Rozentheater, Amsterdam
Het Rozentheater te Amsterdam in 2005
| Naam | Rozentheater, Amsterdam |
|---|---|
| Eerdere naam | Asta Theater, Amsterdam, Mickery, Amsterdam |
| Plaats | Amsterdam |
| Type | Theaterzaal |
| Architect | M. Geldmaker, Z. Gulden |
| Bouwjaar | 1912-1913 |
| Openingsdatum | 22 maart 1913 |
| Gesloten | Nee |
| Wikidata ID (Q-nummer) | Q12148408 |
| Website |
| Info | Waarde |
|---|---|
| Afbeelding | Rozentheater.JPG |
| Postcode: | Geen postcode beschikbaar |
| Openingsdatum: | 22 mrt 1913 |
| Op de kaart: | Ga naar kaart... |
| Wikimedia Commons: | Galerie (Wikimedia Commons) |
| Gelegen in: | Amsterdam (Q9899) |
Bekijk deze en meer informatie op de website van Wikidata, of lees de pagina Rozentheater op Wikipedia.
Naamsgeschiedenis
1913 - 1926: Cinema- en VariétéTheater, Het Rozen Theater
1926 - 1948: Asta Theater
1948 - 1971: Cinema Capitol (bioscoop)
1972 - 1988: Mickery Theater
1988 - 1989: Kunstenaarssociëteit Frau Holle
1990 - 1993: Art & Pro / Rozentheater
1994 - 2013: Rozentheater
2014 - heden: Boom Chicago Rozentheater
Geschiedenis
Cinema- en VariétéTheater Het Rozen Theater
Het Rozentheater, thans rijksmonument, werd op 22 maart 1913 geopend als bioscoop onder de naam Cinema- en Variété Theater. Tot 1918 werden er voornamelijk films vertoond met variété-achtige bijprogramma’s. Met 1000 zitplaatsen was het Rozentheater de grootste bioscoop van Nederland.
Tot 1918 werden er ook af en toe toneelvoorstellingen opgevoerd; daarna werd het roer definitief omgegooid. Sinds 2 mei 1918 was het alleen nog een theater, met De Getrapten van Ernst Preczany als openingsvoorstelling. Er werden toneelvoorstellingen, opera’s, operettes en revues gebracht. De volksstukken hadden titels als Celine van de Cantine, Het schatje van het Kolkje en De Jantjes.
Uit de administratie van de kostuumfirma A. Serné & Zoon blijkt dat die de kostuums leverde voor voorstellingen in het Rozentheater; o.m. voor De Getrapten, De zwarte Hand, Kazerneleed, Dronken Leen, De Jongens van de oude Lichting, De zwevende Maagd, De Wapens neer en De Bolsjewiki.
Asta Theater
Na 1926 veranderde de naam in Asta Theater en werden er weer voornamelijk films vertoond. Tussen 1940 en 1945 werden er sporadisch films vertoond, maar wel veel theatervoorstellingen. De reden was dat toenmalig exploitant Albers de Brieder er niets voor voelde om zijn theater als propaganda-instituut voor de bezetters te laten gebruiken, en daarom doorlopend toneelvoorstellingen organiseerde. De bezetters eisten namelijk dat bij iedere filmvoorstelling ook het journaal ("Die Deutsche Wochenschau", met een sterk propagandistisch karakter) vertoond moest worden. Voor de theatervoorstellingen vroeg hij dispensatie aan, die hij ook steeds verkreeg.
Rond 1940 traden hier Carel Verbrugge en zijn neef Johan Musscher (later bekend geworden als respectievelijk Willy Alberti en Johnny Jordaan) voor het eerst op.
Mickery Theater
Nadat het gebouw tussen 1948 en 1972 als bioscoop Cinema Capitol had gediend, kwam in 1972 het Mickery Theater van Ritsaert ten Cate vanuit Loenersloot in het lege gebouw. Na een verbouwing werden op 28 maart van dat jaar de eerste voorstellingen gegeven, resp. door de Engelse groep The Freehold (met Genesis en Mary Mary) en het Werkteater (met Werk in Uitvoering). Het Mickery Theater aan de Rozengracht zou daarna uitgroeien tot een centrum voor het internationale avant-garde theater.
