Tafelgoochelen

Deze tekst is afkomstig van de voormalige website van Phoa Yan Tiong, overgedragen aan de Theatercollectie.

De close up goochelaar

De micro-magiër, de close-up goochelaar of de tafelgoochelaar, eigenlijk allemaal synoniemen voor de gespecialiseerde goochelaar die door de toeschouwer van nabij kan worden waargenomen tijdens zijn optreden. Hij (of zij) is in feite een zeer hoogwaardige, geoefende technicus in zijn vak. Dat moet hij wel, want hij heeft eigenlijk nauwelijks afstand tot zijn publiek. De toneelgoochelaar staat uiteraard op het toneel, hetgeen dus al afstand schept. Is er geen toneel, maar moet de goochelaar in een huiskamer optreden, dan plaatste men hem vroeger tussen de schuifdeuren, zodat de toeschouwers hem vanuit de andere kamer konden bekijken. De zijwanden gaven hem dan tijdens zijn optreden de nodige dekking tegen zicht van opzij. Tegenwoordig treft men dit soort situaties bijna niet meer aan. In die tijd sprak men nog over de salongoochelaar.

In feite is een tafelgoochelaar veel allrounder dan zijn anders gespecialiseerde collega 's. Want die zijn niet altijd overal inzetbaar. De tafelgoochelaar heeft in vele gevallen urenlange oefensessies achter de rug om zijn technische vaardigheden te verwerven en op peil te houden, terwijl een gewone goochelaar soms alleen zijn instructieaanwijzingen hoeft bij te houden om te kunnen optreden. Hiermee wil ik niet beweren dat wie altijd instructies opvolgt het makkelijker heeft dan de tot in de puntjes geoefende goochelaar. Want alleen technisch talent is ook niet alles. Ontbreken de presentatie en het acteertalent, dan is men als technicus alleen niet zaligmakend. Men moet alles onder de knie hebben om te slagen. Ik bedoel hiermee alleen: als een goochelaar alles heeft, kost het meer tijd om ook nog, aangepast aan zijn kunnen, over een goede techniek te beschikken.

All-round

Hiermee wordt bedoeld dat de tafelgoochelaar gemakkelijk overal inzetbaar is, namelijk in restaurants, winkelcentra, achter een stalletje in winkelruimten, op terrasjes, in partycentra, gedurende diners dansants, zelfs tijdens shows (wanneer niet net een artiest optreedt), tij­dens lopende buffetten op personeels-avonden, gedurende barbecues, na directievergaderingen, tijdens plezierboottochten, in het gangpad van spoorwagons en touringcars. Ik geloof dat ik zowat alles gehad heb, zeker wat ik zelf allemaal aan optredens gedaan heb.

Zittende diners en lopende buffetten

Vanzelfsprekend kunnen wij het ene feest niet met het andere vergelijken. Een zittend diner, waarbij de kelners de diverse gangen serveren, vereist een andere benadering dan een lopend buffet. Hierbij is het zaak dat de goochelaar van tevoren aan de gerant gevraagd heeft hoeveel gangen het diner heeft, wanneer de hoofdschotel geserveerd wordt en wanneer men wil hebben dat de goochelaar zijn opwachting in de zaal maakt. Bij een lopend buffet tijdens een personeelsavond is dit natuurlijk heel anders. De gasten voorzien zich zelf van hun hap en het maakt nauwelijks uit waar de goochelaar begint, zolang hij maar niet daar gaat werken waar een gast net zijn bord vol geschept heeft en net wil beginnen dat bord leeg te eten.

Recepties, bruiloften en jubilea

Er is een verschil tussen staande en zittende recepties. Bij staande recepties komt men de jubilaris of het bruidspaar in lange rijen gelukwensen. Hierbij kan de goochelaar absoluut niet komen goochelen, want de bezoekers komen voor de jubilaris of het bruidspaar. Er zijn ook recepties waarbij men een nieuw gebouw bij zijn publiek en klanten wil introduceren.

Dit zijn totaal andere recepties. Hierbij kan men eventueel langs de lange rijen van wachtenden goochelen. Maar anders moet men zich hier verre van houden. De gasten willen namelijk eerst de jubilaris of het pas getrouwde paar begroeten. Blijf als goochelaar weg van deze rijen en van de jubilaris of het bruidspaar. Deze hebben geen tijd voor een goochelséance, tenzij zij er op staan dat de goochelaar bij hen iets komt doen. Benut in zo'n geval een moment dat er even in de lange rijen van gasten een soort rustpauze ontstaat. Maak het optreden dan kort en krachtig, en ver­dwijn zo gauw mogelijk. Vaak is het bij een dergelijke receptie of bruiloft zo, dat de gasten, na hun opwachting gemaakt te hebben, aan tafeltjes gaan zitten om iets te gebruiken. Dat is dan de kans voor de tafelgoochelaar om zijn optre­den waar te maken.

