50 jaar Het Nationale Ballet - Over Olga de Haas
Dit is een pagina in de reeks: 50 jaar Het Nationale Ballet. Voor meer informatie, zie aldaar.
De cursief gedrukte gedeelten zijn letterlijke teksten zoals die op de Facebook HNB50 groepspagina zijn geplaatst door degenen wiens naam erbij staat vermeld. De teksten zijn soms ingekort, wanneer deze minder relevant waren in relatie tot Olga de Haas. De samenstelling en verbindende teksten zijn van Dhian Siang Lie.
NB1: De namen van de oud-medewerkers zijn die zoals ze in de tijd van hun dienstverband met Het Nationale Ballet (HNB) werden gebruikt. Een aantal van hen voert nu een andere naam.
NB2: Achter de namen van degenen die een bijdrage hebben geleverd staat één maal tussen haakjes vermeld in welke periode er sprake was van een dienstverband met HNB.
Deze bundeling is gedateerd 4 april 2012 en later aangevuld op 30 juli 2012
Herinneringen en anekdotes over en rond Olga de Haas
Wie haar gekend hebben, met haar gewerkt hebben zullen haar nooit vergeten: Olga de Haas. Een ‘topproduct’ van Sonia Gaskell, wellicht de allergrootste balletbelofte die Nederland ooit heeft gekend, een belofte die maar ten dele vervuld kon worden; de druk van die belofte en de realiteit van het leven heeft Olga niet in harmonie kunnen brengen. Bij het grote balletpubliek is ze langzaam aan vergeten. In de Stadsschouwburg hangt het portret van haar, geschilderd door Diana Vandenberg, er staat niemand meer bij stil.
Ik kreeg een e-mail bericht van Femke van Wiggen, een journaliste die drie jaar geleden een prachtig en respectvol portret over Olga schreef in de nu opgeheven gratis (kwaliteits-)krant ‘de Pers’. Ze is nu chef Cultuur bij het blad ‘Opzij’. Het verhaal van Olga heeft haar niet losgelaten en ze denkt nu aan het schrijven van een compleet boek over haar; ze is op zoek naar nog meer verhalen over en rond Olga. Voor mij aanleiding om alles wat we op onze reünisten pagina over haar hebben gezegd, te bundelen en met jullie goedvinden aan haar te geven. Het geeft inzicht hoe Olga echt was in haar werk en met haar collega’s en vormt ongetwijfeld een tegenwicht wat buitenstaanders en de media over haar hebben gezegd. Uiteraard zijn meer verhalen voor onze reünisten pagina, of direct voor Femke Wiggen, welkom. Voor meer over haar, zie: Femke van Wiggen
De eerste vermelding van Olga kwam op 30 juni 2011, op de eerste ‘trieste lijst’ van collega’s die er niet meer zijn en Dhian Siang Lie plaatste de volgende link voor een uitgebreide biografische tekst over OLGA DE HAAS: Biografie Olga de Haas.
Hierop kwam geen enkele reactie, maar op 10 juli 2011 vertelde Gisela Reinhold (1961/71) een anekdote over Corrie van Gorp in relatie tot Mevrouw en terloops over Olga: “…………….Over kamers delen gesproken. Deelde ooit een kamertje ergens in Engeland met Olga de Haas.”
En geruime tijd later op 16 oktober 2011, meldt ze dat nogmaals terwijl ze deze anecdote met betrekking tot Olga vertelt: “Heeeeel lang geleden, ergens op een tourneetje in Engeland. Deelde een kamer met Olgaatje (de Haas). Hadden een matinee in een klein theatertje met heel schuin toneel. Deed, zoals bijna altijd, een van de vier kleine zwaantjes. Had 's morgens dorst en er stond een groot glas sinaasappelsap. Klokte ik achter elkaar op. Bleek wodka in te zitten. Vervolg: ik dronken op de buhne. Ging nog redelijk, alleen aan het eind van het 'stuntje' ging ik plat op m'n snuffert. Pijnllijk, maar moest wel lachen............Gaskell was not amused. Boete dus.”
Gisela Reinhold deelde kennelijk wel vaker wat met Olga, want op 2 augustus 2011, vertelt ze naar aanleiding van een document over de kostuumafdeling: “kan me nog wel herinneren dat ik ooit een kostuum van Olgaatje aan moest, weet niet meer waarvoor, een af andere variatie in de Sleeping Beauty of zo. Enfin, zat erin als een opgestopte worst. Kreeg bijna geen adem. Ja, zo ging dat toen.” Piet Hooftman (1964/68) laat op 21 juli 2011 een aantal foto’s plaatsen van Olga en met Sylvester Campbell. Hij zegt daarbij: “Hier nog wat foto’s van mijn lievelings meisje en jongen, zoals ze in mijn hart zitten…….”
