schetsen. In de ontwerpen van de ruimtes tekende hij mensen in verschillende posities. Het bewuste boekje kreeg regisseur-acteur Peter Oosthoek onder ogen en deze reageerde verrast. Vooral het feit dat de architect in zijn ontwerp duidelijk rekening had gehouden met de bewoners sprak de regisseur aan. Hij vroeg hem datzelfde jaar nog bij Toneelgroep Centrum het decor te ontwerpen voor Een zeer bijzondere dag van Herman Lutgerink. De samenwerking tussen Oosthoek en Van de Berg bleek vruchtbaar en in de daarop volgende twaalf jaren werkte het tweetal regelmatig samen. In 1985 kwam er met de voorstelling van Alan Brown’s Paniek een voorlopig einde aan die samenwerking. Twaalf jaar later, in 1997, waren Oosthoek en Van den Berg weer allebei betrokken bij de tot stand koming van de vrije productie De Bezoeker van Eric-Emanuel Schmitt.
In de jaren tachtig en negentig van de vorige eeuw ontwierp Van den Berg toneelbeelden voor een aantal voorstellingen van de Amsterdamse Stadsschouwburg en voor verschillende vrije producties. Hij bleef ook actief als architect. Zo ontwierp hij in 1989 het interieur van Restaurant Waterloo in de Amsterdamse Stopera.
Als architect zegt Van den Berg vooral beïnvloed te zijn door de vormgeving van De Stijl. Het werken met bestaande vormen en de voorkeur voor geometrische vlakken en symmetrie is ook zichtbaar in zijn scenografie. Wat hij als theatervormgever vooral nastreeft is dat het publiek zijn decors als een soort vanzelfsprekendheid ervaart en de aanwezigheid ervan alleen terloops opmerkt : ‘net als de bewoners van de door hem ontworpen huizen’, zoals hij het zelf eens zei. Om dat effect te bereiken probeert hij voortdurend de theatrale ruimte te manipuleren en de traditionele scheidslijn tussen toeschouwers en de speelruimte op te heffen. Zo werd het publiek bij Alan Brown’s Rolstoel Ronnie (1981) in een U-vorm om het speelvlak geplaatst. Men zat aan tafeltjes waarop lampjes stonden die uitgingen zodra de voorstelling begon. Door opheffing van de architectonische scheidslijnen van het theater maakte de ontwerper de toeschouwers bijna medeplichtig aan het drama.
Met een minimum aan visuele middelen probeert Van den Berg een optimale illusie te bereiken. Onder het motto van ‘less is more’ bestaat voor hem het ontwerpproces vooral uit het reduceren van overtolligheden. ‘Veel decorontwerpers – het woord zegt al veel – zijn aankleders. Ik voel mezelf een uitkleder. Praktisch vertaald: ik wil ergens de nadruk op leggen door allerlei dingen weg te laten, en niet door er iets bij te maken. Zoals ik ook op verjaardagen in plaats van bij binnenkomst een cadeau te geven liever na afloop iets uit zo’n huis zou willen meenemen.’
Paul van den Berg ontwerpt niet meer voor het theater, is nog steeds actief als architect en als docent op de Rietveld Academie in Amsterdam.
Theater CV
Paul van den Berg heeft bijgedragen aan 35 productie(s).
Paul van den Berg heeft gewerkt in de volgende functies:
- IsVervaardigdDoor - Zie lijst (A-Z) of lijst (datum)
- Decor - Zie lijst (A-Z) of lijst (datum)
- Kostuums - Zie lijst (A-Z) of lijst (datum)
- Persoon - Zie lijst (A-Z) of lijst (datum)
Het gehele overzicht van voorstellingen waaraan Paul van den Berg heeft meegewerkt, voor zover geregistreerd in de Theaterencyclopedie:
NB: Bij de carrièreoverzichten zijn de voorstellingen gekoppeld aan de premièredatum. Het kan echter voorkomen dat personen niet aan de première meewerkten, maar pas later bij de voorstelling betrokken raakten.
Fotografie door Paul van den Berg
Er zijn 3 foto's die zijn gemaakt door Paul van den Berg beschikbaar op de TheaterEncyclopedie:
Hoed gedragen door Els van Rooden in Mata Hari 75650
Japon gedragen door Els van Rooden in Mata Hari 75648
Kostuum gedragen door Els van Rooden in Mata Hari 75649
Tentoonstelling
In 2001 was de expositie Paul van den Berg: theatervormgever te zien in het Theatermuseum, Amsterdam.
Externe linken
Ontwerpen Paul van den Berg in de Collectie TIN
In de Collectie TIN bevinden zich decor- en kostuumontwerpen, een decormaquette en kostuums naar ontwerp van Paul van den Berg.
Bronnen