Uit TheaterEncyclopedie
Ga naar: navigatie, zoeken


Helmut Ewald Schreiber werd geboren op 23 januari 1903 in Backnang als zoon van een fabrikant.

Al van jongs af aan had Schreiber grote interesse in de goochelkunst. Deze interesse ontstond toen hij op elfjarige leeftijd zijn been brak en in het ziekenhuis kwam te liggen. Tegen de verveling kreeg hij Das Goldene Buch der Magie. Hij vond het boek ontzettend interessant en begon meteen te oefenen. De ouders van Schreiber waren hier niet erg blij mee. Zij vonden magie iets griezeligs en nodigden daarom goochelaar Chevalier Ernest Thorn uit om de goochelliefde uit het hoofd van hun zoon te praten. Het tegenovergestelde gebeurde echter: Thorn zag dat Schreiber erg getalenteerd was en benadrukte dit.

Het begin van de carrière van Schreiber

Mede aangemoedigd door de lof van Thorn, ging Schreiber door met goochelen. Tijdens zijn studie filosofie aan de Universiteit van München organiseerde hij dan ook één van de eerste magiërscongressen. Naast zijn studie deed Schreiber ervaring op als acteur en dramaturg bij het Münchner Kammerspiele, een Duits theatergezelschap, waar hij tot 1933 actief bleef. Ook richtte hij de Münchner Magischen Zirkel op.

Na zijn studie werkte Schreiber als unitmanager in de Berlijnse filmindustrie. Vanaf 1926 werkte hij als productiemanager mee aan verschillende stomme films. In 1927 werd hij daarnaast redacteur van het vakblad ‘Magie’. Dit was ook de tijd waarin Schreiber zijn artiestennaam ‘Kalanag’ koos. Deze naam inspireerde hij op de olifant Kala Nag (Zwarte Slang) uit The Jungle Book van Rudyard Kipling.

Kalanag in tijden van het Nationaal Socialisme

In 1933 sloot Kalanag zich aan bij de NSDAP. Doordat hij goed contact had met Propagandaminister Joseph Goebbels, lukte het Kalanag een baan te bemachtigen bij Tobis Filmgesellschaft. Terwijl de geluidsfilms opkwamen, klom Kalanag op tot productiemanager. In 1936 klom Kalanag nog verder op tot leider van een productiegroep om uiteindelijk in 1939 directeur in de filmindustrie te worden. In juni 1942 kwam Kalanag uiteindelijk als productiemanager in Beieren terecht, waar hij voor het Münchener Filmgesellschaft als auteur, cameraman, opname- en productiemanager verantwoordelijk was voor ongeveer 150 films. Vanuit deze positie produceerde hij daarnaast toespraken van Hitler. Kalanag was hier werkzaam tot het einde van de oorlog.

In de jaren ’30 en ’40 was Kalanag niet alleen actief in de filmwereld, maar ook in de goochelwereld was hij een belangrijk figuur. In 1936 werd hij president van der Magischer Zirkel von Deutschland en voorkwam zo dat deze ontbonden werd. Dankzij de nationaal-socialistische Kalanag sloot de Magischer Zirkel zich onder het zogeheten Gleichschaltung aan bij de Rijkscultuurkamer. Als gevolg hiervan werd het ledental teruggebracht van 1373 naar 400 leden. Doordat goochelaars in het Duitse Rijk alleen mochten optreden indien zij aangesloten waren bij de Magischer Zirkel van Kalanag, waar Joodse goochelaars niet werden toegelaten, konden Joodse goochelaars hun werk niet langer uitoefenen. Daarnaast mochten joodse composities niet langer gebruikt worden als achtergrondmuziek tijdens het goochelen. Ondanks deze anti-Joodse maatregelen werd Kalanag wel gesteund door (een deel van de) Joodse kunstenaars. Dit kwam doordat hij nog lang joods personeel in dienst had in Beieren.

Kalanag was rondom de Tweede Wereldoorlog goed bevriend met Hitlers persoonlijke adjudant, SS Gruppenführer Julius Schaub. Schaub sponsorde magische evenementen. Opvallend was de gedeelde haat die Kalanag en Schaub koesterden tegen voorlichtingen over frauduleuze trucs van spiritisten. De twee gaven goochelaars die dit deden aan bij de Gestapo of dreigden hiermee.

