Synopsis
Lanseloet is een adellijke ridder die verliefd wordt op Sanderijn, die in dienst is bij zijn moeder. Sanderijn wijst hem af vanwege het standverschil. Lanseloets moeder is het niet eens met de liefde van haar zoon voor iemand van een lagere stand. Als ze ziet dat Lanseloet volhoudt in zijn liefde doet ze het volgende voorstel: Lanseloet mag Sanderijn één nacht beminnen, maar dan moet hij haar daarna afwijzen. Na een hartstochtelijke nacht keert Lanseloet Sanderijn inderdaad de rug toe, waarna zij beledigd vertrekt naar een ver land. In een woud ontmoet ze een ridder die met haar wil trouwen, ook nadat ze hem verteld heeft over haar vernedering. Ondertussen heeft Lanseloet spijt gekregen en hij geeft zijn kamerheer Reinout de opdracht om Sanderijn te zoeken. Hij vindt haar, maar ze wil niet mee terug naar Lanseloet. Als Reinout terug is bij Lanseloet vertelt hij hem dat Sanderijn is gestorven. Lanseloet sterft van verdriet.
Achtergrond
Lanseloet van Denemarken is een van de Abele spelen; een verzameling van vier middeleeuwse toneelstukken: de oudst bekende, niet-religieuze, Nederlandstalige toneelstukken. De volledige titel is: Een abel spel van Lanseloet van Denemerken, hoe hi wert minnende ene joncfrou, die met sijnder moeder diende.
Overzichten
Overzicht van uitvoeringen van dit werk en/of producties die op dit werk zijn gebaseerd, en die in Nederland te zien zijn geweest:
Overige ensceneringen
- 1901 : Rotterdamsche Onderwijzers Tooneel-Vereniging
- 1908 : Haghespelers
- 1920 : Lanseloet van Denemerken door: De Zomerspelers/ De Spelers van Stad en Lande voorstellingstitel: Lanseloet ende Sanderijn. Regie: Anton Verheijen
- 1920 : Gelegenheidscombinaties
- 1921 : Comedia
- 1923 : Lanseloet van Denemerken (1923) door: De Haghespelers voorstellingstitel: Lanseloet ende Sanderijn. Regie: Eduard Verkade
- 1945 : Comedia
Volledige tekst
Voor de volledige tekst: klik hier
Drukgeschiedenis
- Editie Henrick Eckert van Homberch, Antwerpen tussen 1512 en 1519
- Editie Govert van Ghemen, Nijhoff, 's-Gravenhage 1902
- Editie Pieter Leendertz Jr., Tjeenk Willink, Zwolle 1907 (herdrukt in 1913, 1924)
- Editie Kornelis Herman de Raaf, Larensche Kunsthandel, Laren 1907
- Editie R.J. Spitz, De Zonnebloem, Apeldoorn 1918
- Editie C.C. de Bruin, Tjeenk Willink, Zwolle 1938 (herdrukt in 1991, 1997)
- Editie Ludovicus Maria Franciscus Daniel, In den Toren Naarden, 1944
- Editie Pieter Minderhout, Noorduijn Gorinchem, 1951
- Editie Maartje Draak, Noord-Hollandsche Uitgevers Maatschappij, Amsterdam 1954 (herdrukt in 1977)
- Editie Rob Roemans en Hilda van Assche: Wereldbibliotheek, Amsterdam 1958 (herdrukt in 1975, 1979, 1982)
- Editie Govert Stellinga, Noorduijn, Gorichem 1962 (herdrukt in 1965, 1969, 1971, 1977)
- Editie Leendert Johannes Joseph Olivier, Meulenhoff, Amsterdam 1970 (herdrukt in 1976)
- Editie Hessel Adema, Taal & Teken, Groningen 1982 (herdrukt in 1987, 1994, 1995)
- In: De wandelende Jood & Lanseloet van Denemarken & Marieke van Nijmegen, Beckers, Aartselaar 1983
- In: Ridderverhalen, Het Spectrum, Utrecht 1984
- In: Middeleeuws toneel, Het Spectrum, Utrecht 1984
- Editie Wilhelmus Norbertus Maria Hüsken en Franciscus Antonius Maria Schaars, Alfa, Nijmegen 1985
- In: Lanseloet van Denemarken, gevolgd door Die hexe, Taal & Teken, Leeuwarden 1995 (herdrukt in 2008, 2009)
- Editie Hans van Dijk, Amsterdam University Press, Amsterdam 1995
Vertalingen
Duits
- 1837: Lantsloot ende die scone Sandrijn, vert. August Heinrich Hoffmann von Fallerleben
- 1948 - 1997: Lancelot: nach der Heidelberger Pergamenthandschrift, vert. Reinhold Kluge
- 1950: Jedermann, Lanselot und Sanderein. Mareichen von Nymwegen: altflamische Spiele, vert. Wolfgang Cordan
Engels
- 1924: A beautiful play of Lancelot of Denmark: how he fell in love with a lady who waited upon his mother, vert. Pieter Catharinus Arie Geyl
- 2003: The book of Lancelot: the Middle Dutch Lancelot compilation and the medieval tradition of narrative cycles, vert. Thea Summerfield
Frans
- 1983: Lancelot: roman du XXIIIe siecle, vert. Alexandre Micha
Geïnspireerd op Abele spelen
- Parodistische moraliteit: Miserabel spel van Lanseloet met Sanderijn, Hendrikus Duvel, 1907
Secundaire literatuur
- Mary Rosina Fuehrer, ‘A study of the relation of the Dutch Lancelot and the Flemish Perchevael fragments to the manuscripts of Chrestien's Conte del Graal’, Washington 1939
- A.M. Duinhoven, ‘De bron van Lanseloet’, in: Tijdschrift voor Nederlandsche taal- en letterkunde, 95 (1979) 4, p. 262-287
- Josef Johan Maria Beckers, Een tekst voor alle tijden: een onderzoek naar de receptiesituatie van de oudste overgeleverde versies van Lanseloet van Denemarken (proefschrift Universiteit van Amsterdam, 1993)
- J. Reynaert, ‘Gezellen van Diest houden een intocht te Aken en vertonen Lanseloet. Vroegstbewaarde voorbeelden van wereldlijk drama’ in: Erenstein, R.L. (hoofdred.) Een theatergeschiedenis der Nederlanden: tien eeuwen drama en theater in Nederland en Vlaanderen Amsterdam 1996, p. 36-41 en p. 552-559
- B.A.M. Ramakers, ‘Woorden en daden. Thematiek en dramatiek van “Lanseloet van Denemerken”’, in Queeste 7 (2000) 1, p. 51-73
- W. Kuiper, ‘Oorsprong, betekenis en functie van eigennamen in de abele spelen. Esmoreit, Gloriant en Lanseloet van Denemerken’ in: Hans van Dijk, Bart Ramakers e.a., Spel en spektakel, Amsterdam 2001, p. 98-110, p. 111-132, p. 228-25 en p. 282-304.
Zie voor verdere secundaire literatuur: Abele spelen - anoniem
Bronnen
- Productiedatabase
- In reprise