Uit TheaterEncyclopedie
Ga naar: navigatie, zoeken


UploadenAfbeeldingDef.png
NaamUlco Kooistra
Volledige naamUlko Folkert Jacob Kooistra
Geboortedatum12 januari 1900
Geboorteplaats Amsterdam
Overlijdensdatum1 november 1968
Overlijdensplaats Amsterdam
Beroepdanser, beeldend kunstenaar, graficus, schilder, kostuumontwerper, decorontwerper
DisciplineDans
Externe databases:
RKD
Ballet Mogroby 76905.jpg
Ulco Kooistra (1900-1968) volgde een opleiding bij de kunstnijverheidsschool Quelius. Hij is bekend als beeldend kunstenaar: graficus, aquarellist, batikschilder, textieldrukker, maar heeft ook een sterke connectie met de danswereld. Ulco Kooistra trouwde op 1 april 1931 op 31-jarige leeftijd met de tien jaar jongere Maja Mogroby.

Dynamo

Samen richtten ze in 1933 de agitprop balletgroep Dynamo op. Het was een amateurgroep van jonge linkse arbeiders, die begeleid werden door beroepskrachten. Pianist Lion Coltrain begeleidde de groep. Zij repeteerden boven hun woning aan de Plantage Middellaan 125 te Amsterdam. Het eerste optreden vond plaats op 2 juli 1933 met het ballet 'Kapitaal en Arbeid'. Door het gebruik van maskers en een combinatie van ballet en pantomime probeerden ze via agitprop theater de arbeiders te overtuigen.

Een van de balletten, ‘Geschiedenisles’, leek erg veel op de voorstelling die Asja Lācis maakte in 1921 in Riga. Lacis gebruikte daarvoor het boek ‘Gesichter der Jahrhunderte’ van de Letse auteur Leon Paegles. Het was een historische revue waar de strijd van onderdrukker en onderdrukten werd getoond: in het oude Egypte, in Griekenland, in de middeleeuwen en de boerenoorlogen in de 17e eeuw in Duitsland en de revolutie van 1905. De opvoering eindigde met het laten zien van de situatie in Letland.

Ook in het ballet dat Ulco Kooistra maakte voor Dynamo komen die tegenstellingen voor. Het toont Griekse slaven en hun eigenaren, middeleeuwse lijfeigenen die het land moeten verdedigen, adelijke dames en heren die een menuet dansen, terwijl kleine boeren honger lijden, het ontstaan van de Franse revolutie en vervolgens de uitbuiting van de arbeiders door de Russische tsaar. Op het laatst verschijnt het hele ensemble in klederdrachten uit verschillende landen, en gezamenlijk bestormen ze de verpersoonlijking van het kapitaal, een dikke gestalte met hoge hoed en sigaar.

Op 3 april 1939 staat er een artikel in het Volksdagblad waaruit blijkt dat Ulco Kooistra en zijn vrouw Maja Mogroby niet meer de leiding hebben van balletgroep Dynamo. Het verwijt was dat ze slecht met geld konden omgaan, en dat ze gebrek aan politiek inzicht hadden. De leiding werd overgenomen door Wim van Houten. Tot 1940 bleef de groep bestaan.


Ulco Kooistra heeft bijgedragen aan 4 productie(s).

Ulco Kooistra heeft gewerkt in de volgende functies:


Het gehele overzicht van voorstellingen waaraan Ulco Kooistra heeft meegewerkt, voor zover geregistreerd in de Theaterencyclopedie:

NB: Bij de carrièreoverzichten zijn de voorstellingen gekoppeld aan de premièredatum. Het kan echter voorkomen dat personen niet aan de première meewerkten, maar pas later bij de voorstelling betrokken raakten.

