Biografie
Vestdijk, de zoon van Simon Vestdijk en Anne Mulder, groeide in Harlingen op - in een aantal boeken komt het stadje terug als Lahringen. Hij ging er naar de driejarige HBS, waar zijn vader, een strenge man, gymnastiekleraar was. Daarna ging hij naar de Rijks-HBS te Leeuwarden. Vestdijk was een goede leerling, maar vond weinig aansluiting bij leeftijdgenoten. Vanaf zijn zeventiende had hij regelmatig last van depressies. Zijn jeugd te Harlingen en Leeuwarden beschreef hij later in de Anton Wachter-cyclus.
Hij studeerde van 1917 tot 1927 medicijnen aan de Universiteit van Amsterdam en leerde tijdens zijn studie J. Slauerhoff kennen. Net als Slauerhoff was hij korte tijd waarnemend huisarts en scheepsarts. Na 1932 wijdde hij zich geheel aan de literatuur.
Vestdijk woonde meer dan dertig jaar samen met Ans Koster. In die periode had hij van 1946 tot in de vroege jaren vijftig een relatie met Henriëtte van Eyk. In het jaar 1965 waarin Ans Koster overleed, trouwde hij met Mieke van der Hoeven. Het paar kreeg een zoon en een dochter. In 1968 werd Vestdijk ziek. Hij overleed in 1971 op 72-jarige leeftijd in het Academisch Ziekenhuis te Utrecht.
Vestdijk was auteur van ca. 200 boeken. Vanwege deze enorme productie noemde de dichter Adriaan Roland Holst hem "de man die sneller schrijft dan God kan lezen". Vestdijk werd lange tijd beschouwd als Nederlands voornaamste kanshebber op de Nobelprijs voor de Literatuur. Nagenoeg alle Nederlandse literaire prijzen zijn hem toegekend. Vestdijk ontving onder meer de P.C. Hooft-prijs (1950), de Constantijn Huygens-prijs (1955) en de Staatsprijs der Nederlandse Letteren (1971).
Theater CV
Simon Vestdijk heeft bijgedragen aan 8 productie(s).
Simon Vestdijk heeft gewerkt in de volgende functies:
- Vertaling - Zie lijst (A-Z) of lijst (datum)
- Auteur (schrijver libretto, scenario) - Zie lijst (A-Z) of lijst (datum)
Het gehele overzicht van voorstellingen waaraan Simon Vestdijk heeft meegewerkt, voor zover geregistreerd in de Theaterencyclopedie:
NB: Bij de carrièreoverzichten zijn de voorstellingen gekoppeld aan de premièredatum. Het kan echter voorkomen dat personen niet aan de première meewerkten, maar pas later bij de voorstelling betrokken raakten.
| Productie | Functie | Producent | Seizoen | Premièredatum | In regie van |
|---|---|---|---|---|---|
| Het bonzend hart | Vertaling | Stichting Rotterdams Toneel | 1947/1948 | 17 juni 1948 | |
| Het bonzend hart | Vertaling | Stichting Rotterdams Toneel | 1947/1948 | 17 juni 1948 | |
| De verdwenen horlogemaker | Auteur (schrijver libretto, scenario) | Nel Oosthout | 1975/1976 | 23 september 1975 | |
| De beproeving die ik haar oplegde | Auteur (schrijver libretto, scenario) | Toneelgroep Centrum | 1985/1986 | 18 september 1985 | Albert Lubbers |
| Heden ik, morgen gij | Auteur (schrijver libretto, scenario) | Stichting Na de Zondeval | 1987/1988 | 6 april 1988 | Ellen Jane Dijkstra |
| Heden ik, morgen gij | Auteur (schrijver libretto, scenario) | Zondeval, Stichting Na de | 6 april 1988 | Ellen Jane Dijkstra | |
| In duizenderlei lijning | Auteur (schrijver libretto, scenario) | Theater van de Verloren Tijd | 2004/2005 | 11 juni 2005 | Studio Waterglas |
| Het wonder van Den Haag | Auteur (schrijver libretto, scenario) | Branoul Producties | 2011/2012 | 22 augustus 2011 |
Biografen
Het werk en het leven van Vestdijk zijn door verscheidene biografen beschreven. Nol Gregoor heeft in Simon Vestdijk en Lahringen met name de Anton Wachter-romans ontrafeld. Hans Visser heeft in 1987 een eerste poging gedaan om Vestdijk in zijn geheel te ontleden in Simon Vestdijk, een schrijversleven; een project waaraan hij aanvankelijk samenwerkte met Anne Wadman. In 2005 heeft Wim Hazeu getracht een definitieve Vestdijk-biografie te componeren: Vestdijk, een biografie. Hugo Brandt Corstius en Maarten 't Hart herlazen de romans van Vestdijk en gaven hun bevindingen weer in Het gebergte; de tweeënvijftig romans van S. Vestdijk (1996). In Je kunt er toch bij blijven zitten? (1983) bundelde Rudi van der Paardt vijftig kritische besprekingen van de romans bij hun verschijnen.
