50 jaar Het Nationale Ballet - Over Anton Gerritsen
Dit is een pagina in de reeks: 50 jaar Het Nationale Ballet. Voor meer informatie, zie aldaar.
De cursief gedrukte gedeelten zijn letterlijke teksten zoals die op de Facebook HNB50 groepspagina zijn geplaatst door degenen wiens naam erbij staat vermeld. De teksten zijn soms ingekort, wanneer deze minder relevant waren in relatie tot Anton Gerritsen. De inleiding, samenstelling en verbindende teksten zijn van Dhian Siang Lie.
NB1: De namen van de oud-medewerkers zijn die zoals ze in de tijd van hun dienstverband met Het Nationale Ballet werden gebruikt. Een aantal van hen voert nu een andere naam.
NB2: Achter de namen van degenen die een bijdrage hebben geleverd staat één maal tussen haakjes vermeld de periode waarin de betokkene in dienst was van HNB.
Deze bundeling is gedateerd 26 februari 2012
Herinneringen en anekdotes over en rond Anton Gerritsen
Veel mensen die hem hebben meegemaakt zouden waarschijnlijk een boek vol over hem kunnen schrijven: Anton L. Gerritsen, zakelijk leider van Het Nationale Ballet (HNB) van 1 februari 1966 tot en met 31 januari 1992. In dat licht gezien heeft hij op de Facebook HNB50 groepspagina eigenlijk vrij weinig aandacht gekregen. Alhoewel….. Ilonka Lührman (1986/95) plaats op 16 september 2011 de volgende mededeling: “Al weer bijna 10 jaar na de 10 jaar dat ik als secretaresse en volgspotter bij HNB werkte moest ik nog steeds een scriptie schrijven om af te kunnen studeren. Het onderwerp lag natuurlijk voor de hand. Het werd "In positie voor de dans" over het cultureel ondernemerschap van HNB ten tijde van Anton Gerritsen, 1966-1992. Het is vooral vanuit zakelijk oogpunt geschreven maar er staat een historische beschrijving in hfst. 3. Het in balletposities plaatsen van ondernemerseigenschappen, niet echt gebruikelijk, heeft helaas geen trend gezet... ;-)” De link die ze geeft is nu helaas verlopen, maar de scriptie uit 1997 is zeker nog digitaal via haar te verkrijgen. Met name hoofdstuk 3, waar Ilonka naar verwijst, is allezins het lezen de moeite waard voor wie iets meer van de geschiedenis van HNB wil weten, dan wie de choreografen waren, welke balletten zij hebben gemaakt en wie daarin gedanst hebben.
Dhian Siang Lie (1966/91) laat Anton uitgebreid aan bod komen in een aantal documenten die hij plaatste: Herinneringen rond de ontwikkeling inspraak en medezeggenschap bij Het Nationale Ballet, Herinneringen rond het ontstaan van de Technische Organisatie Muziektheater en ook in het document: Rudi van Dantzig, een zwakke directeur? wordt genoemd hoe geweldig goed hij met zijn zakelijk beleid, de omstandigheden schiep om Rudi de benodigde ruimte te geven om diens artistieke beleid te ontwikkelen.
De generatie van medewerkers die Sonia Gaskell nog hebben meegemaakt zullen ongetwijfeld nog de opvattingen van Mevrouw over Anton in het hoofd hebben: “…die padvinder….”. Hij zou geen enkel begrip hebben voor wat ‘theater’ is, wat de gewoonten, de gebruiken en verhoudingen in een gemeenschap van theaterartiesten zijn. Anton gedroeg zich inderdaad gehaal anders dan zijn zakelijke voorgangers en veel van zijn collega’s zoals bijvoorbeeld Carel Birnie, de wel van meet af aan door de ‘theater- en balletmensen’ bejubelde zakelijk leider van Het Nederlands Dans Theater. Anton was een ‘vreemde eend in de bijt’ en het heeft heel lang geduurd voordat herinneringen aan dat soort gedachten geheel waren verdwenen.
