Ik Jan Cremer - Stichting Theater Initiatieven - 1985-08-10

Titel	Ik Jan Cremer
Producent	Stichting Theater Initiatieven
Discipline	amusementsvorm
Onderwerp	musical, opera, Nederland
Premièredatum	10 augustus 1985
Seizoen	1985/1986
Locatie	Stadsschouwburg, Groningen
Productierecord (Axiell)	Catalogus Theatercollectie

• Klik op de button om je afbeeldingen te uploaden!
• 
  ×

  Productiefoto's uploaden

  Uploaden van een foto

  Enkele aanwijzingen

  Upload hier alleen afbeeldingen van deze productie als je zelf de auteurs- en publicatierechten bezit, of via de producent toestemming hebt gekregen om de afbeeldingen te uploaden. Het is alleen mogelijk een foto te uploaden, wanneer je bent ingelogd. Als je nog geen account voor de TheaterEncyclopedie hebt, vraag die dan hier aan.

  Voorwaarden en licentie

  Door het uploaden van de afbeelding verklaar ik dat de door mij geüploade afbeelding is toegevoegd na toestemming van de auteursrechthebbende en/of de producent van de productie, met als enige doel plaatsing op de kanalen van de Theaterencyclopedie.

  • Stap 1
    Beschrijving:
    {{Foto|Afgebeeld=Ik Jan Cremer - Stichting Theater Initiatieven - 1985-08-10|Onderwerp=Ik Jan Cremer - Stichting Theater Initiatieven - 1985-08-10|Vervaardiger=|Ondertekening=~~~~|Uploadvanaf=Ik Jan Cremer - Stichting Theater Initiatieven - 1985-08-10|Licentie=TE-licentie}}
    Selecteer bestanden...
  • Stap 2

    Om de nieuwe afbeelding weer te geven, kopieer je de bestandsnaam en plaats je de bestandsnaam in het onderdeel "Vrije aanvullende tekst" van het bewerkingsformulier van deze pagina. Er staat daar aanvullende uitleg!

    Is het geuploade bestand een affiche van de voorstelling, plaats de afbeelding dan in het veld afbeelding!

    Verder met afbeelding plaatsen...

  Stop

Verhaal

Gebaseerd op het persoonlijke verhaal van Jan Cremer. De musical kan hier qua gebeurtenissen in afwijken.

Jan Cremer, opgegroeid in een strenge naoorlogse periode, wil afzetten tegen iedereen die gezag op hem wil uitoefenen. Hij gaat in zijn jeugd op zwerftocht naar Parijs. Deze mislukt. De voogd van Jan Cremer stuurt hem de marine in. Hij is hier niet op zijn plek en laat zich gek verklaren, waarna hij de marine verlaat.

Vanaf hier begint Jan aan de kunstacademie, waar hij een echte losbandige rokkenjager wordt. Hierna meldt hij zich aan voor het Vreemdelingenlegioen en gaat naar Algerije. Op zijn terugweg belandt hij in het ziekenhuis, waar hij de sekswerker Brigitte ontmoet, wiens vriendje en pooier hij zal worden. Wegens mishandeling komt Jan in de Bijzondere Strafgevangenis, waar hij de directeur vermoord, die slechte daden had verricht. Jan Cremer werd nu gezien als bekend heldenfiguur in Nederland.

Zijn schilderijen verkopen goed. Van dit geld reist hij met een vriend, Barry, naar Ibiza. Hier vestigde hij zich en werd de rijkste van het eiland. Helaas had hij hier weinig aanspraak bij de vrouwen, werd afgeslagen door de Guardia Cevil en vertrekt weer naar Nederland. Hier is hij omgetoverd van onbeschofte jongen uit de achterbuurt naar tegendraadse beroemdheid.

Context

De musical Ik, Jan Cremer uit 1985 is gebaseerd op de autobiografische romans Ik Jan Cremer (1964) en Ik Jan Cremer II (1966) van de Nederlandse schrijver en kunstenaar Jan Cremer. Deze boeken veroorzaakten destijds veel opschudding vanwege hun expliciete inhoud en non-conformistische stijl, wat leidde tot zowel controverse als populariteit.

Voorafgaand aan de productie

In de jaren zestig en zeventig had Jan Cremer zich gevestigd als een invloedrijke figuur binnen de Nederlandse kunst- en literaire scene. Zijn romans stonden bekend om hun rauwe en directe schrijfstijl, waarin hij zijn avontuurlijke leven en afkeer van burgerlijke conventies beschreef. Deze reputatie maakte zijn werk aantrekkelijk voor adaptatie naar andere media, waaronder theater.

Het maakproces

Stichting Theater Initiatieven Groningen - een organisatie die zich richtte op vernieuwende theaterproducties - kwam met het idee om een musical te produceren over de boeken. Peter Tuinman vertolkte de titelrol van de musical die op 10 augustus 1985 in première ging.

Het doel van de makers was om het turbulente leven van Jan Cremer op het toneel te brengen, met nadruk op zijn rebelse karakter en avontuurlijke escapades. Ze wilden de geest van de jaren zestig vangen: een periode gekenmerkt door maatschappelijke veranderingen en een breuk met traditionele normen. De musical moest een viering zijn van individualisme en artistieke vrijheid, kernwaarden in Cremers werk.

Uiteindelijk behandelde de musical thema’s als non-conformisme, seksuele vrijheid en de zoektocht naar persoonlijke identiteit. Deze onderwerpen waren destijds maatschappelijk relevant, gezien de culturele revoluties en veranderende sociale normen van de jaren zestig en zeventig. Door deze thema’s te belichten, spiegelde de musical de toenmalige maatschappelijke discussies en ontwikkelingen.

