Fritz Hirsch
Jula Rillo en Fritz Hirsch in Gräfin Mariza, 1936/1937. Foto: N.V. Vereenigde Fotobureaux. Collectie TIN.
| Naam | Fritz Hirsch |
|---|---|
| Volledige naam | Friedrich Joseph Hirsch |
| Geboortedatum | 4 mei 1889 |
| Geboorteplaats | Mühlheim |
| Overlijdensdatum | 10 juni 1942 |
| Overlijdensplaats | Mauthausen |
Biografie
Fritz Hirsch werd geboren als derde van de acht kinderen van Gottfried Hirsh en Henriette Wohlgemut, die in Mannheim een banketbakkerij annex lunchroom hadden. Fritz leerde eveneens het banketbakkersvak en het zag ernaar uit dat zijn leven zou verlopen als dat van zijn vader. Hij was een bekwaam vakman en zijn produkten werden verschillende malen met prijzen beloond. Fritz had een uitgesproken artistieke aanleg en droomde er in zijn jeugd van, schilder te worden.
Fritz Hirsch was een liefhebber van toneel en besloot zich aan te sluiten bij een amateurclub, waar hij al snel de erkende ster was. Het was de directeur van het Hof-theater in Mannheim die hem tijdens een van de uitvoeringen opmerkte en op wiens voorspraak hij werd toegelaten tot de Grossherzogliche Schule für Kunst und Musik. Hij kreeg er een allround opleiding: acteren, zingen, dansen, zelfs schermen en grimeren. Hij debuteerde als Gessler in Schillers Wilhelm Tell. Hij manifesteerde zich onverwachts en onbedoeld als een komisch talent. Er volgden engagementen in Königsberg, waar hij vier jaar aan het Stadt Theater verbonden was, en in Hamburg.
In 1921 haalde regisseur Leopold Jessner hem naar Berlijn. Hij maakte in de daarop volgende jaren deel uit van verschillende toneelgezelschappen. Daarnaast speelde hij in een aantal films, waaronder Fünf Frankfurter, Lumpation Vagabundus en Das Fräulein von Kasse Zwölf. Hij werd algemeen gezien als een van Duitslands beste komische acteurs. In Berlijn trad de bariton Fritz Hirsch - als partner van de beroemde Käthe Dorsch in Louis Varney's Riquet- voor het eerst op in een operette, de kunstvorm waaraan hij voorgoed zijn hart verpandde.
Toen in 1925 het operettegezelschap tijdens een tournee in het Seinpost Theater in Scheveningen speelde, werd Fritz benaderd door de sinds een paar jaar in Nederland gevestigde Duitse impresario Hugo Helm, die hem engageerde voor het volgende zomerseizoen. In 1926 kam Hirsch met een aantal medewerkers naar Nederland, om niet meer weg te gaan. Veertien jaar lang was de door Helm geëxploiteerde Princesse Schouwburg aan het Haagse Korte Voorhout de thuisbasis van het gezelschap, waaraan een keur van artiesten was verbonden en dat in het hele land een enorme populariteit genoot. Tussen 1926 en 1940 - het jaar waarin de Fritz Hirsch Operette ophield te bestaan - gingen meer dan zestig operettes in premiere. De laatste voorstelling van het gezelschap was Freut euch des lebens in de Stadsschouwburg, Amsterdam op 9 mei 1940, de avond vóór de Duitse inval.
Het leven lachte Fritz Hirsch toe. Hij voelde zich thuis in Den Haag en dat gold evenzeer voor zijn vrouw Hilda Laski en zijn zoons Gerd en Frank. Gerd wilde later filmregisseur worden en de acht jaar jongere Frank wilde een groot zanger worden. Ondanks Hirsch gehechtheid aan Nederland ging hij in 1932 - zonder het gezelschap - terug naar Duitsland. Een seizoen stond hij in Berlijn op de planken. Het was geen succesvolle comeback. Hij was het mikpunt van aanvallen van de rechtsradicale pers. Toen aan het eind van het seizoen de nationaal-socialisten de macht hadden overgenomen, keerde Hirsch definitief terug naar Nederland.
In 1936 vierde de Fritz Hirsch Operette haar tienjarig bestaan. Het succes duurde nog vier jaar. Hirsch wens om op zijn zeventigste verjaardag nog op het toneel te staan zou niet vervuld worden. Hoewel hij geen politiek geëngageerd man was, ridiculiseerde hij de Duitsers in het begin van de bezetting.
Op 29 juni 1941 werd Fritz Hirsch gevangen genomen in het zogenaamde Oranjehotel in Scheveningen, waarschijnlijk vanwege een 'overtreding' zoals het niet dragen van de jodenster. Na vier maanden werd hij vrijgelaten. Maar op 12 november werd hij opnieuw gevangen genomen en gedeporteerd naar het concentratiekamp Sachsenhausen. Op 19 mei wordt hij vervoerd naar concentratiekamp Mauthausen waar hij op 10 juni 1942 in overlijdt door uitputting.
Theater CV
Fritz Hirsch heeft bijgedragen aan 77 productie(s).
Fritz Hirsch heeft gewerkt in de volgende functies:
- Regie - Zie lijst (A-Z) of lijst (datum)
- Uitvoerende - Zie lijst (A-Z) of lijst (datum)
Het gehele overzicht van voorstellingen waaraan Fritz Hirsch heeft meegewerkt, voor zover geregistreerd in de Theaterencyclopedie:
NB: Bij de carrièreoverzichten zijn de voorstellingen gekoppeld aan de premièredatum. Het kan echter voorkomen dat personen niet aan de première meewerkten, maar pas later bij de voorstelling betrokken raakten.
Externe Links
- Biografie op Website Joods Monument
Bronnen
- Dominicus, Henny E. Mauthausen, een gedenkboek. Amsterdam. St.Vrnd Mauthausen. 2e herz.dr.1999.
- Productiedatabase