En daar op komen diverse reacties. Martin Meng, (1984/85) die pas een hele tijd later in dienst kwam van HNB, roept uit: “God, wat prachtig!!! Dat zijn werkelijke artiesten!!! Bedankt voor deze schitterende foto!!” en Monique Rempt (1984/85): “Dit was onze droom, Le Corsaire!!.........” Ons was kennelijk ook Martin Meng, die aansluitend zegt: “Monique Rempt Lieverd! Ik heb het gedanst, we hebben het ook samen geoefend, maar is het niet geweldig dat ZULKE GEWELDIGE kunstenaars voortleven in deze prachtige foto's!!! Groot respect voor de KUNST van Olga en Sylvester!!” En Gisela Reinhold heeft er maar één woord voor: “PRACHTIG!!!!!!!!!!!!!!!” waarop Ans Lublinkhof (1967/73) later nog toevoegd: “Prachtig wat een allure”
Op een protret foto van Olga uit dezelfde serie roept Nicolette Langestraat (1969/81) uit, eveneens op 21 juli 2011: “Ahhhhh Olga!!! Bless her soul.” En Sonja Geerlings (1963/77) drukt haar gevoel over Olga zo uit: “Een diamantje met een gouden randje!” en vervolgens Marianne Kip (1965/68): “.. mijn hart breekt, bij het van portret Olga....Een schatje vond ik het, zonder poeha en afstand ...”
Nicolette Langestraat vertelt een paar dagen later op 25 juli 2011 in meer detail over haar herinnering aan Olga: “Toen ik 14 was ging ik met mijn moeder naar Romeo en Julia in de Schouwburg: Olga en Toer. Uren zwijmelden mijn moeder en ik na afloop door de Leidsestraat en tot op heden kan niemand die voorstelling overtreffen al waren allen daarna echt beeldig.” Begrijpelijk dat zij trots haar latere rollen in ‘De Groene Tafel’ memoreert omdat dat voor haar voor altijd verbonden was met Olga: “The first young girl I danced with was Ellen Brusse. Bob Fisher was the Profiteur (bloody good he was in that role!) Guus Wijnoogst, Toer and Francis were the Dead I danced with. Jessica Folkers then was the Woman in Red and after her it was Jeanette Vondersaar. I remember my proudness because I danced the old woman after Olga de Haas. Never forget those days.”
Maar ook Eduard Greyling (1974/75) herinnert zich, wanneer Olga de Haas uitgebreid onderwerp van gesprek is op 6 november 2011, ook met trots met Olga de Haas te hebben gedanst: “I was very fortunate indeed to have danced Concerto Barocco with Olga when I had just joined the company in 1974. Later one performance as Paris while Zoltan Peter was her Romeo. If I am not mistaken this was probably her last performance, but I may be wrong. Would anyone know?” Het was inderdaad haar laatse repuliere voorstelling.
Op 2 november 2011 plaatst Frank Polak (1964/65) een citaat uit het boek dat Willem Nijholt heeft geschreven, getiteld ‘Met bonzend hart’; hij schrijft daarin brieven aan Hella Haasse: Olga de Haas tegen Corrie van Gorp in de kantine van de Sadsschouwburg in Amsterdam: "Nau ik seg tegen mefrauw, moet u es hore mefrauw, fier fan die graote partaie op un aofond, nau dat trek ik nie meer hoor, dan kèje mu ofer een jaor in un kissie wegdraoge, hoor." Ik was in shock! Dat engeltje, die fee, dat beeldschone wezentje dat met een haast niet meer menselijk te noemen sprong, de benen in perfecte spagaat, uit de coulissen kwam aanzweven, om vederlicht op haar voetjes op de planken neer te dalen.........De sprookjeskoningin, die in wolken tule zichzelf in een tyfoon van pirouetten tot een cocon draaiend ons eerst betoverde om dan ineens in de coulissen te verdwijnen en ons aldus zowat aan een hartverlamming en in opperste ademnood in de roodpluchen stoelen bezwijmend achterliet, kwam van de Albert Cuyp."