Maar wat telt, is het resultaat, heb ik eerder geschreven. Bij zijn afscheid na 26 jaar kon dan ook niemand meer de geweldige verdiensten van Anton ontkennen en werd hij zeer terecht en verdiend geroemd om wat hij voor elkaar heeft gekregen. Door hem heeft HNB de maatschappelijk en culturele positie gekregen, nationaal en international, voor het koninklijk huis, de politiek en de bestuurders, die het artistieke beleid van Rudi van Dantzig verdiende. Hij heeft gezorgd dat de beroepspositie van dansers (niet alleen van HNB, maar van alle Nederlandse balletdansers) vergelijkbaar werd met die van andere beroepen in de maatschappij. Velen uit de HNB-familie zijn hem ook persoonlijk dank verschuldigd.
Anton Gerritsen nam op de Facebook groepspagina ook zelf het woord. Hij schreef een aantal zeer bijzondere herinneringen aan mensen en data op, waarvan het merendeel voortreffelijk door Uko Gorter (1981/85) in het Engels werden vertaald. De herinneringen zijn zo bijzonder omdat bijna niemand van HNB zich bewust is geweest van de beschreven gebeurtenissen, terwijl deze voor een het goede verloop van voorstellingen en de ontwikkeling van HNB vaak van groot belang zijn geweest. Van harte aanbevolen op opnieuw te lezen:
- 05 januari 1968: De laatste door Mevrouw Gaskell bijgewoonde bestuursvergadering
- 05 december 1968; Leonidoff en Balanchine
- 21 juli 1969: tournee Joegoslavië en de eerste mens op de maan
- 12 juni 1970: tournee met Nurejev en de regen goden
- 12 juli 1970: Spooktocht door de Alpen
- 29 november 1971: Risico’s er rendement van de Russuche tournee
- 29 april 1975: een lintje in Canada
- 09 november 1976: George Balanchine bezoekt een voorstelling van HNB
- 19 april 1978: staatsbezoek en een balletvoorstelling als ‘tegenprestatie’
- 07 april 1979: de conceptie van ‘Het Muziektheater’
- 23 november 1980: Rudi en zijn Roemeense sejour
- 10 april 1989: de ontvangst van het bericht over het overlijden van Henny en Judith
- Vorstelijk bezoek
Zie: Herinneringen door Anton Gerritsen
De plaatsing van dit document vond plaats op 29 september 2011 en hierop volgende diverse leuke reacties:
Nicolette Langestraat (1969/81): “Wat heb ik dit stuk met ongelooflijk veel herkenning, plezier, weemoed, maar ook met enorme trots en blijdschap en liefde gelezen. Dank Anton!!!!! “ Gisela Reinhold (1961/71): “Helemaal met Nicolette eens en bravo Anton!"
Marcelle Meuleman (1964/69): "Wat een indrukwekkend verslag Anton (of eigenlijk meneer Gerritsen, zoals hij tenslotte heette...)” Ja, zeker de eerste jaren zei iedereen ‘Meneer Gerritsen’ tegen hem en het was een bijzonder voorrecht wanneer hij je vroeg om ‘Anton’ te zeggen. Voor veel dansers bleef het dan echter nog een tijd: ‘meneer Anton’. Eind jaren zeventig werd het meer gebruikelijk dat iedereen hem bij zijn voornaam aansprak. Jeanny van Bergen (1961/66) vertelt op 11 augustus 2011 nog een andere anecdote rond zijn naam: “Ik heb eens de vreselijke fout gemaakt om Dolf tegen hem te zeggen, daar schaam ik me nog voor! Dolf Gerritsen reed onze bus...hij weet dat vast nog wel want zijn gezicht sprak boekdelen.”