Prijzen
- 1938 - C.W. van der Hoogtprijs voor Het vijfde zegel
- 1941 - Dr. Wijnaendts Francken-prijs voor Albert Verwey en de Idee
- 1946 - Prozaprijs van de gemeente Amsterdam voor Pastorale 1943
- 1950 - P.C. Hooft-prijs voor De vuuraanbidders
- 1953 - Bijzondere prijs van de Jan Campert-stichting voor Essays in duodecimo
- 1954 - Essayprijs van de gemeente Amsterdam voor Essays in duodecimo
- 1955 - Constantijn Huygens-prijs voor zijn gehele oeuvre
- 1960 - Prozaprijs van de gemeente Amsterdam]] voor De ziener
- 1964 - Eredoctoraat in de Letteren van de Rijksuniversiteit Groningen
- 1964 - Prijs voor Meesterschap voor zijn gehele oeuvre
- 1971 - Prijs der Nederlandse Letteren voor zijn gehele oeuvre
Bibliografie
Romans
De eerste opgave heeft betrekking op het jaar, of de jaren, waarin het boek is geschreven, de tweede is het jaar van eerste publicatie. AW = Anton Wachter-roman. De serie Anton Wachter-romans heeft een sterk autobiografisch karakter.
- 1933 - 1972 - Kind tussen vier vrouwen
- 1934 - 1936 - Meneer Visser's hellevaart
- 1934 - 1934 - Terug tot Ina Damman (AW 3)
- 1934-1935 - 1935 - Else Böhler, Duits dienstmeisje
- 1936 - 1937 - Het vijfde zegel
- 1937 - 1938 - De nadagen van Pilatus
- 1937 - 1939 - Sint Sebastiaan (AW 1)
- 1933/1937 - 1948 - Surrogaten voor Murk Tuinstra (AW 2)
- 1939 - 1941 - Aktaion onder de sterren
- 1939 - 1940 - Rumeiland
- 1940 - 1940 - De zwarte ruiter
- 1933/1941 - 1949 - De andere school (AW 4)
- 1942 - 1989 - De aeolusharp (romanfragment)
- 1942 - 1946 - Ierse nachten
- 1944 - 1951 - Ivoren wachters
- 1944 - 1947 - De vuuraanbidders
- 1945 - 1948 - Pastorale 1943
- 1945 - 1947 - Puriteinen en piraten
- 1946 - 1948 - De redding van Fré Bolderhey
- 1947 - 1949 - Bevrijdingsfeest
- 1940/1948 - 1949 - De kellner en de levenden
- 1949 - 1949 - Avontuur met Titia (briefroman met Henriëtte van Eyk)
- 1949 - 1950 - De koperen tuin
- 1950 - 1951 - De vijf roeiers
- 1950-1951 - 1951 - De dokter en het lichte meisje
- 1951 - 1952 - De verminkte Apollo
- 1952 - 1952 - Op afbetaling
- 1952 - 1953 - De schandalen
- 1956 - 1956 - Het glinsterend pantser
- 1956 - 1957 - De beker van de min (AW 5)
- 1957 - 1957 - Open boek
- 1957 - 1958 - De vrije vogel en zijn kooien (AW 6)
- 1957 - 1958 - De arme Heinrich
- 1958 - 1959 - De rimpels van Esther Ornstein (AW 7)
- 1958 - 1959 - De ziener
- 1958 - 1960 - De laatste kans (AW 8)
- 1959 - 1961 - De filosoof en de sluipmoordenaar
- 1959 - 1960 - Een moderne Antonius
- 1960 - 1962 - De held van Temesa
- 1960 - 1961 - Een alpenroman
- 1962-1963 - 1963 - Bericht uit het hiernamaals
- 1963 - 1964 - Het genadeschot
- 1963 - 1965 - Juffrouw Lot
- 1964 - 1965 - Zo de oude zongen...