Hierop reageert Sonja Geerlings met enige verontwaardiging: “Het lijkt mij eerder dat het Corrie van Gorp tegen Olga de Haas was. Trek het nog even na. Dit kan nooit van Olga vandaan komen.” En Nicolette Langestraat reageert: “Hmmmmm, als ik Sonja's reactie lees, en dan het stukje weer opnieuw lees denk ik eigenlijk dat Sonja gelijk heeft. Ik heb ook nog met haar gedanst en kan me dat zinnetje nergens bij plaatsen. Ze had wel een accentje maar niet zo extreem en ze was ook heel integer.”
Ilse van Berkel (1975/80) die Olga nauwelijks heeft meegemaakt, zegt mijn overtuiging: “Maar als je zó mooi kan dansen ... wat maakt het uit?” Hanneke Berlage (1962/75) kan echter met recht en reden zeggen: “Ik heb vaak een kamer met Olga gedeeld als we op toernee waren. Ik heb haar meegemaakt op school en ik kan met zekerheid zeggen dat ze niet zo plat sprak als hier wordt weergegeven.” Ze vervolgt dat dit ze dit absoluut geen onderwerp voor de Facebook reünisten pagina vindt. Die mening wordt ondersteund door Jeanny van Bergen (1961/66), ook collega uit Olga’s tijd: “Olga praatte absoluut niet plat!!! Het kan zijn dat Cor(rie) en Olga een geintje maakten in de kantine, maar om dit als waar zijnde op te schrijven, vind ik heel vreemd!”
Dolf Smith (1987/03) neemt het voor de vrijheid van meningsuiting op en zegt: “Frank citeert Willem Nijholt, Hanneke; hij bedoelt er niks kwaads mee! Omdat het over Olga gaat, is het wel toepasselijk voor deze pagina. Er worden hier vaker citaten en fragmenten geplaatst die niet bij iedereen in de smaak vallen, maar voor elk wat wils, toch? Niks persoonlijks achter zoeken...” en voegt even later toe: “Ik heb Olga (helaas) niet gekend en ik vind het absoluut jullie goed recht om het op te nemen voor Olga. Daar staat tegenover dat het nu eenmaal zo ervaren is door Willem Nijholt, dat het gepubliceerd is in zijn boek en dat Frank daar melding van maakt.... Niet meer en niet minder!” Nicolette Langestraat tracht de discussie af te sluiten; “ Elk wat wils is waar.... maar Sonja en Jeanny maken het heel duidelijk. Olga sprak niet zo en was ook niet zo vulgair als Willem Nijholt het uitte in zijn boek. Punt klaar uit.” Jeanny van Bergen voegde echter nog toe: “Corrie sprak zeer Rotterdams en accentjes doen was heel gewoon bij ons. Willem wilde wel heel graag bij de dansers horen, maar ik zou dit als een misplaatst grapje willen beschouwen. Niet leuk!”
Frank Polak reageert op alle emotionele uitroepen: “Voor de duidelijkheid: Ik was een grote fan van Olga de Haas en heb Willem Nijholt vanaf zijn eerste optreden een groot acteur gevonden en heb genoten van zijn brieven aan Hella Haasse die ik ook zeer bewonder. Ik raad dan ook iedereen van deze site aan dit boek te lezen. Willem schrijft overigens heel lief over Corrie van Gorp.” Sonja Geerlings stelt daarop resoluut: “Willem Nijholt moet schrijven over de dingen waar hij verstand van heeft. Een boek op dit soort roddelniveau hebben we al veel te veel en zitten we dus niet op te wachten. Ik schaam mij Hella Haasse! Frank ik neem het jou niet kwalijk maar we moeten wel kritisch blijven.”
Hij plaatst vervolgens later nog een citaat uit het boek van Willem Nijholt met brieven aan Hella Haase en hij zegt erbij: "Als je het niet wilt hoef je het niet te lezen”. Natuurlijk leest iedereen het wel: "Natuurlijk werd ze verliefd op de verkeerde man (danseressen en mannen, altijd miskleunen), een heel foute ...verschwartste nicht, die als barman in een homokroeg werkte, maar zichzelf voor hetero hield en Olga in een paar jaar tijd tot wanhoop en aan de drank heeft gebracht. En dan zat Olgaatje daar maar op een kruk te wachten tot hij vrij was en niemand zag haar naar de knoppen gaan. Ze nam een drankje. En nog een en nog een. Ze werd natuurlijk dik door dat vele drinken en stopte toen met behoorlijk eten, en begon aan een sherrydieet nota bene, kreeg anorexia, zag eruit als een geraamte een daarna blies ze weer op tot een ballon en kwam uiteindelijk in het ziekenhuis wat ik ervan begrepen heb, en ging op haar vierendertigste dood." Marianna Kip (1965/68) uit zich daarop als volgt: “Helaas helaas voor velen die dit soort hartzeer, mogelijk delen !Olga for ever !”