Er volgens nog veel meer reacties op Anton’s verhalen, zo ook van Jan Linkens (1977/94): “Wat een mooie verhalen. Geweldig. Dank Anton” Hein Hazenberg(1982/88): “Wow, Anton, wat een mooie verhalen. Ik heb 2 maanden geleden een paar 'fijnzinnige' anekdotes over jou geschreven. Welgemeend, maar de liefde die jij voor de groep had en hebt is altijd groots geweest. En de anekdotes ook!!! Altijd fijn om je weer te zien. groeten uit jouw Moskou!” Myriame Schoenmaeckers (1980/86): “Anton, wat een prachtige herinneringen heb je hier geschetst! Dank daarvoor. Het was jammer dat ik je niet persoonlijk even heb kunnen spreken op de memorabele avond! Heb vandaag nog aan je gedacht vanuit de tijd dat ik in de OR zat en we met zijn allen het Muziektheater gingen bewonen...” Hanneke Berlage (1962/75): “ANTON, ZOALS ALTIJD........JE BENT NIET TE VERSLAAN!!!!” Jeanny van Bergen: “Wat een geweldig mooi en geestig geschreven document Anton! Nu weet ik ook eindelijk waarom Mevrouw naar Parijs vluchtte, ik was toen al weg dus heb veel gemist. Je bent onbetaalbaar geweest voor de groep, Ik ben zeer onder de indruk!!!!” Ilse van Berkel (1975/80): “Heel veel dank voor deze verhalen. Het illustreert ten top Antons betrokkenheid die ook voor ons dansers voelbaar was en er blijkbaar nog steeds is. Het treft me in mijn hart!” Yoko van Reysen (1989/05): “Voor mij ook interessant om te lezen hoe het voor mij mogelijk is gemaakt om te me te kunnen etaleren in die mooie Balanchineballetten. Verder was Anton, voor mij maar kort meegemaakt, een merkwaardige man die van wandelen hield. Dank voor dit document!” Dolf Smith (1987/03): “Prachtig geschreven, Anton! Wanneer ik je document lees, is het alsof ik je hoor praten.... “ Jaime Petty (1971/77): “I had no idea of all the " behind the scenes" politics, and manipulations that took place in order for the 1971 Russian tour to successfully be realized!! I loved the way Anton shared his experiences and gave all of us a glimpse into just how crucial a role he has played in the formation, history and success of HNB!! Thank you sincerely, Anton, for your inspiration and dedicated love and efforts that have given rise and life to the rich and beautiful and world-famous entity known as Het National Ballet!!! Though I got the gist of most of the story, my comprehension of the Nederlands language is sorely lacking and I would dearly love to have a complete translation of the verhaal (story) in English als dat mogelijk is. Any professors out there??!!?.........”
Inmiddels is het 03 oktober 2011 en Uko Gorter zegt: “….this is such an important historic essay by Anton, I'll try to take a stab at an English translation in the next few days.” Dhian Siang Lie reageert naar hem met: “The whole family of former HNB members, who have known Anton, will owe you for ever!!! and the others as well. Great Uko if you will do that, but I realize how much hours of work you will have to put in.” En hij antwoordt: “Still working on the translation. It's tricky to do so while maintaining Anton's writing style, but I'll do my best. Hopefully done by Friday. Greetings from a soggy Seattle... yuck!” Waarop Nicolette Langestraat uitroept: “Uko....jeetje wat een klus!!!!!!”
Op 15 oktober 2011 is dan de klus geklaard en plaatst Uko zijn vertaling: Special Dates, Special people’. Helaas ontbrak het stukje “Spookrit door de Alpen” in de eerste plaatsing in het Nederlands en kon hij deze niet meeemen in zijn geweldige vertaling. Uko Gorter geeft zelf nog als commentaar: “My apologies, it has taken me a while to translate this text. I have tried to maintain the essence and writing style of Anton (not an easy task). There are -undoubtedly some errors, I invite others to improve upon it, and encourage you to translate other stories into English and make it available to all.” Nicolette Langestraat, Myriame Schoenmaeckers, Jeanny van Bergen, Ilse van Berkel, Kathleen Smith (1962/67) en Dhian Siang Lie, complimenteren Uko voor zijn geweldige werk. Siang zegt daarbij nog: “Echt buitengewoon Uko, dat je dit hebt gedaan en dan ook nog alsof Anton het zelf geschreven zou hebben, even er van uitgaande dat zijn Engels net zo goed zou zijn als zijn Frans.”
Veel eerder echter, op 10 augustus 2010, begint een stroom van verhalen over en rond Anton los te komen, wanneer Nicolette Langestraat deze plaatst: “Funny story (Sorry Hein, again from the ancient one) We were dancing the premiere of 5 Tango's. Great ballet, nervous we all were. Went well. Lots of succes. Releaved that we did it. After the performance Anton Gerritsen came up to me with a big smile so I figured he wanted to compliment me also with my performance......... He says to me 'Wow...Nicolette.... were you also in the audience and did you see Clint in Tango's, wasn't he just absolutely fantastic?' Ahahahahaha What can I say”
Anton was duidelijk als onderwerp geïntroduceerd want de volgende reacties kwamen daarop: Hein Hazenberg: ”That’s funny Nicolette. In '86 I organized a big football-pool during world championchips soccer in Mexico. Over 100 dancers and staff played the pool. It was really fun to see all the girls in the boys dressing-room. On friday night Anton Gerritsen would come to play the weekend's games. 1 guilder per match. So that will be 2 guilders, Anton! "Oh shit", he replied, "I don't have any money on me".... I got angry and I told him : "It is friday night, you are supposed to bring flowers to your wife for the weekend, instead you play a football pool and you don't even have 2 guilders"!!!! monday morning you come to my office (the dressing room) with 2 whole guilders at 9 o'clock." And he was punctual on time.”