- 1964 - 1966 - De onmogelijke moord
- 1965 - 1966 - Het spook en de schaduw
- 1965 - 1967 - Een huisbewaarder
- 1966 - 1967 - De leeuw en zijn huid
- 1966 - 1968 - De filmheld en het gidsmeisje
- 1967 - 1968 - De hôtelier doet niet meer mee
- 1967 - 1968 - Het schandaal der blauwbaarden
- 1968 - 1969 - Vijf vadem diep
- 1968 - 1969 - Het verboden bacchanaal
- 1969 - 1970 - Het proces van Meester Eckhardt
- 1969 - 1973 - De persconferentie (romanfragment)
Verhalen
- 1917 - 1983 - Gestileerde waarnemingen
- 1917-1925 - 1982 - Zes verhalen
- 1922 - 1981 - Het dagboek van het witte bloedlichaampje
- 1922-1926 - 1981 - Negen jeugdverhalen
- 1933-1934 - 1984 - Het litteken
- 1933-1937 - 1982 - Blauwbaard en Reus
- 1935 - De dood betrapt, bundel
- 1935 - De bruine vriend, novelle
- 1938 - Narcissus op vrijersvoeten
- 1939 - De verdwenen horlogemaker
- 1958 - Fantasia en andere verhalen
- 1974 - Verzamelde verhalen
Poëzie
- 1932 - Verzen
- 1933 - Berijmd palet
- 1934 - Vrouwendienst
- 1936 - Kind van stad en land
- 1938 - Fabels met kleurkrijt
- 1940 - Klimmende legenden
- 1940 - Water in zicht
- 1941 - De vliegende Hollander
- 1941 - Simplicia
- 1942 - Het geroofde lam
- 1942 - Ascensus ad inferos (met Aug. Henkels)
- 1943 - De terugkomst
- 1944 - De houtdiefstal
- 1944 - De doode zwanen
- 1944 - Allegretto innocente
- 1944 - De uiterste seconde
- 1946 - Mnemosyne in de bergen
- 1948 - Thanatos aan banden
- 1949 - Gestelsche liederen
- 1950 - Swordplay – wordplay (met Adriaan Roland Holst)
- 1955 - Een op de zeven
- 1956 - Rembrandt en de engelen
- 1957 - Merlijn
- 1971 - Verzamelde gedichten (bezorgd door Martin Hartkamp)
- 1986 - Nagelaten gedichten (bezorgd door Tom van Deel e.a.)
- 1997 - Rondgang door het jaar
- 1999 - Didactische kwatrijnen
Essays
- 1937 - Kunstenaar en oorlogspsychologie
- 1938 - Rilke als barokkunstenaar
- 1939 - Lier en lancet
- 1939 - Strijd en vlucht op papier
- 1940 - Albert Verwey en de Idee
- 1942 - Muiterij tegen het etmaal (deel I)
- 1945 - Het schuldprobleem bij Dostojewski
- 1945 - Brieven over literatuur (met H. Marsman)
- 1946 - 1983 - Dichtkunst als magie
- 1946 - De Poolsche ruiter
- 1947 - Het eeuwige telaat
- 1947 - Muiterij tegen het etmaal (deel II)
- 1947 - De toekomst der religie
- 1949 - Astrologie en wetenschap
- 1950 - De glanzende kiemcel
- 1952 - Essays in duodecimo
- 1956 - Zuiverende kroniek
- 1956 - Keerpunten
- 1957 - Kunst en droom
- 1957 - Marionettenspel met de dood (met Sem Dresden)
- 1960 - Voor en na de explosie
- 1961 - Gestalten tegenover mij
- 1964 - De zieke mens in de romanliteratuur
- 1965 - De leugen is onze moeder
- 1968 - Het wezen van de angst (geschreven als dissertatie)
- 1968 - Gallische facetten
Muziekessays
- 1951 - Het 'programma' in de muziek (met Herman Passchier)
- 1956 - Het eerste en het laatste
- 1957 - Keurtroepen van Euterpe
- 1958 - Het kastje van Oma
- 1960 - De dubbele weegschaal
- 1960 - Gustav Mahler
- 1960 - Muziek in blik
- 1962 - De symfonieën van Jean Sibelius
- 1963 - Hoe schrijft men over muziek?
