Toneeltoren

Het woord toneeltoren komt men vooral tegen in architectonische en theatertechnische beschrijvingen van een theatergebouw. Het verwijst naar het vaak van buitenaf zichtbare hoogste gedeelte van het gebouw. Het woord toren is wellicht minder goed gekozen omdat het doorgaans om een groot rechthoekig bouwblok bestaat, bovendien zijn er diverse architecten die dit bouwblok op diverse manieren weten te integreren in andere bouwelementen, zoals kantoren en wooneenheden of in de vormgeving de indruk van toren geheel weten weg te nemen. In alle gevallen blijft men echter spreken van toneeltoren wat aan de binnenkant gezien beter op zijn plaats is, daar het gaat om een grote hoge ruimte, die nodig is om grote doeken, zoals een achterdoek, poten en friezen, allerlei andere decorelementen en apparatuur te kunnen ophangen en zo nodig uit het zicht van het publiek in de zaal omhoog te kunnen hijsen.

Om in een lijsttheater in de praktijk achterdoeken e.d. daadwerkelijk uit het zicht van het publiek weg te kunnen hijsen, is een hijshoogte nodig van minimaal 2,5 maal de hoogte van de hoogste toneelopening. De architectonische hoogte van een toneeltoren zal echter nog hoger moeten zijn, om ruimte te kunnen bieden voor de bouwkundige en instalatie-technische voorzieningen, die noodzakelijke zijn voor ophangpunten van de hijsinstallaties en goede toegang te kunnen bieden aan theatertechnici voor bediening, onderhoud e.d. Deze ruimte wordt rollenzolder genoemd en bestaat uit een begaanbare vloer waar de katrollen zijn bevestigd en de hijsdraden naar de installaties worden geleid.

De toneeltoren bevat voorts allerlei bruggen die aan de wanden zijn bevestigd en trappen of liften die deze onderling verbinden en waarmee de toneeltoren op diverse niveaus en manieren toegankelijk is voor noodzakelijke theatertechnische werkzaamheden. Theatertechnici noemen de toneeltoren doorgaans overigens de kap.

Een toneeltoren voor een vlakkevloer zaal is in principe hetzelfde als in een lijsttheater, maar kan in afmetingen en installaties nogal verschillen door de andere vorm van bespeling en de perceptie van het publiek, die horen bij dit soort zalen.

In Nederland zijn in het verleden diverse nieuwe lijsttheaters gebouwd, zonder of met een veel te lage toneeltoren. Consequentie daarvan is dat deze theaters daardoor nogal beperkt worden in hun programmering.

Externe links

Zie ook: Wikipedia