En Nicolette Langestraat herkent Anton’s houding t.a.v. geld: “Ahahahahah typical. I remember a dinner in Moscou with him and he was deviding the bill to see what we had to pay but there was one problem. Who is gonna pay this ten cents. I swear it is true story. Than again, this is why he was a very good financial director. If I was a financial director the whole company was already bankrupt in 1960:)))))”
Dhian Siang Lie reageert daarbij alvolgt: “…………. Ik heb natuurlijk heel veel meegemaakt met Anton en niet alleen met voorstellingen, of op tournee, maar eindeloos veel vergaderingen en besprekingen, over geld, productionele en organisatorische zaken. Heel bijzonder was ook altijd al ik samen met hem op voorbereidingsreis was voor een tournee. Over zuinigheid gesproken: met zijn tweeën op reis betekende voor hem ook met zijn tweeën op een kamer. Ik heb dus een paar keer het bed met Anton gedeeld, omdat er kennelijk alleen maar tweepersoons bedden waren……….Anton was wel zorgzaam en muisstil als hij in alle vroegte dan op stond om inderdaad buiten te gaan hardlopen en daarna de krant te lezen: op het toilet, om mij (nog) niet wakker te maken.”
Sonja Geerlings (1963/77) volgt met een ander soort herinnering: “Do you remember he was in our time always carrying the suitcases from the dansers on tour. Sweating his head off! He didn't want to pay for a porter. In that time there where no luggage-car's like now. Poor man, I felt so sorry for him but we had tot do the performance.” Maar vervolgt: “Anyway Anton you have a place in my hart. I don't forget you ask me often to drive with you, yes in the Volvo, to the performences in the province. We had nice talk's, I listened and I keep you awake. I think he is still running, but now only on the street.” Hierop sluit Nicolette Langestraat aan: “Anton is still running everyday I heard from his daughter. Fantastic!”
Anton’s sportiviteit komt op 28 november 2011 nog eens aan bod, wanneer Marcelle Meuleman meldt: “Wie kom ik vanmorgen tegen in het zwembad? Anton Gerritsen. 80 jaar en hij zwemt iedereen voorbij. Wat een power!”
Dolf Smith vervolgt de serie verhalen over Anton rond 10 augustus 2011 en gaat in op de Volvo en het onderwerp: Anton en autorijden: “I remember a tour to Germany, Luxembourg and Bari in Italy. Anton came by car, but didn't feel like driving alone from Kassel to Luxembourg. So he decided that Pierre Paradis, my couture co-worker Ellen den Bouwmeester and I had to travel with him. It was a terrifying drive, because Anton fell asleep while driving in the mountains along ravines. At a certain point, he stopped and made us leave the car: 'You guys go into the woods for exactly ten minutes. When you come back, I will have rested enough to continue our journey!' And so we did, but after a couple of minutes, he started dozing again. It really can be considered a miracle, that we arrived safely!”
Dhian Siang Lie komt op 20 augustus op het onderwerp auto terug: “Ja, Anton en zijn auto van de zaak, daar zijn heel wat verhalen nog over te vertellen. Ik zal nooit vergeten, dat ik de dag nadat ik mijn rijexamen had gedaan met Anton mee moest voor een voorbereidingsbezoek aan Parijs. Toen ik instapte om mee te rijden zei hij: gefeliciteerd dat je geslaagd bent, rij jij nu maar, dan kan ik de krant lezen". Ach op de autosnelweg ging dat wel, maar Parijs binnenrijdend........!” “Klinkt helemaal à la Anton... “ voegt Dolf Smith toe. Hanneke Berlage sluit aan: “Nog een dodemansrit....naar Aarhus/Denemarken.4 dansers w.o.ikzelf hadden een afspraak met Dr Thomassen, in die tijd de arts die verstand van het vak had en wereldwijd dansers opereerde. Een operatie kostte "niets", omdat hij in een Staatsziekenhuis werkte en het voor het toenmalige ziekenfonds voordeliger daar een operatie te ondergaan. Anton heeft toen de hele rit aan "bumperkleven" gedaan en wij kwamen groen van ellende in Aarhus aan en er was toen geen sprake van een hartversterkertje!!!!! Dat was te duur.” Ze vervolgt: “…dan niet te praten over het links rijden in Engeland!!!! Dan kon je echt beter niet bij hem in de auto gaan zitten. Zie je het voor je met die rotondes??? Gewoon op z'n hollands erom heen!!!!! Dolf Smith: “Ik zie het helemaal voor me!’ en vervolgt: “Een geweldig verhaal, Hanneke! Het wordt duidelijk dat Anton in veel zaken goed was, maar daar hoort autorijden duidelijk niet bij!”