Ondanks de artistieke ambities kampte de productie met financiële uitdagingen. Deze problemen leidden uiteindelijk tot het faillissement van de stichting, wat politieke gevolgen had, waaronder het aftreden van cultuurwethouder Ate Berger en het ontslag van schouwburgdirecteur Ton Post.

Betrokkenen

De onderstaande personen hebben een (in)directe bijdrage geleverd aan de realisatie van de theaterproductie (in voorkomende gevallen op basis van- of uitgaande van een bestaand werk). Aanvullingen zijn welkom.

Auteurs en makers

NB: Op dit moment worden specificaties (bijv. 'assistent', 'dialogen', 'ontwerp') nog niet meegenomen vanuit de premièredatabase. Deze informatie is op te vragen via de Theatercollectie.

Aan de realisatie van deze productie hebben meegewerkt:

• Auteur: Jan Cremer
• Bewerking: Lennaert Nijgh
• Muziek: Gerard Stellaard

• Regie: Franz Marijnen
• Choreografie: Rick Atwell

• Decor: Paul Staples
• Kostuums: Mechthild Schwienhorst
• Licht: Steve Kemp

Rolverdeling en uitvoerenden

NB: De rolbenamingen zijn veelal direct overgenomen zoals in het originele programmaboekje vermeld, en kunnen zodoende verouderde termen bevatten. Zie ook deze pagina.

Peter Tuinman - Jan Cremer
Karin Tangue - Moeder / Suzanne / Zangeres / The Truttees
Christine Bosmans - The Cremerettes / The Truttees
Bien de Moor - The Cremerettes / Pin-up / Claudia
Alexandra van Marken - The Cremerettes / Moeder Overste / Magic Nana
Lils Mackintosh - The Andrew Sisters / Zielepoot
Saskia Riemens - The Andrew Sisters / Pin-up / Stem der Waarheid
Hansje Ravensteijn - The Andrew Sisters / Pin-up / Betsy / Jayne Mansfield
Marc Lauwrys - The Mills Brothers
Kyle Boynton - The Mills Brothers / Hond
Bert Luttjeboer - The Mills Brothers
Tim Meeuws - Voogd / De Voogden
Victor van Swaay - De Voogden / Kolonel
Bill van Dijk - De Voogden / Zanger / Fransje / Schilder
Jet de Jong - The Truttees / Pin-up / Ali Bies
René van Sambeek - Lachel / Pastoor / Koekebakker / Sergeant Baba / Barry

Muzikale uitvoering: Marc van de Geer, Hans Eijkenaar, Michel van Schie, Bruce Reynolds, Rob ten Bokum en Bart Jan van Ettekoven

Maquette

Maquette door Paul Staples. Foto: Ernst Moritz. Collectie TiN.

Ontvangst

De musical ontving gemengde recensies. Critici merkten op dat de productie een kritiekloos beeld schetste van Cremer als held, zonder de nodige ironie of afstand.

Zo schrijft De Telegraaf (29 december 1986) dat de voorstelling technisch verbluffend was, met sterke dansnummers, indrukwekkende belichting en een krachtig decor, maar dat het inhoudelijk weinig voorstelde, met een oppervlakkig verhaal en een niet overtuigende Peter Tuinman.

Het Parool (12 augustus 1985) omschrijft de show als een groot spektakel, met een sterke visuele stijl en een filmische aanpak. Jan Cremer wordt volgens de krant neergezet als een "trappende rebel" en het tempo en de power van de muziek wordt geprezen, maar er wordt (mede door de financiële problemen) openlijk getwijfeld aan de toekomst van de tournee.

Het Algemeen Dagblad (29 december 1986) erkent terugblikkend op de musical de artistieke ambitie, maar stelt dat financiële problemen en inhoudelijke tekortkomingen de show hebben ondermijnd. De literaire oorsprong van het verhaal leek moeilijk om effectief naar het theater te vertalen. De tv-registratie wordt gezien als een herkansing, maar het succes van de musical wordt in twijfel getrokken.

Qua publieksreactie lijkt er aanvankelijk enthousiasme te zijn geweest, maar de meningen waren verdeeld en de kaartverkoop was uiteindelijk niet voldoende om de tournee draaiende te houden. De televisie-uitzending bood nog een laatste kans om een breder publiek te bereiken, maar ook daar werd de show kritisch bekeken.

Trivia

• Twee nummers uit de musical, “The Sky is the Limit” en “De Zwarte Hond met de Roze Bek”, werden in 1985 door Philips op single uitgebracht onder de titel The Sky is the Limit.

Bronnen

• Productiedatabase
• Etcetera. (1985). Ik, Jan Cremer. Geraadpleegd op 28 maart 2025.
• Andere Tijden. (z.d.). Ik Jan Cremer. Geraadpleegd op 28 maart 2025.
• Schrijversinfo. (z.d.). Jan Cremer - Bi(bli)ografie. Geraadpleegd op 28 maart 2025.
• Stoute Boeken. (z.d.). Jan Cremer (Jan Cremer, 1964-1966). Geraadpleegd op 28 maart 2025.
• Nederlands.nl. (z.d.). Jan Cremer - Biografie. Geraadpleegd op 28 maart 2025.
• Digitale Bibliotheek voor de Nederlandse Letteren (DBNL). (z.d.). Jan Cremer, Kritisch lexicon van de moderne Nederlandstalige literatuur. Geraadpleegd op 28 maart 2025.
• Kotterer, Frans. Geraadpleegd op 28 maart 2025 via Delpher.
• ‘P.L’. Geraadpleegd op 28 maart 2025 via Delpher.
• Productiedocumentatie Theatercollectie Allard Pierson.