Curriculum Vitae Theatrum
Productie Functie Producent Seizoen Premièredatum In regie van
La kermesse Choreografie Morova's Danstheater 1945/1946 4 januari 1946
Démasqué Regie Morova's Danstheater 1945/1946 4 januari 1946 Ulco Kooistra
Mariken van Nieumeghen Uitvoerende Amsterdams Toneelgezelschap (A.T.G.) 1950/1951 5 augustus 1950 Albert van Dalsum
De vroolijke vrouwtjes van Windsor Instudering N.V. Het Nederlandsch Tooneel 1939/1940 18 november 1939 Albert van Dalsum


Mogroby

Eind 1933 hadden Ulco Kooistra en zijn vrouw ook een professionele balletgroep opgericht met de naam Ballet Mogroby. Ulco Kooistra had de leiding, ontwierp de decors en kostuums en danste mee; Maja Morova verzorgde de choreografie en danste de hoofdrol. De muzikale leiding was in handen van Wolfgang Wijdeveld.

Op het repertoire stonden vier balletten, geschreven door Kooistra. Naast de dans worden alle toneeluitingen gebruikt, behalve het gesproken woord. De muziek is vaak onderdeel van de handeling.

  • Het eerste ballet ‘Oud Hollandsche dansen’ op muziek van Arnold Juda was een schilderachtig schets in stijl van Ostade: een dronken boer, een ruzie, wat vedelaars en rondgaande vrouwen met tinnen kruiken, een vrijpartij op een tafel. De fluitist en een violist bewegen zich met hun instrumenten tussen de dansenden. Dit ballet werd al in de zomer van 1933, op 4 augustus, op de markt in Nijmegen uitgevoerd, tijdens de openluchtvoorstelling van Mariken van Nieumeghen. Albert van Dalsum was de regisseur en speelde Moenen, de duivel. Naast Ulco Kooistra, en Maja Mogroby deed ook Do van Hoogland mee. Do van Hoogland, pseudoniem voor Frederika Isadora Mogendorff, was de echtgenote van Albert van Dalsum. Van deze opvoering in Nijmegen zijn drie foto’s aanwezig in Regionaal Archief Nijmegen:
  • In 'Mens of nummer', een symbolisch ballet waarvoor Kooistra de kostuums, het decor in zilver en rood en de maskers ontwierp, danste Maja Mogroby de vrijheid te midden van de chaos. Een groep van zes danseressen, geleid door een gemaskerd figuur, Ulco Kooistra, belagen de Vrijheid. De Vrijheid drijft haar belagers op de vlucht.
  • Het vierde ballet was ‘Een zondag’. In een uitgestorven stadje zit op een zondag een pianist voor het raam,Wolfgang Wijdeveld. De hele zondag trekt aan hem voorbij wandelende mensen, spelende jongens, een flanerende oudere man een ijdele schilder die zijn ezel neerzet totdat de avond valt.

Twee genoemde dansers bij ballet Mogroby, dansten ook meededen aan Dynamo, namelijk Heinz Keijzer (1911-1988) en Ineke (Ine) Madlener. Van haar zijn foto’s te vinden in het Amsterdams gemeentearchief. Ze was de vriendin van de fotograaf Carel Blazer. Ze overleed op 2 februari 1935.

Morova

Ulco Kooistra was als artistiek leider ook betrokken bij Morova's Danstheater, dat in 1946 werd opgericht. De choreografie was onder leiding van Maja Morova, met als balletmeester Kyril Alban en muziek van Jo Spiers. Zo maakte hij onder andere het dansspel Démasqué, geïnspireerd op het wereld gebeuren der laatste jaren. Maja Morova danste daarin de rol van Rusland.

Bronnen

  • Onderzoek door Wietskenel de Jong
  • Beeldende Kunst in Noord-Holland Noord; documentatie beeldende kunstenaars
  • Delpher, Telegraaf 02-02-1934
  • Productiedocumentatie Dynamo, Mogroby en Morova balletten
  • Iperen, R. van (2018), 't Hooge Nest, Amsterdam, Lebowski