Armando
"Flagge" in Westerbork
| Naam | Armando |
|---|---|
| Volledige naam | Herman Dirk van Dodeweerd |
| Geboortedatum | 18 september 1929 |
| Geboorteplaats | Amsterdam |
| Overlijdensdatum | 1 juli 2018 |
| Overlijdensplaats | Potsdam |
| Beroep | Acteur, Schrijver, Beeldend kunstenaar |
| Discipline | Toneel |
| Trefwoorden | Voordracht |
| Externe databases: | |
| DBNL | |
| VIAF | |
| RKD |
Biografie
Armando (1929-2018) was een Nederlands kunstschilder, beeldhouwer, dichter, schrijver, violist, acteur, journalist, film-, televisie- en theatermaker. Armando is zijn officiële naam; zijn geboortenaam, het pseudoniem zoals hij het noemt, bestaat voor hem niet meer. Later heeft hij zijn oorspronkelijke naam in het register van de Burgerlijke Stand laten vervangen door Armando, een verbastering van Herman die hij te danken heeft aan zijn Italiaanse grootmoeder. Betekenissen als 'zich wapenend' zoals de literaire analisten in zijn naam zien, zijn dus toevallig. Zelf ziet hij zijn werk als Gesamtkunstwerk, waarvoor zijn ervaringen uit de Tweede Wereldoorlog in de omgeving van Kamp Amersfoort de basis vormen.
De kunstenaar is geboren in Amsterdam maar bracht zijn jeugd door in Amersfoort. Later studeerde hij een aantal jaren kunstgeschiedenis. Als beeldend kunstenaar maakte hij deel uit van de in 1959 door Jan Henderikse opgerichte Nederlandse Informele Groep, die in 1960 opging in de Nederlandse Nul-beweging. Als dichter en kunstenaar was hij verder betrokken bij De Nieuwe Stijl en Gard Sivik. Naast de beeldende kunst en de literatuur is hij ook actief in de journalistiek, theater, televisie, muziek (als violist in het zigeunerorkest van Tata Mirando), met zijn eigen Armando Quartet en sport (bv. amateurboksen). Hij speelde gedurende vijfentwintig jaar met Cherry Duyns en Johnny van Doorn in Herenleed, eerst in de televisieserie en daarna in de theaterversie: absurde, traag verlopende taferelen uit een leven met meester-knechtverhoudingen.
Armando was betrokken bij verschillende kunstenaarsgroepen zoals de Liga Nieuw Beelden, de Informele Groep en Nul. De leden van de Nul-groep brachten in hun werk een geheel nieuwe, verwondering wekkende visie op bekende dingen. Een typisch voorbeeld: Armando creëerde "het zwarte water", een bassin gemaakt van zwart plastic, gevuld met enkele centimeters water, maar met een grote diepte-illusie.
In 1957 was hij een van de leden van de Nederlandse Informele Groep (Informelen) samen met de Nederlandse kunstschilders Kees van Bohemen, Jan Henderikse, Henk Peeters, Jan Schoonhoven en anderen. In 1958 treedt Armando in dienst van de Haagse Post, waar hij uiteindelijk chef van de kunstredactie wordt. Aan dit weekblad blijft hij tot eind jaren zestig verbonden, al is dat op het laatst op freelancebasis.
Vanuit Berlijn schreef Armando jarenlang columns voor NRC Handelsblad, die later verscheidene keren werden gebundeld. Voor een van deze bundels, 'Machthebbers' (1983), ontving hij de F. Bordewijk-prijs en de Multatuliprijs. Deze laatste prijs kreeg hij nogmaals voor 'De straat en het struikgewas' (1988). Eerder, in 1977, was Armando al voor 'Het gevecht' gelauwerd met de Herman Gorterprijs en in 1985 voor zijn gehele oeuvre met de Jacobus van Looyprijs voor dubbeltalenten. Voor 'Dierenpraat' ontving hij in 2000 een Zilveren Griffel. Veel van Armando's werk is vertaald in het Duits, Frans en Engels.
Als musicus speelde Armando ook met zijn eigen Armando Quartet , dat bestaat uit enthousiaste en veelzijdige muzikanten. Zij brengen muziek ten gehore variërend van opzwepende zigeunermuziek met jazzachtige elementen tot gangbare dansnummers en evergreens. Met deze muziek schildert Het Armando Quartet de tijdsgeest tussen de Eerste en Tweede Wereldoorlog. De repertoirekeuze is een hommage aan muzikanten uit die periode.
Vanaf 1979 woonde hij ruim 25 jaar afwisselend in Amstelveen en Berlijn, waar hij tot 1989 in het oude atelier van de nazi-beeldhouwer Arno Breker werkte. Vanaf die tijd woonde hij in Amstelveen, maar had plannen zich in Amersfoort te vestigen, de stad van "zijn" museum, het Armando Museum. Dit museum werd in 1998 in de Elleboogkerk in Amersfoort geopend. Op 22 oktober 2007 werd het museum door een uitslaande brand geheel verwoest, waarbij vrijwel de gehele aanwezige collectie en een deel van het documentatie-archief verloren zijn gegaan.
In 2008 verscheen in het weekblad Vrij Nederland een interview met de dan bijna tachtigjarige kunstenaar.
Theater CV
Armando heeft bijgedragen aan 24 productie(s).
Armando heeft gewerkt in de volgende functies:
- Auteur (schrijver libretto, scenario) - Zie lijst (A-Z) of lijst (datum)
- Uitvoerende - Zie lijst (A-Z) of lijst (datum)
- Decor - Zie lijst (A-Z) of lijst (datum)
- Muziek - Zie lijst (A-Z) of lijst (datum)
- Muzikale uitvoering - Zie lijst (A-Z) of lijst (datum)
- Producent - Zie lijst (A-Z) of lijst (datum)
Het gehele overzicht van voorstellingen waaraan Armando heeft meegewerkt, voor zover geregistreerd in de Theaterencyclopedie:
NB: Bij de carrièreoverzichten zijn de voorstellingen gekoppeld aan de premièredatum. Het kan echter voorkomen dat personen niet aan de première meewerkten, maar pas later bij de voorstelling betrokken raakten.
Overig
- Medeschrijver van het theaterprogramma Herenleed (1971-1997).
Onderscheidingen
- 1977 - De Herman Gorterprijs voor Het gevecht.
- 1984 - De Ferdinand Bordewijk Prijs voor Machthebbers, verslagen uit Berlijn en Toscane.
- 1984 - De Multatuliprijs voor Machthebbers, verslagen uit Berlijn en Toscane.
- 1985 - De eerste Jacobus van Looyprijs, een vijfjaarlijkse oeuvreprijs voor dubbeltalenten.
- 1987 - De Gouden Ganzenveer voor zijn bijdrage aan het Nederlands cultureel bezit en de verspreiding daarvan in Europa.
- 1989 - De Multatuliprijs voor De straat en het struikgewas.
- 1990 - Ridder in de Orde van Oranje-Nassau
- 2006 - Ridder in de Orde van de Nederlandse Leeuw
- 2009 - De Gouden Eremedaille voor Kunst en Wetenschap verbonden aan de Huisorde van Oranje
- 2011 - De VSB Poëzieprijs voor Gedichten 2009.
Externe Links
- Armando Museum
- Lijst van Nederlandse beeldhouwers
- Beeld- en audiomateriaal
- Armandomuseum
- Bibliofiele uitgaven