50 jaar Het Nationale Ballet - In memoriam Elly-Ann Maybury
Dit is een pagina in de reeks: 50 jaar Het Nationale Ballet. Voor meer informatie, zie aldaar.
In memoriam Elly-Ann Maybury
Door: Dhian Siang Lie
Elly-Ann Maybury wordt op 17 februari 1948 geboren, in een voorstad van Londen. Haar vader was een Engelse dienstplichtig soldaat die optrekkend vanuit Normandië in 1944 de bevrijding van Zuid Nederland meevierde door daar een Brabants meisje te trouwen. Haar moeder Gerda kreeg heimwee naar haar eigen moeder door de geboorte van een dochter en het jonge gezin ging 6 weken later voorgoed terug naar Nederland en vestigde zich in Roosendaal (N.Br.).
Een dochter betekende voor Gerda een kans om een eigen wens te realiseren, die heimelijk was gegroeid na een oppervlakkige kennismaking in Londen met de Engelse ballettraditie. "Mijn dochter moet klassieke danseres worden", besloot zij. Gerda greep haar kans toen het gezin met oma en overgrootmoeder naar Amsterdam verhuisde voor het werk van haar man. Na een gesprek met Hans Snoek werd Elly Ann in 1958 toegelaten tot de 2e selectieklas van Scapino en begon zij aan de voorbereiding voor de beroepsopleiding, die zij uiteindelijke zou afronden in 1966. Elly Ann was speels en maakte erg veel plezier gedurende de verschillende fasen van de opleiding en was niet bepaald een serieuze leerling. Haar leraren Els Mul, Jo Gütlich, Karel Poons en Hans Snoek zelf, hadden daar wel moeite mee, maar de ambitie van moeder Gerda telde meer dan dubbel: Elly moest en zou balletdanseres worden!
Tegen zo'n ambitie kon niemand op en na de audities in het voorjaar van 1966 werd zij zowaar aangenomen bij Het Nationale Ballet als élève corps de ballet. Elly Ann was blij verrast met dit contract, wetende dat ze geen groot talent was en ze veranderde op slag van een levenslustige niet zo serieuze tiener in een uiterst consentieuze harde werker, die zich niet liet desillusioneren door het kruimeldans- en figuratiewerk dat haar in haar eerste professionele dansseizoen werd toebedeeld. Dansfiguratie in de produkties van Andrea Chénier en Orfeo van Nederlandse Opera en het toneelrolletje als een van de kinderen van Gijsbrecht van Amstel in de 1967 produktie van De Nederlandse Comedie, waren haar eerste stappen op het professionele toneel, maar de trainingslessen en het bijwonen van repetities van collega's, vulden haar dagen. Ook meehuppelen als dienstmeid in het ballet Romeo en Julia, de eerste avondvullende produktie van Rudi van Dantzig, kan geen danshoogtepunt genoemd worden; dat kwam voor haar eigenlijk pas helemaal aan het eind van haar eerste seizoen, toen Elly Ann mocht invallen in het corps de ballet van de Czardas in de 3e akte van het Zwanenmeer. Invallen zou later haar specialiteit worden.
Vanaf het seizoen 1967/68 werden haar concentieuze ijver én de snelheid waarmee ze zich een choreografie eigen bleek te kunnen maken, beloond. Ze werd ingezet in het corps de ballet op alle plaatsen waar ze als 'klein meisje' paste en vaak was dat de eerste van de rij, zoals in de 2e en 4e acte van Het Zwanenmeer, of als een van de Wilis in Giselle; zo leerde zij als groentje vaak hardhandig hoe ze de lijnen van het corps de ballet moest bepalen voor de vaak veel meer ervaren, maar toevallig langere collega's. Daarnaast kreeg ze een plek in Balanchines als Four Temperaments (Sanguinisch) en Symfonie in C (Scherzo). Hoogtepunt was echter een rolletje in de herinstudering van Disgenoten van Rudi van Dantzig. Hij wist haar inzet en specifieke eigenheid blijkbaar te waarderen en Elly Ann zag in Rudi als het ware een nieuwe moeder, die als motor van haar ambitie fungeerde.
En dat leverde in seizoen 1968/69 een eerste echte creatie op, in Rudi van Dantzig's Epitaaf. Vervolgens koos Simon André haar in zijn eerste ballet Doorgang en zijn volgende choreografie Brandenburgs Concert no. 4. Daarnaast werd Elly Ann weer als een eerste in de rij ingezet in Etudes van Harald Lander, Serenade van Balanchine en Les Sylphides van Fokine. Bij de reprise van Romeo en Julia dat jaar danste Elly Ann niet langer een Veronese dienstmeid, maar was ze bevorderd tot een van de vriendinnetjes (kleine meisjes) van Julia. Voor Het Nationale Ballet was het hoogtepunt van dat seizoen natuurlijk de eerste voorstelling met Rudolf Nurejev; er heerste in Nederland een griepepidemie en vele dansers moesten met hoge koorts op het toneel staan om deze belangrijke dansgebeurtenis in Nederland te redden, zo ook Elly Ann. Maar pas een seizoen later zou Rudolf Nurejev voor haar pas echt betekenis krijgen.