Het is duidelijk dat de citaten van Willem Nijholt over Olga de Haas ‘in het verkeerde keelgat schoten’ “….Je krijgt hiermee toch een verkeerd beeld van iemand…” zegt Hanneke Berlage en reageert ook op de opmerking daarin van Willem Nijholt: "….en niemand zag dat ze naar de klote ging…..” Met stelligheid verklaart ze: “…..is niet waar. Bijna iedereen in de groep wist het en er waren zeker mensen die haar probeerden te helpen.” Gisela Reinhold beaamt dit onmiddelijk: “Nou en of…….”
Frank Polak sluit op 4 november 2011 tenslotte zijn bijdragen uit het boek van Willem Nijholt af met de woorden: “Goh, dat Olga de Haas 33 jaar na haar dood nog zoveel emotionele reacties oproept. Bijzonder hoor. Maar het is waar, bij elkaar weten we veel van de Nederlandse Dansgeschiedenis. Misschien wel meer dan we beseffen……….” Ongetwijfeld stelt Frank terecht dat we gezamenlijk veel weten over hoe het dagelijks leven bij Het Nationale Ballet echt was, hoe onze collega’s waren en wat er in hun levens gebeurde. Zeker gedurende de eerste jaren van het bestaan van HNB, waarin er voor de danser en een aantal andere medewerkers nauwelijks tijd over bleef voor een privé-leven.
Op 6 november 2011 maakt Nicolette Langestraat de leden van de Facebook groep opnieuw attent maken op de link naar de uitgebreide biografische tekst over Olga, die eerder al op 30 juni 2011 was gegeven. Nu wordt er wel degelijk op gereageerd en zo zegt Ilse van Berkel die nauwelijks met haar gewerkt kan hebben: “Wat schokkend om de feiten allemaal zo koud achter elkaar geplaatst te lezen. Ik ben echt verdrietig”. Sonja Geerlings, die wel met haar heeft gewerkt: “Ze was voor mij en ster en al lang het mooiste sterretje aan de hemel” En Eduard Greyling vertelt nog: “…… I remember the rehearsals before that last performance (of Romeo and Julia). Zoltan (in de rol van Romeo) was so amazingly patient and attentive.” Kennelijk had Olga het toen ook al moeilijk in de repetitie.
Hiermee leek Olga als gespreks onderwerp afgedaan tot op 19 november Loes van Veen (1973/78) nog een foto laat plaatsen van de ballet-medewerking aan de productie van De Nederlandse Opera: Bocaccio in 1975. Olga danste daarin een solistenrol. Zij mijmert daarbij: “Wij deden mee aan de operaproductie Boccacio en ik weet nog dat ik intens medelijden had met Olga... Ik stond achter haar in de coulisse, zag dat fragiele lijfje en voelde haar ongeluk haarscherp aan ... Olga noemde mij, als ik kwam binnenwandelen in de kleedkamer en zij er al was, of andersom, vaak (vrolijk lachend) "Hee Apenkop" Ik vond het nog een een hele eer ook om door haar zo genoemd te worden. Ze was lief.”
De foto van Boccacio was ook aanleiding voor andere collega’s Olga in herinnering te rompen. Kathleen Smith (1962/67) meldt: “Olga was a most dear colleague. Absolutely heartbreaking life story.” En daarmee refererend aan haar treurige levenseinde. Nicolette Langestraat reageert : “Absolutely, she was the one that made me want to dance! I love her.” En Myriame Schoenmaeckers (1980/86): “Wat een mooie herinnering ook weer. Ik heb Olga alleen vanuit de verte gezien, zij op het toneel en ik als hunkerend balletleerlingetje in de zaal..”
En dit is ongetwijfeld wat we ons allemaal zullen blijven herinneren: Olga de Haas op het toneel, een bijzondere stijlvolle danseres zoals ook de diverse foto’s op de Facebook reünisten pagina met haar laten zien.
Naschrift
Naschrift: Bovenstaande bundel werd op 4 april 2012 op de Facebook groepspagina geplaatst, met citaten uit 2011. Behalve een stroom van reacties op deze bundel kwam Olga de Haas daarna opnieuw aan de orde. Ik ben zo vrij om deze nu toe te voegen:
Loes van Veen wijst op 5 april 2012 op een krantenartikel over Olga de Haas, dat Conrad van de Weetering gebruikt heeft in zijn boek ‘Brieven aan een jonge ballerina’. En Gisela Reinhold plaats een foto met een aandoenlijke uitleg erbij: “Deze foto van Olga en Noerejev, genomen tijdens een repetitie van Apollo, hangt in mijn gang. Weet niet wie de fotograaf is. Ik zeg ze altijd als ik naar bed ga goedenacht, 's morgens goedemorgen en vraag me af waar ze nu zijn en of ze ergens..........vul maar in..."