Toen de Tweede Wereldoorlog op zijn einde kwam, bemiddelde Kalanag tussen de geallieerden en gezochte SS-ers. Deze SS-ers beloofden hem in ruil voor zijn hulp toegang tot het gestolen goud, wat hij echter nooit gekregen heeft.

De opkomst van Kalanag als goochelaar

Toen militairen Kalanag aan het einde van de oorlog wilden oppakken, werd hij beschermd door de Amerikanen. Wel werd hij afgezet als leider van de Magischer Zirkel en kreeg hij een beroepsverbod als dramaturg en filmproducent.

Omdat Kalanag door het beroepsverbod zijn werk in de filmindustrie niet langer kon uitoefenen, besloot hij in 1947 van goochelen zijn beroep te maken. Hiermee boekte hij al snel successen en zijn wereldcarrière kwam een jaar later al van de grond. Door grootse illusies en tal van showgirls waren de shows van Kalanag een waar spektakel.

Enkele acts van Kalanag waren in het bijzonder populair. Zo goot hij een onuitputtelijke hoeveelheid water uit een lege kan, liet hij zijn assistent boven het podium zweven en kon hij een auto in rook laten opgaan.

Voor al zijn trucs gebruikte Kalanag de spreuk ‘Simsalabim’. Alhoewel hij beweerde dat hij deze zelf had bedacht toen hij een vrouw een kinderliedje hoorde zingen waar deze spreuk in gezongen werd, bestond deze spreuk al als toverspreuk voor hij hem gebruikte.

Het is altijd onduidelijk gebleven hoe Kalanag zijn kostbare shows, die meer weghadden van een revue dan een goochelshow, heeft kunnen bekostigen in het naoorlogse Duitsland.

Gloria de Vos

In 1942 is Kalanag getrouwd met de Zweedse Gloria de Vos (Anneliese Voss). Naar eigen zeggen hadden de twee elkaar ontmoet in een lift in Zwitserland. Kalanag zag in Gloria de perfecte vrouw en ging achter haar aan om haar ten huwelijk te vragen.

Gloria was niet alleen de vrouw van Kalanag, maar werd ook zijn assistente toen hij begon met professioneel goochelen. Toen bleek dat Gloria goed was in het temmen van dieren, werd haar rol in de shows groter. Ze werd de partner van Kalanag en kreeg haar eigen acts in de shows.

Gloria had een halfwilde cheetah, Simba, die een hoofdrol vervulde in enkele van haar acts. De cheetah was echter onhandelbaar en daardoor gevaarlijk. Toch waren deze acts populair.

Een andere populaire act van Gloria had te maken met haar ‘goede geheugen’. Tijdens de shows werden er verschillende telefoonboeken uitgedeeld aan het publiek. Gloria kon wanneer een naam uit deze boeken genoemd werd, het daarbij horende telefoonnummer opnoemen.

De laatste jaren van Kalanag

Na zijn succesvolle en uitgebreide wereldtournee kreeg Kalanag het moeilijk. Hij wilde een kleinere revue gaan brengen, maar kreeg deze niet goed van de grond en raakt in financiële problemen. Ook kreeg Kalanag in deze periode een hartaanval. Naar aanleiding van deze gebeurtenissen besloot Kalanag halverwege de jaren ’50 te verhuizen naar het Württembergse dorpje Forsbach. Hier bouwde hij een bungalow met showpodium, wat hij Kalanag’s Studio noemde.

Kalanag leefde in de periode hierna erg ongezond, wat er toe leidde dat Kalanag op kerstavond 1963 in het Gaildorf Ziekenhuis stierf aan hartkwalen. Kalanag ligt begraven op de Praagse begraafplaats in Stuttgart.

Hoewel Kalanag en Gloria gescheiden waren toen hij overleed, erfde zij 500.000 DM.


Van deze persoon is geen enkele bijdrage aan een theater- of dansproductie geregistreerd op de TheaterEncyclopedieOm dit te verbeteren, vult u op de betreffende pagina('s) over theater- of dansproducties de bijdragen van deze persoon aan..


Bronnen