De Waakzaamheid
| Naam | De Waakzaamheid, Zaandam |
|---|---|
| Eerdere naam | De Jonge Prins |
| Opgericht | 1626 |
| Plaats | Koog aan de Zaan |
| Type | Theatergebouw |
| Thema | Toneel |
| Monumentstatus | Rijksmonument |
| Monumentnummer | 39924 |
Herberg werd theater
De historie van De Waakzaamheid gaat in ieder geval terug tot 1626. In dat jaar wordt er voor het eerst in een gemeentedocument gesproken over het gebouw aan de Hoogstraat 4 in Koog aan de Zaan. Toen der tijd een houten herberg onder de naam ‘De Jonge Prins’ waar handelsreizigers richting Amsterdam konden overnachten. Verder werd de herberg gebruikt om te vergaderen en natuurlijk te feesten en te eten en drinken. Aan het begin van de 17e eeuw werd de herberg uitgebreid met een feest-en toneelzaal. Tegenwoordig zit er een restaurant in het pand en is het het oudste houten horecapand in Nederland dat nog staat. [1] In de loop der jaren is een deel van de in hout gebouwde muren vervangen door steen. Het toneel zou 7,50 meter breed en even diep zijn geweest.
De naam van de herberg veranderde naar De Waakzaamheid in 1795 ten tijde van de Franse bezetting. Dit omdat de originele De Prins naam Oranjegezind was en daarom taboe. Nadat de bezetting voorbij was werd de naam behouden. Nadat er een grote feestzaal en koffiekamer waren aangebouwd, werd De Waakzaamheid rond 1840 omgetoverd tot woonhuis voor de eigenaren. Pas in 2011 na een restauratie kreeg het gebouw de functie van herberg weer terug.[2]
Het gebouw tijdens de Tweede Wereldoorlog
In de Tweede Wereldoorlog was De Waakzaamheid het toneel voor verschillende gebeurtenissen. In 1935 sprak NSB-leider Mussert een volle zaal toe, terwijl er buiten door een groep communisten werd geprotesteerd. In het begin van de oorlog sloten de toenmalige eigenaren van De Waakzaamheid, Hendrik en Louise Ero, zich aan bij het verzet. De groep, de Stijkelgroep genaamd, kwam in De Waakzaamheid bijeen. Het echtpaar werd echter verraden en zijn in 1941 opgepakt en gefusilleerd. In 1942 werden bezoekers van De Waakzaamheid slachtoffer van de Zaanse NSB-weerafdeling die de bezoekers in elkaar sloegen. Na de oorlog werd De Waakzaamheid gebruikt als afmeldingsbureau voor onderduikers die zich hadden schuilgehouden in de omgeving.[3]
Verder
Al tijdens de Tweede Wereldoorlog kwamen jonge jazzmuzikanten over de vloer bij De Waakzaamheid voor jamsessies en concerten. Na de oorlog groeide het gebouw uit tot internationale bekende jazztempel.[4] Internationaal bekende artiesten zoals Billie Holiday en Sidney Bechet hebben in het pand opgetreden. De oprichting van jazz studieclub ‘Swing Society’ op 10 december 1944 hielp het structuren van de bijeenkomsten en de sessies. [5]
In de late jaren 60 startte Henny Huisman zijn carrière in De Waakzaamheid als lokale plaatjesdraaier. Verder traden vele bekende Nederlandse beatsbands op in De Waakzaamheid in de jaren 60.[6]
In de jaren 70 is De Waakzaamheid een café-restaurant. De grote zaal werd gebruikt voor het houden van feesten van Zaanse Verenigingen. Ook speelde bekende cabaretiers zoals Toon Hermans en Wim Sonneveld er.[7]
In de jaren 80 en 90 stond het gebouw bekend om zijn houseparty’s. Het pand bleef een discotheek tot het laatste feest op 21 juni 2008. Vermaard zijn de vele 'spuitfeesten' welke georganiseerd werden ter huldiging van de Zaanse brandweerkorpsen, wanneer weer eens een brand geblust was.[8]
Na de sluiting in 2008 raakte het pand in verval. Om het rijksmonument te onderhouden en renoveren was het in 2010 onderdeel van het tv-programma Het Mooiste Pand. Het pand behaalde de finale, maar won uiteindelijk niet. Echter door subsidies, fondsbijdrages en particulieren kon op 11 maart 2011 toch gestart worden met de restauraties. Het originele gebouw werd hersteld tot herberg zoals het origineel ook was. Op 1 September werd Restaurant DeVijfdeSmaak geopend in het pand. In 2016 werd het pand door Stadsherstel van Stichting De Waakzaamheid. Anno 2022 is het Indiaase-Nepaleese restaurant “Kathmandu Kitchen” er gevestigd.[9]
Premieres
Zie Category:Premieres De Waakzaamheid, Zaandam
Bronnen
- Productiedatabase
- Theaters in Nederland sinds de zeventiende eeuw, samengesteld door Bob Logger, Eric Alexander, Menso Carpentier Alting, Nico van der Krogt en Nathalie Wevers. Uitgave Theater Instituut Nederland, 2007
- ↑ Stadsherstel, “De Waakzaamheid”, Geraadpleegd op 6 april 2022, link.
- ↑ Stadsherstel, “De Waakzaamheid”, Geraadpleegd op 6 april 2022, link.
- ↑ Stadsherstel, “De Waakzaamheid”, Geraadpleegd op 6 april 2022, link.
- ↑ Stadsherstel, “De Waakzaamheid”, Geraadpleegd op 6 april 2022, link.
- ↑ Archieven, “PA-0083 Hot Record Club en Zaanse jazz studie-club Swing Society Zaanstreek (Gemeentearchief Zaanstad)”, Geraadpleegd op 6 april 2022, link.
- ↑ Stadsherstel, De Waakzaamheid”, Geraadpleegd op 6 april 2022, link.
- ↑ Stadsherstel, “De Waakzaamheid”, Geraadpleegd op 6 april 2022, link.
- ↑ Stadsherstel, “De Waakzaamheid”, Geraadpleegd op 6 april 2022, link.
- ↑ Stadsherstel, “De Waakzaamheid”, Geraadpleegd op 6 april 2022, link.