Orkestbak

Uit TheaterEncyclopedie
Ga naar: navigatie, zoeken


De plaats waar het orkest tijdens een voorstelling met levende muziek is opgesteld, noemt me de orkestbak. In de meeste lijsttheaters is dat tussen het podium en het publiek in een specifiek daarvoor gebouwde verlaging en vaak ook gedeeltelijk onder het toneel. Een orkest kan de omvang hebben van een klein ensemble met slechts een paar musicus tot en met een groot symfonie-orkest. Een orkestbak wordt daarom soms variabel in omvang zijn gebouwd en in ieder geval in hoogte (diepte) verstelbaar. Zo kan in de meeste gevallen de verlaging van de orkestbak op de hoogte van de zaalvloer worden gebracht, waardoor het aantal stoelen kan worden uitgebreid of op de hoogte van het toneel om een grotere toneelvloer te creëren.

In de ontwikkeling van de orkestbak en aan de hand van de ontwikkeling van de verscheidene operavormen zijn een er een aantal standaardvormen voor een orkestbak ontstaan. Zo spreekt men bijvoorbeeld van een Mozart bak of een Wagnerbak, beide gebaseerd op de omvang van een orkest dat Wolfgang Amadeus Mozart voor zijn opera's gebruikte en waarbij een orkest zichtbaar vóór het podium was opgesteld in tegenstelling tot de orkestbak die Richard Wagner voor zijn eigen theater in Bayreuth ontwierp en waarbij het grootste deel van het orkest zich onder het toneel bevond.

De benaming orkestbak wordt echter ook gebruikt wanneer een ensemble van musici op een andere plaats in de zaal of op het toneel als onderdeel van de theatervormgeving wordt geplaatst. Zo zijn er diverse moderne opera ensceneringen, waarin een muziekensemble of een compleet groot symfonieorkest een centraal element in de theatervormgeving is, zoals bijvoorbeeld in de complete Ring des Nibelungen in de enscenering van Pierre Audi.

Ook in veel musicalvoorstellingen is de orkestbak deel van het decor of onzichtbaar in het decor weggewerkt. In het traditionele circus bevindt de orkestbak zich boven de ingang voor de artiesten tot de piste, waar zij een zicht hebben op wat zich daar afspeelt, zodat zij direct kunnen reageren op wat zich daar afspeelt.