Ko van Dijk: Repertoire
Eenlevenlangtheater Ko van Dijk:
- Homepage Eenlevenlangtheater Ko van Dijk
- Biografie
- Repertoire
- Audio
- Video
- Volgens Ko van Dijk
- Volgens anderen
- Colofon
Repertoire
In 1977 vierde Ko van Dijk zijn 45-jarig theaterjubileum. Hij had ruim 260 rollen gespeeld. Zijn laatste stuk was Herfst in Riga, samen met Mary Dresselhuys, met wie hij sinds 1940 28 keer samenwerkte. Midden in de tournee van dit stuk overleed hij onverwacht op 6 mei 1978.
Zijn talent, en daarmee zijn oeuvre, was bijzonder veelzijdig. "Ik ben zo blij dat mijn mogelijkheden als acteur mij niet vastkluisteren aan één genre, doch in staat stellen een afwisselend repertoire te spelen. Ik bedoel - niet alleen de zwaar dramatische rollen, maar ook het lichte blijmoedige werk." (geciteerd uit: Het Parool 28 december 1957). Het meest opvallende aan zijn glorieuze carrière was dan ook dat hij zich nooit op één type spelen vast liet leggen of zich specialiseerde in een bepaald type rol. Zonder toneelschool leerde hij het vak vanaf zijn zestiende jaar in de praktijk. Eerst bij het Nieuw Schouwtooneel van zijn vader, daarna achtereenvolgens bij Louis Saalborn van Saalborn-Parser en bij Cees Laseur en zijn Centraal Tooneel. "In '45 KENDE ik het vak. Want dat is het: je moet je vak eerst LEREN. Ik heb 't geleerd, door KIJKEN en LUISTEREN. Bij Royaards bestond de vaste regel: wie niet op moest, moest zitten en leren, niet weglopen. Tegenwoordig geloven de meeste jongeren het wel: ze gaan naar de koffiekamer en wachten op 'n seintje dat ze weer op moeten." (geciteerd uit Het Vrije Volk 21 maart 1957)
Na de bevrijding kreeg Van Dijk een engagement bij Ko Arnoldi's Rotterdams Toneel. Arnoldi gaf hem de kans om in drie jaar tijd dertien stukken met twaalf hoofdrollen te spelen. Hij schitterde in Othello en Hendrik IV, en daar leek het erop dat zijn talenten zich het meest leenden voor grote, tragische rollen vol pathos en meeslepende gebaren. Later bleek hij ook sterke en eenvoudige volksmensen met weinig intellectuele bagage bijzonder goed gestalte te kunnen geven, bijvoorbeeld als Eddie in Van de brug af gezien, Willy Loman in De dood van een handelsreiziger en Pancras Duif in Schakels. Maar ook de rollen die verfijning, distinctie en geestelijke superioriteit van hem vergden, bleek hij overtuigend neer te kunnen zetten, bijvoorbeeld de kardinaal van Bologna in De opvolger en de dementerende heer in een verzorgingstehuis in Mooi weer vandaag.
Ko van Dijk's veelzijdigheid bleek niet alleen uit de toneelrollen die hij speelde. Naast de ruim 260 vertolkingen had hij ook 29 regies op zijn naam staan. En hij beperkte zich niet tot het theater alleen. Het grote publiek leerde hem kennen door de radiofeuilletons waaraan hij zijn medewerking verleende. Mateloos populair werd hij bijvoorbeeld als aannnemer August Biels in Biels en Co. en als minister Hozebaar in Mimoza. En ook zijn televisiewerk droeg bij aan zijn populairiteit bij een publiek dat hem niet in de schouwburg zag spelen. Aan tientallen televisieprogramma's werkte hij mee, waarvan het grootste gedeelte bij de AVRO. Trots was hij op zijn vertolking van een lager wal geraakte exboxer in Requiem voor een zwaargewicht. Velen zullen zich hem nog voor de geest kunnen halen als rijke boer Nicolaas Bonte in Dagboek van een herdershond, de succesvolle dramaserie die vlak voor zijn overlijden door de KRO werd uitgezonden. Voor radio en televisie maakte hij bovendien ook diverse reclamespots. Hij heeft zich vaak voor deze keuzes moeten verdedigen. "Als ik om twaalf uur in een studio kom en ik ga er vijf uur later uit met 9,5 duizend gulden, omdat ik een ontbijtkoek heb aangeprezen dan zeg ik: "Welke gek roept op dat moment: Nee, ik doe het niet." (geciteerd uit: Finale 25 september 1971). "Nou - màg ik? Màg ik wat geld verdienen? Ik heb de pest aan het woord schnabbel, in het buitenland doen ze er allemaal radio, televisie en film bij, dat is gewoon een uitbreiding van je werk, waarom nou altijd een schnabbel. En dan, ik vind die radio zo enorm onbelangrijk. Het kost me drie uur in de week en er is nog geen première voor uitgesteld, ik heb er nooit een repetitie of een voorstelling door gemist. Film, dat is wat anders. Als dat hier goed gaat lopen, zul je de gezelschappen es aan stukken zien vallen, zeg. Maar dan moet er nog wel iets veranderen." (geciteerd uit: Het Parool 23 februari 1957)
Van Dijk's voorspelling is niet uitgekomen, tegenwoordig weten veel acteurs een balans te vinden in film-, toneel- en televisiewerk. Zelf heeft hij tussen 1958 en 1973 in vier films gespeeld. Geen ervan werd een echt succes, maar Van Dijk heeft er met plezier aan meegewerkt.
Via verschillende hoofdstukken wordt getracht een zo volledig mogelijk overzicht te geven van Ko van Dijk's indrukwekkende en veelzijdige repertoire.
Theater
In de loop van zijn carrière is Ko van Dijk aan zo'n twintig gezelschappen verbonden geweest.
"Grote, kleine, goede en minder goede. Soms kwam ik wel weer eens bij hetzelfde gezelschap terug waar ik vroeger ook al gewerkt had, maar meestal was er dan, in de tijd dat ik er weg was, weer zoveel veranderd, dat het toch niet meer hetzelfde gezelschap genoemd kon worden."
Een overzicht daarvan vindt u hier: Ko van Dijk: Repertoire - Theater
Film
Lees meer: Ko van Dijk: Repertoire - Film
Televisie
Lees meer: Ko van Dijk: Repertoire - Televisie
Radio
Lees meer: Ko van Dijk: Repertoire - Radio