Seizoen 1969/70 bracht voor Elly Ann een bevordering naar de rang van coryphee. Het werd een seizoen met zeer veel tournees en nieuwe voorstellingen met Rudolf Nurejev; vluchtig professioneel contact met hem was er in Apollon Musagète als een van de twee nymphen; en dat viel niet mee! Belangrijker dat jaar leek echter de inzet in een halfsolisten rol in Jungle van Rudi van Dantzig en in Paquita in de versie van Roland Casenave. In de recensie van Ine Rietstap van dit laatste virtuoze ballet werd haar "felle en pittige danswerk" met name vermeld.
De tweede helft van dat seizoen leek geen nieuwe uitdagingen te hebben voor Elly Ann, wel voor Het Nationale Ballet dat nog met een zwaar programma én Nurejev op tournee ging door Duitsland, Zwitserland en dat zou eindigen in Italië. Het repertoire waarin Elly Ann moest dansen was allemaal routine en zonder echte inspanningen, totdat op de eerste avond in de Duitse stad Wetzlar haar collega Ellen Brusse geblesseerd raakte en Rudi van Danzig Elly Ann vertelde dat ze in één dag de solistenrol moest leren van het "witte meisje" in Monument voor een gestorven jongen en dat ze deze rol dezelfde avond nog zou moeten dansen met Rudolf als de jongen. Ze volbracht deze bijna onmenselijk opdracht met groot succes en danste ook zonder probleem haar andere repertoire in alle andere 11 voorstellingen van de tournee.
Na dat ongelofelijke einde van het vorige seizoen werd 1970/71 voor de balletdanseres Elly Ann Maybury een teleurstelling. Misschien had dit te maken met de komst van Benjamin Harkarvy als nieuwe artistieke directeur naast Rudi van Dantzig en werd haar ambitie minder door hem gevoed. Misschien gaf de liefdesrelatie die op die gedenkwaardige Duits/Zwitserse tournee was begonnen met danser en beginnend choreograaf Dhian Siang Lie, haar onvoldoende aandacht voor de dans. Hun huwelijk eind 1970 werd als iets bijzonders gezien in danserskringen; het bericht met foto haalde in ieder geval twee landelijke dagbladen. Elly Ann vond onvoldoende extra energie in de verandering in een leven met een echtgenoot om ook nog balletdanseres te moeten zijn. Tegelijkertijd zat zij met een vraag die onbeantwoord bleef: had de afkeuring die de directeur uit de balletfilm The red shoes toonde van de liefdesrelatie van zijn veel belovende ballerina, wellicht ook haar had getroffen; want voelde haar 'motor' Rudi van Dantzig niet net zo over haar relatie? Natuurlijk moest zij balletdanseres blijven en in ieder geval voegde zij aan het eind van dat seizoen nog twee solistische rollen toe aan haar repertoire; zij moest invallen in Ogenblikken van Rudi van Dantzig en Somnambule van Balanchine. Jammer dat ook voor deze beide rollen eerst een collega geblesseerd moest raken.
In seizoen 1971/72 kon de neergaande lijn als balletdanseres niet echt meer worden teruggebogen. Bijna het hele gezelschap werd ingezet voor Rudi van Dantzig's spraakmakende milieu-ballet Geverfde Vogels. Elly Ann was daarbij en verder danste zij als routinier alleen haar oude repertoire, miste door een blessure de belangrijke tournee naar Moskou en belandde weer in de bezetting van de ballet-einlage van de Fledermaus van de Nederlandse Opera. Misschien had dit te maken met het vertrek van haar echtgenoot voor een studie production- and stagemanagement in Londen en waren er andere zaken belangrijker geworden die haar voortdreven.
Elly Ann Maybury was officieel ook het seizoen 1972/73 aan Het Nationale Ballet verbonden; zij zou echter geen voorstellingen meer dansen; er was niemand meer om haar ambitie te voeden balletdanseres te moeten zijn! Of was dat ook niet meer nodig omdat Elly Ann Maybury in wezen altijd danseres zou blijven?
Elly Ann liet zich nauwelijks meer zien in danserskringen; soms ging zij toch naar voorstelling kijken, met andere collega's die niet meer dansten en betrokken waren. Het donker van de zaal en de klanken van het orkest verborgen gelukkig de vochtige emoties die dan loskwamen!
Elly Ann Maybury overleed zeer plotseling aan een hartstilstand op 9 oktober 1998 op 50 jarige leeftijd. Rudi van Dantzig schreef aan de nabestaanden o.m.: Elly Ann wist altijd te relativeren, iets wat niet iedereen om ons heen kon; ze wist snel afstand te nemen van haar eigen verlangens en verwachtingen, stapte stilletjes en met een innemende glimlach opzij. "Ik ben blij met wat ik dans" zei ze me vaak, "als het maar naar jouw tevredenheid is".
Zij werd onder opvallend grote belangstelling op 13 oktober 1998 in "Daelwijck" te Utrecht gecremeerd; de spitzen die ze altijd had bewaard, vergezelden haar!
Door: Dhian Siang Lie
Terug naar 50 jaar Het Nationale Ballet