Arend van Hoorn (1987/96) reageert nog specifiek op de tournee, waar naar Dolf eerder verwees en brengt even Anton’s passie voor de wandelsport aan de orde: “Dolf I can remember that tour. It was early spring and I've got fantastic photos from a walk going all the way up to a building on a hill in Kassel. Of course your car journey was probably far more exciting. I liked Anton Gerritsen. He had a good sense of humor and I've always had the idea he was very proud of the company's active Workers Council even if we completly disagreed with him.”
Dhian Siang Lie plaats naar aanleiding van een serie verhalen over Anton op 10 augustus enige foto’s mbt Anton en licht zijn naam verder toe: “Helaas zijn de foto's niet zo duidelijk. Bij het 25 jarige jubileum van Anton Gerritsen, heb voor zijn Liber Amicorum dat toen werd gemaakt deze bijdrage geleverd, met allerlei typerende verwijzingen naar het specifiek en kenmerkende gedrag, van de man die we in de organisatie vaak de heer ALG te A noemden. Zijn tweede naam was Lambertus.”
Dan even een tijd geen specifieke berichten naar aanleiding van Anton, tot Nicolette Langestraat op 12 oktober 2011 herinnert aan Anton’s verjaardag: “Het is vandaag Anton Gerritsen's 80ste verjaardag! En Kathleen Smith, Daniëlle Valk (1987/96), Amanda Beck (9178/88), Karin Ellis (1988/95), Corrie Rijkuiter (1969/78) en Gisela Reinhold reageren met felicitaties aan Anton’s adres: “Heel hartelijk gefeliciteerd!!!”, “Happy Birthday to Anton!”
De datum van Anton’s verjaardag was voor Nicolette tevens aanleiding om een pracht foto van Anton te plaatsen. in een stoer leren pak met bijhorende laarzen terwijl hij een zware motor vasthoudt. Reacties bleven niet uit: “Stoer!”, “Wow!!” “I just absolutely love it”, “…oehoehoeoerend hard!!!”, “Mysterieus”, “….Dit wordt mijn screensaver. Wauw!”, “Speechless in Seatlle”, “…hoe krijgt hij het voor elkaar”, “Jetje geen woorden;)”, roepen o.a. Gisela Reinhold, Saskia Krol (1986/96), Valerie Clark (1981/97), Kathleen Smith, Ilse van Berkel, Nicolette Langestraat, Daniëlle Valk, Eduard Greyling (1974/75), Leo van Emden (1988/91), Sonja Geerlings, Uko Gorter, Iboya Triz (1989/96) en Jeanny van Bergen, die zich eerst nog afvraagt of dit plaatje niet gefotoschopt is.
Dit zijn ongeveer alle bijdragen die ik kon vinden op de FB-HNB50 groepspagina sinds eind juni 2011. Maar er zijn ongetwijfeld veel meet verhalen over Anton Gerritsen als zakelijk leider van HNB te vertellen. Er zijn maar een paar onderwerpen aan de orde gekomen terwijl ik me er vele kan voorstellen, bijvoorbeeld: Anton en Mevrouw, Anton en bestuursleden, of met de Royals; Anton en buffetten, zijn talenkennis, zijn speeches en zijn schrijfstijl, Anton en Carel (Birnie) en het DOD, de Rotary club, zijn zuinigheid en zijn hoofdrekenen, Anton en zijn tournee gewoonten etc. etc.
Ach, misschien hebben we nog wat te goed binnen onze Gemeenschap van oud-medewerkers van HNB en overigens niet alleen over Anton.
Terug naar 50 jaar Het Nationale Ballet