Theater Bellevue, Amsterdam
Bellevue in 1970. Foto: Frits Lemaire/MAI.
| Naam | Theater Bellevue, Amsterdam |
|---|---|
| Plaats | Amsterdam |
| Type | Theaterzaal |
| Theaterzalen | 3 |
| Bouwjaar | 1840 |
| Verbouwd in | Diverse verbouwing |
| Gesloten | Nee |
| Wikidata ID (Q-nummer) | Q14480493 |
| Website |
| Info | Waarde |
|---|---|
| Afbeelding | Theater Bellevue Amsterdam - voorgevel.jpg |
| Postcode: | 1016 LV |
| Openingsdatum: | Niet beschikbaar |
| Op de kaart: | Ga naar kaart... |
| Wikimedia Commons: | Galerie (Wikimedia Commons) |
| Gelegen in: | Amsterdam (Q9899) |
Bekijk deze en meer informatie op de website van Wikidata, of lees de pagina Theater Bellevue op Wikipedia.
Theater Bellevue ligt in het hart van het uitgaanscentrum van Amsterdam, vlakbij het Leidseplein. Adres: Leidsekade 90.
Geschiedenis
Gebouwd als: Sociëteit, 1840
1867: Uitbreiding van de bestaande sociëteitszaal, architecten zijn J. van Maurik en H. Rietsnijder
1881: Uitbreiding aan de kant van de Marnixstraat, architect Eduard G.H. Cuypers
1884: Bouw van een wintertuin, architect Eduard G.H. Cuypers, 1868 opening van het theater.
1889: Bouw van een derde zaal, de concertzaal, architect J. Hartkamp jr.
1899: Het gebouw wordt officieel tot theater verbouwd; er worden een vestibule en nooduitgangen gebouwd en er komt een toneel in de concertzaal, architect A.L. van Gendt en zn.
1903: Het doorbreken van de muur tussen twee zalen, architect A.L. van Gendt en zn.
1907: Verbouwing benedenverdieping, architect H. Lesage
1938: Het gehele complex, Feestgebouw Bellevue, wordt verbouwd. Architecten zijn J.G. Heineman en M. Ketting
1960: Bellevue Kleine Zaal wordt verbouwd
1964: Feestgebouw Bellevue wordt gesplitst in een televisiestudio en enkele bioscoopzalen. Architecten zijn Cees Dam en Pieter Zaane
1975: Televisiestudio wordt weer ingericht tot theaterzaal, architect en decorontwerper Paul van den Berg
1997: Vergroting van de theaterzaal, renovatie technische installatie en entree, architect Friedjof van den Berg
Het gebouw dateert uit circa 1840 en huisvestte twee sociëteiten: Concordia (alleen voor heren) en Bellevue (ook voor vrouwen en kinderen). De eerste voorzitter van Sociëteit Bellevue was de schrijver Jacob van Lennep. In 1883 kwam het gebouw in handen van de heer H.L. Stroucken, die de naam veranderde in Maison Stroucken en er een vergadercentrum van maakte, waar vele politici (waaronder Domela Nieuwenhuis) hun kiezers toespraken. In 1899 werd, onder directeur Willem van Rijn, de eerdere naam in ere hersteld en werd Bellevue het centrum van het Amsterdamse verenigingsleven. In het gebouw werden ook toneelvoorstellingen, (zomer)concerten, bokswedstrijden en feesten gegeven – Max Euwe werd er in 1935 wereldkampioen schaken. In 1914 was het gebouw tijdens de mobilisatie trouwens gebruikt als doorgangskazerne voor het leger.
Na een ingrijpende verbouwing in 1938 werd Bellevue een van de modernste amusementspaleizen van West-Europa, met vijf zalen (uitlopend in de Marnixstraat) en restaurant Paloni. De gemeente Amsterdam was al sinds 17 maart 1876 eigenaar van de grond en later van het gebouw; beheerder werd de Maatschappij tot Exploitatie van het Hotel en Café Hollandais. In 1964 werd een deel van Bellevue verhuurd aan de Nederlandse Televisie Stichting die er studio’s in bouwde. De zalen aan de Marnixstraat waren al eerder verbouwd tot de bioscopen Bellevue Cinerama en Calypso.
In 1975 betrok Toneelgroep Centrum het gebouw, dat het verbouwde theater opende met de voorstelling De container van Herman Lutgerink. Aanvankelijk werd het theater omgedoopt in Centrum Bellevue, maar ging later gewoon weer Bellevue heten. In die tijd werd ook een café-restaurant in het complex ingericht: De Smoeshaan – genoemd naar het toneelstuk van Plautus dat Centrum in 1968 ensceneerde, en door de burgemeester van Haarlem (waar de première plaatsvond) werd verboden in verband met de kunstpenissen die de acteurs (naar authentiek Grieks voorbeeld!) opzichtig droegen. Toen Toneelgroep Centrum en het Publiekstheater in 1987 fuseerden tot Toneelgroep Amsterdam werd het beheer overgedragen aan de Stichting Theatercombinatie waarin Bellevue en het Nieuwe de la Mar Theater samengingen. Op 1 januari 2006 sloot het Nieuwe de la Mar Theater zijn deuren en werd Bellevue weer zelfstandig als Stichting Bellevue.
Per 1 januari 2013 zijn De Smoeshaan en Theater Bellevue één bedrijf.
In de zomer van 2018 werd het theater ingrijpend gerenoveerd. Zo werd de hal vergroot, de toegang voor rolstoelen verbeterd en technische installaties, waaronder de klimaatbeheersing, gemoderniseerd. Ook De Smoeshaan kreeg deels een andere inrichting. Aan de buitenkant van het theater werd de tegelwand vernieuwd.
Premieres
Een chronologisch en daaronder een link naar een alfabetisch overzicht van de voorstellingen, die onder de algemene naam in dit theater in première zijn gegaan, voor zover geregistreerd in de Productiedatabase.
- het alfabetisch overzicht van deze voorstellingen
- Idem van voorstellingen die in de in|kleine zaal van Bellevue in première zijn gegaan
- Idem ook in de Palonizaal van Bellevue
Zie ook het overzicht van de voorstellingen die door de organisatie als producent in première zijn gebracht, voor zover geregistreerd in de Productiedatabase.
Zie ook het alfabetisch overzicht van de premieres van Cabaret Lurelei in dit theater, toen het in de jaren 1963-1971 Lurelei Theater werd genoemd.
Bronnen
- Productiedatabase
- Theaters in Nederland sinds de zeventiende eeuw. Redactie Bob Logger, Eric Alexander, Menso Carpentier Alting, Nico van der Krogt, Nathalie Wevers. Theater Instituut Nederland, 2007