Het is de gewoonte dat een bruidspaar, na de vele gelukwensen in ontvangst te hebben genomen, de zaal rond gaat om zich met de gasten te onderhouden. Hierdoor ontstaan kleine groepjes, die eventueel even vermaakt kunnen worden. Deze vertoningen moeten dan vooral kort en krachtig zijn, dat verhoogt tevens de ambiance op het feest. Zo'n receptie is meestal maar van korte duur, gewoonlijk een uur of twee, en de tafelgoochelaar moet minstens overal zijn gezicht hebben laten zien.

Workshops voor managers

Grote maatschappijen hebben vaak de gewoonte om contact met hun managers te onderhouden, die soms over de gehele wereld zijn verspreid, door één of twee keer per jaar een bijeenkomst of een zogenaamd studieweekend te houden. Na afloop van zo'n studiebijeenkomst wordt de week besloten met een fijn diner en vaak nog met enig entertainment toe. Bij zulke gelegenheden wil men soms tijdens het diner één of twee keer een onderbreking van een minuut of 20 tafelgoochelwerk zien. De tafelgoochelaar moet dan op zijn minst over een zeer goed en gevarieerd repertoire van zo'n 50 minuten beschikken. Dit houdt in dat je als tafelgoochelaar al je registers zult moeten openen. Wees daarom op zulke situaties voorbereid.

Het zittend diner en het diner-dansant

Tijdens een zittend diner kan de goochelaar niet optreden, zeker niet wanneer zojuist een gang geserveerd is. De tafel-goochelaar kan pas zijn opwachting komen maken wanneer de kelners deze gang afgeruimd hebben voor de volgende gang van het menu. Dit is dan ook de reden dat de goochelaar van tevoren ruggespraak gehad heeft met de gerant: hoeveel gangen het menu bevat, wanneer de hoofdschotel wordt geserveerd, hoeveel tijd men tussen de gangen heeft en wanneer het dinerende gezelschap het optreden van de tafelgoochelaar verwacht. Dit alles is gemakkelijk te regelen, mits men van tevoren goede afspraken gemaakt heeft. In wezen loopt het diner op rolletjes! Vaak is het zo, dat de gerant de tafel waaraan de goochelaar wil beginnen, het eerst laat afruimen. Dit is mijn ervaring in al die jaren dat ik tafelgoochelen breng in restaurants en hotel-restaurants. Wanneer de hoofdschotel wordt geserveerd, zorg dan dat u uit de zaal weg bent, want dit is de belangrijkste schotel van het menu en vaak is de chefkok er zeer trots op juist dit gerecht op de juiste manier en temperatuur te kunnen serveren. Bovendien willen de gasten ervan genieten en het personeel wil er ook van meegenieten wanneer de hoofdschotel in goede aarde valt.

De ceremoniemeester

In sommige gevallen wijst een groot bedrijf uit zijn gelederen een zogenaamde ceremoniemeester aan die dan het feest op rolletjes moet doen lopen. Meestal stelt die zich voor het diner, aan de tafelgoochelaar voor en informeert de tafelgoochelaar ook, wanneer de directie van het bedrijf hem in de zaal verwacht en soms wordt er dan gezegd: "Ook al is er geserveerd, je kunt gerust je gang gaan men wil graag dat je tijdens het eten optreedt!" Hierin vergist men zich. Leg aan de ceremoniemeester uit, dat je als tafelgoochelaar echt niet tijdens een gang kunt optreden, hoe graag men dit ook zou willen. Weiger dit pertinent en leg uit dat je alleen tussen de gangen door optreedt.

In sommige restaurants vraagt men de goochelaar om tijdens het aperitief op te treden. In Europese restaurants wordt dit meestal in een andere ruimte geserveerd. Men gebruikt in zo'n geval het aperitief vóór het diner. De directie wil dan meestal geen goochelaar tussen haar gasten hebben, omdat men de goochelaar tijdens het diner heeft besteld.Maar in Chinese en Indonesische restaurants kan men soms niet tussen de gangen door optreden, omdat in Chinese restaurants vier tot vijf gangen gelijktijdig worden geserveerd, zodat de tafel vol staat met allerlei gerechten. En in een Indonesisch restaurant staan soms 36 schotels op tafel. Voor de tafelgoochelaar is er absoluut geen plaats meer om te komen goochelen. Hij heeft bijna geen keus en moet wel gedurende het aperitief optreden of na het diner, tijdens het dessert en de koffie. Het is zeer nuttig om van de ceremoniemeester of de gerant precies te weten hoeveel tijd men tussen twee gangen van het menu heeft, zodat u vanzelf weet hoeveel tafeltjes u gedurende die tijd kunt afwerken. Chinese en Indonesische restaurants zijn natuurlijk een uitzondering, omdat men in deze restaurants nu eenmaal anders het menu opdient.