Belangrijke elementen in de daar gepresenteerde producties waren onder meer het experimenteren met televisie- en filmbeelden en het manipuleren van de waarneming. Spraakmakend was bijvoorbeeld Cloud Cuckooland (1978): een productie waarbij het publiek in verrijdbare dozen werd opgesloten die steeds door de ruimte werden verplaatst. Zo wisselde het perspectief op het gepresenteerde van scene op scene.
Een andere rode draad in de geschiedenis van Mickery waren de pogingen om het publiek deel te laten uitmaken van de voorstellingen. In Ahen Senso (Tenjo Sajiki, 1972) werd het publiek opgesloten in een labyrint van kippengaas. Op weg naar de uitgang werd het geconfronteerd met raadselachtige, soms zeer confronterende scènes, waarbij het uitgenodigd werd om actief deel te nemen, of juist geprovoceerd om in te grijpen.
In 1991 hield Ritsaert ten Cate het voor gezien. Zijn Mickerytheater is van buitengewoon belang geweest voor de vernieuwing van het Nederlandse theater in de laatste decennia van de vorige eeuw.
Rozentheater
Vanaf 1993 speelde Art & Pro van Frans Strijards in het Rozentheater. Na het samengaan van Art & Pro met theatergroep De Trust, krijgt het Rozentheater een nieuwe functie: het werd het eerste theater in Nederland dat uitsluitend programmeerde voor een publiek tussen 15 en 25 jaar.
In 2013 vestigde de Comedy Club Boom Chicago zich in het theater, waarvoor weer een verbouwing plaats vond.
Er kwam plaats voor 330 bezoekers die om losse tafeltjes zitten. Er is ook een kleine zaal voor 100 toeschouwers.
Het gebouw
De voorgevel is ontworpen in een gemengde stijl met art deco-invloeden, en doet denken aan een sacraal bouwwerk - typerend voor gevelontwerpen in een tijd waarin gebouwen met een culturele functie werden gezien als ‘cultuurtempel’. De gevel is opgebouwd uit een combinatie van baksteen en natuursteen. Onder het natuurstenen tekstfries bevinden zich vier reliëfstenen, waarop steeds een Pierrot met een luit in de hand is afgebeeld. De hoge glas-in-loodramen hebben veelkleurige gestileerde bloemmotieven, en voorstellingen met wajangpoppen. Net als het tableau vivant en de toverlantaarn kunnen die als één van de voorlopers van de film gezien worden. Na de laatste restauratie (2004) zijn deze ramen weer in volle glorie zichtbaar.
In Het Volk- Dagblad voor de Arbeiderspartij (d.d. 03-08-1920) is te lezen dat per 1 september 1920 het toneel zou worden verbouwd en vergroot. Aan de straatzijde kwam een afgesloten vestibule met vestiaire en er werd een koffiekamer geopend, die plaats bood voor 300 personen.
Bij de opening van het theater in 1918 was er een balkon aanwezig in de zaal; dit is zeer waarschijnlijk verwijderd bij de verbouwing in 1972. Tot datzelfde jaar was er sprake van een lijsttoneel, daarna werd het een vlakke vloertheater. Ook was er in de zaal een orkestbak aanwezig tot de verbouwing in 1972.
Premieres
Een chronologisch en daaronder een link naar een alfabetisch overzicht van de voorstellingen, die in dit theater in première zijn gegaan onder de naam Rozentheater, Amsterdam (de periode 1913-1926 en 1993-heden):
- het alfabetisch overzicht van deze voorstellingen
Een chronologisch en daaronder een link naar een alfabetisch overzicht van de voorstellingen, die in dit theater in première zijn gegaan onder de naam Asta Theater, Amsterdam (de periode 1926-1948):
- Het alfabetisch overzicht van deze voorstellingen.
Een chronologisch en daaronder een link naar een alfabetisch overzicht van de voorstellingen, die in dit theater in première zijn gegaan onder de naam Mickery, Amsterdam (de periode 1972-1988):
- het alfabetisch overzicht van deze voorstellingen
Bronnen
- Productiedatabase
- Theaters in Nederland sinds de zeventiende eeuw. Redactie Bob Logger, Eric Alexander, Menso Carpentier Alting, Nico van der Krogt, Nathalie Wevers. Theater Instituut Nederland, 2007