Peter Koppers vraagt op 12 april 2012, de aandacht voor een grote serie balletfoto’s uit de laatste jaren van Het Nederlands Ballet en de eerste van Het Nationale Ballet en de foto’s met Olga de Haas worden regelmatig apart met bewondering ontvangen, waarop Peter een dag later ook een paar privéfoto’s van haar plaatst. Esther Protzman kan alleen maar uitroepen: “Wouw!”, maar voegt daar later aan toe: “Wat een mooie herinneringen aan een uitzonderlijkke danseres! Een idool!” Hanneke Berlage zegt dan: “Wat geweldig deze foto’s te zien !!!!!!”, Connie Burgemeestre: “Wat een beeldige foto van Olga.” en Benjamin Feliksdal: “ Wat zag ze er mooi en aandoenlijk uit.” Nicolette Langestraat tenslotte: “Absoluut pareltje!”
Een van de privé foto’s laat Olga zien zittend voorop de stang van een fiets die bestuurd wordt door….., ja wie is die man wordt gevraagd. Benjamin Feliksdal weet het antwoord: “Olga met haar grote liefde Ger, hij was barkeeper bij club "PRIVÉ" van Henk van der Meyden. In ieder geval een leuke foto!!!!!” Connie Burgemeestre bevestigt en vult aan: “Deze jongen is Ger Ploeger, inderdaad de grote liefde van Olga. Hij was barkeeper, eerst in de Incogniti en later in de Can-Can en de Voom Voom.” ’Schitterend!’ zegt dan Sonja Geerlings en Myriame Schoenmaeckers: "..prachtige foto's, Peter. Wat een beauty van een vrouw was Olga toch. Ik herinner me haar alleen maar van op een afstand... zij op het toneel en ik in de zaal."
Martin Meng, die nooit met haar gewerkt heeft gaat op 20 april 2012 nog eens heel diep in op de kwaliteit van haar danskunst: “Er zijn oude video's met haar in het Zwanenmeer, ongelofelijk die bezieling en schoonheid! Ik heb haar maar zelden live gezien, maar die opnames en ook foto's van haar laten zien, dat er inderdaad nooit meer zo iemand was, die zóveel gevoel in een beweging kon leggen!” Ook Peter Koppers: “…..ik heb het prachtige stuk over Olga gelezen en ofschoon ik maar een jongetje was, heb ik veel herinneringen aan haar (en andere prachtige mensen/dansers uit de tijd van Simon & Ria - mijn ouders)”
Connie Burgemeestre voegt dan nog een paar ‘levende herinnering’ toe: “Ook ik deelde wel een paar keer een kamer met Olga, waar allemaal weet ik niet meer. Midden in de nacht stond ze op om een barre te doen, ze hield zich daarbij vast aan het bed. Ze oefende vooral op balances.” En deze, die tevens goed inzicht geeft in de omstandigheden van vroeger: “ Haar kostuums waren inderdaad van zeer geringe afmetingen. Een paar keer moest ik voor haar op een matinee Concerto Barocco doen. Er waren 2 bezettingen. Een van de grotere meisjes (witte kostuums) en een van de kleinere meisjes (bruin met geel). Oorspronkelijk deed ik de grotere meisjes, Olga de kleinere. Gezien er in die tijd alleen geld werd uitgegeven voor één kostuum, bleef er voor mij niets anders over dan mij in haar kostuum te hijsen. Ik woog in die tijd nier meer dan 45/46 kilo, maar toch kreeg niemand dat kostuum helemaal dicht en moesten de bovenste haakjes open blijven. Naar adem snakkend deed ik dan het toch al zo moeilijke ballet.”
Enigszins schokkend is wat Ineke Huissen nog helder voor ogen staat: “Nooit zal ik vergeten dat Olga mij vertelde dat ze niet ouder wilde worden dan 35!! Ik was geschokt, maar wist natuurlijk niet dat dit werkelijkheid zou worden!!!" En Corrice Rijkuiter bevestigt dit: “Ja Ineke dat herinner ik me ook dat ze dat gewoon rond vertelde alsof het gewoon was”.
Olga de Haas is op 1 september 1978 overleden, bijna 34 jaar oud.
Terug naar 50 jaar Het Nationale Ballet