Deze tips, die ik zo uitvoerig mogelijk heb behandeld, zijn hopelijk een steun voor de beginnende tafelgoochelaar, zeker wanneer hij zijn toekomstige klant vertelt hoe zo'n diner verloopt, en met hem zijn verdere wensen bespreekt. Vraag dan aan welke tafel men wil hebben dat de goochelaar met zijn séance begint: aan de directietafel, bij invites van de directie of bij de feestcommissie? Voor zo 'n feestcommissie is het een soort beloning wanneer de goochelaar juist aan haar tafel begint. Want zij heeft zich meestal uit de naad gewerkt om zo'n feest op rolletjes te laten lopen en heeft meestal nauwelijks tijd gehad om er zelf aan deel te nemen. En vergeet niet dat de directie uiteindelijk het honorarium betaalt. Wanneer zij de tafelgoochelaar gezien heeft, kan de avond niet meer stuk, ook al hebben een paar tafels de goochelaar niet gezien. In de feestcommissie zit meestal ook de penningmeester, die de goochelaar moet betalen na afloop van het feestdiner.

De entree van de tafelgoochelaar

Tot nu toe heb ik het niet gehad over hoe de tafelgoochelaar zijn opwachting maakt aan een tafeltje gasten in een res­taurant. Zoals ik al gezegd heb, bestaat er een verschil in optreden tussen een personeelsfeest en bijvoorbeeld een Kerstdiner, waarbij de gasten een tafel hebben gereserveerd om met hun fami­lie, kinderen en kennissen te komen di­neren. Bij een personeelsfeest is men in het algemeen ervan op de hoogte dat men er kan dansen, eten en drinken en dat men er ook entertainment kan verwachten. In principe zal dit de tafelgoochelaar geen enkel probleem hoeven te bezorgen. Het aanwezige publiek is op de hoogte van zijn komst. Maar bij een zittend Kerstdiner, waarbij het de vraag is hoeveel gasten er zullen komen, is het wel even anders.

Er zijn in de goochelgeschiedenis enkele beroemde namen bekend, zoals Dr. Stanley Jacks, die in vroeger jaren in de New Yorkse Storkclub heeft gewerkt, Bert Allerton in de Pumpkins Room in Chicago, Senator Crandall in de Key Club, ook in Chicago, Jimmy Ryan, Matt Schilleen, etc. leder had zijn eigen stijl van een tafel benaderen.

Over één van hen wil ik hierbij graag vertellen, namelijk over Bert Allerton. Wanneer hij een tafeltje naderde met dinerende gasten en dat tafeltje bijna had bereikt, zodat hij zeker was dat die gasten hem in de gaten hadden, boog hij en zei: "Dames en heren, mag ik u de groet van de goochelaars brengen (May I give you the magicians' greetings)!" Op dat moment sprong zijn reverbloemetje van zijn linker rever naar zijn rechter rever! Hiermee had Bert Allerton het ijs gebroken en kon hij praktisch direct met zijn séance beginnen.

Tenslotte geef ik u mijn manier om het ijs te breken zonder dat de gasten het je kwalijk nemen datje inbreuk maakt op hun privacy.

Ik vraag hen: "Dames en heren, heeft u de goochelaar al aan uw tafel gehad?" Het antwoord is meestal "neen" (terwijl men enigszins verwonderd opkijkt). Dit is mijn binnenkomertje en ik ga het natuurlijk direct uitleggen. Ik hoop dat mijn collegagoochelaars hiermee hun voordeel doen.

De kleding van de tafelgoochelaar

De laatste en beslist niet slechtste tip betreft de kleding. Natuurlijk draagt de goochelaar een kostuum, vaak een confectiesmoking van Tip de Bruin. Allemaal tot je dienst! Maar de rondlopende kelners dragen die ook en misschien ook de collega's van de muziek, tot zelfs alle dinerende heren aan toe. Dit is beslist niet goed, want als tafelgoochelaar val je totaal niet op! Kleed je zo aan dat iedereen die de zaal in komt, de goochelaar direct van zijn omgeving onderscheidt. Dit is wel een heel gewone tip, maar zeker de moeite van het proberen waard. U zult zelf verbaasd staan over het resultaat.

De Tijd

Ik doe zeker één complete routine per tafel. De tijdsduur is daarvan zo'n 6 a 8 minuten. Nu is het wel zo dat je soms meer tijd voor een enkele routine nodig hebt, maar train je erop dat je elke routi­ne zo kort en krachtig mogelijk maakt. In het begin zal dit niet zo eenvoudig zijn, want je babbel moet je er ook aan aanpassen. In het begin had ik er ook ontzettend veel moeite mee! Oefening baart kunst, zegt een spreekwoord. Maar langer dan 15 minuten moet je nooit aan één tafeltje blijven staan.