- 1966 - De symfonieën van Anton Bruckner
Brieven
- 1946 - S. Vestdijk & Jeanne van Schaik-Willing - "De Overnachting" (Brieven 1926-1939)
- 1985 - S. Vestdijk & Theun de Vries - "Briefwisseling" bezorgd door S.A.J. van Faassen
- 2007 - S. Vestdijk & Henriëtte van Eyk - Wij zijn van elkaar (Brieven 1946-1947)
Beginregels
Vestdijk hechtte aan "glanzende beginregels", die de lezer in de boekwinkel tot koop zouden kunnen overhalen.
- "Berlijn, 10 April '34. Natuurlijk: wanneer het met dat beven zoo doorgaat, dan komt er niets terecht van mijn plan." (Else Böhler, Duitsch Dienstmeisje)
- "Het had niet eens een portiek, zo plat was het." (Terug tot Ina Damman)
- "De gedaante in de hoek, waarmee Visser zich vreemd verbonden voelde, verrees langzaam en strompelde naar het rechter raam, éen arm achteruit, alsof ze zich op de lucht steunen wilde." (Meneer Visser's hellevaart)
- "Hij werd gespeend zoals alle andere kinderen, op de gewone tijd." (Sint Sebastiaan)
- "Wanneer ik in een café zit, en vlak ertegenover is net zo'n café, dan voel ik me altijd een beetje onwennig." (Juffrouw Lot)
- "Aan de voetbalvereniging, waarvan zij tot laat in de avond een bestuursvergadering hadden bijgewoond, waren Tjalko Schokking en Henk Veenstra wel enigszins ontgroeid." (De kellner en de levenden)
- "Onze stad staat dwars op de zee." (De held van Temesa)
- "Het vroor toen ik er voor het eerst van hoorde." (Ierse nachten)
- "Het eerste wat ik mij van W... herinner, waar even na mijn vijfde verjaardag mijn vader tot rechter was benoemd, is de warme voorzomermiddag, toen de bal van mijn broer over de ijzeren krullen van het balconhek vloog, de verlaten huiskamer in." (De koperen tuin)
- "Van de onmiddellijke omgeving van mijn ouderhuis, een bomberend voorhoofd boven het brokkelig gebit van een winkeltje, herinner ik mij zo goed als niets meer, hoewel ik er van kindsbeen af gespeeld moet hebben." (De bruine vriend)
Trivia
- Vestdijk was als schrijver bekender dan Simon Vinkenoog. Dat leidde wel eens tot verwarring als er in een krant stond dat de schrijver Simon V. betrapt was op gebruik van drugs.
- Het grootste deel van zijn leven woonde hij in Doorn.
- De achternaam Vestdijk ontstond in 1830, toen de grootvader van de schrijver te vondeling gelegd werd op de hoek van de Haarlemse Oostvest en Dijkstraat, waaruit de achternaam van de boreling werd samengesteld. Opa Vestdijk leidde later in Haarlem een dansschool.
Externe links
- Erven Vestdijk
- Vestdijkkring
- Interview met Simon Vestdijk op youtube
- (en) Werken van of over Simon Vestdijk in bibliotheken (volgens de WorldCat-catalogus)
Bronnen