Aldous Huxley
| Naam | Aldous Huxley |
|---|---|
| Volledige naam | Aldous Leonard Huxley |
| Geboortedatum | 26 juli 1894 |
| Geboorteplaats | Godalming, Surrey |
| Overlijdensdatum | 22 november 1963 |
| Overlijdensplaats | Los Angeles |
| Beroep | Schrijver |
| Discipline | Toneel |
| Externe databases: | |
| DBNL | |
| IMDb | |
| VIAF |
Biografie
Aldous Huxley (1894 - 1963) was een Engels-Amerikaans schrijver, essayist en dichter die grote bekendheid verwierf met de vele romans en korte verhalen die hij schreef. Een van zijn bekendste werken is Brave New World, een sciencefiction-roman.
Huxley werd geboren in een intellectueel gezin. Zijn eerste boek voltooide hij op zeventienjarige leeftijd, nadat hij op zestienjarige leeftijd bijna blind was geworden aan de gevolgen van een oogziekte (die hem ook uit de loopgraven hield). Als twintiger was hij reeds een actief schrijver. Huxley was een cultuurcriticus. In 1937 emigreerde hij naar de Verenigde Staten; hij vestigde zich in Hollywood, Californië.
Het voornaamste onderwerp in zijn werk was het "onmenselijke" aspect dat aan de wetenschappelijke vooruitgang verbonden zou zijn.
Een van zijn meesterwerken in dat opzicht is Brave New World uit 1932 waarin Huxley een compleet technocratische maatschappij portretteert. Een samenleving waarin leven en dood voorgeprogrammeerd zijn, waar de bevolking door middel van drugs zoet gehouden wordt, en waar wisselende seksuele contacten tot norm verheven zijn. Wrang genoeg werd een deel van Huxleys fantasie gedurende de Tweede Wereldoorlog waarheid. Vermoedelijk baseerde Huxley zich op de roman Wij van de Russische schrijver Zamjatin, hoewel hij beweerde dit boek pas jaren na het schrijven van Brave New World gelezen te hebben.
Huxley had ook grote belangstelling voor de effecten van geestverruimende middelen als LSD en mescaline en de godsdienstige mystiek (vooral die van het hindoeïsme en boeddhisme). Zijn ervaringen hiermee beschreef hij in The Doors of Perception (1954) en Heaven and Hell (1956)
In 1960 werd keelkanker bij Huxley ontdekt. Uiteindelijk verloor hij zijn spraakvermogen. Op de vooravond van zijn overlijden schreef hij op een papiertje aan zijn vrouw: "LSD, 100 µg, i.m." ("100 microgram LSD, intramusculair"). De volgende dag, vrijdag 22 november 1963, stierf Aldous Huxley vredig omstreeks kwart over vijf 's middags plaatselijke tijd.
Theater CV
Aldous Huxley heeft bijgedragen aan 5 productie(s).
Aldous Huxley heeft gewerkt in de volgende functies:
- Auteur (schrijver libretto, scenario) - Zie lijst (A-Z) of lijst (datum)
Het gehele overzicht van voorstellingen waaraan Aldous Huxley heeft meegewerkt, voor zover geregistreerd in de Theaterencyclopedie:
NB: Bij de carrièreoverzichten zijn de voorstellingen gekoppeld aan de premièredatum. Het kan echter voorkomen dat personen niet aan de première meewerkten, maar pas later bij de voorstelling betrokken raakten.
| Productie | Functie | Producent | Seizoen | Premièredatum | In regie van |
|---|---|---|---|---|---|
| De glimlach van Mona Lisa | Auteur (schrijver libretto, scenario) | Amsterdams Toneelgezelschap (A.T.G.) | 1949/1950 | 6 augustus 1949 | Louis Saalborn |
| The Gioconda Smile | Auteur (schrijver libretto, scenario) | Amsterdamsche Studenten Toneelvereeniging | 1961/1962 | 23 februari 1962 | Kees Coolen |
| Dwaalstappen | Auteur (schrijver libretto, scenario) | Henk Batenburgh | 1983/1984 | 4 juni 1984 | Floor Maas, Krijn Boon |
| The Brave New World | Auteur (schrijver libretto, scenario) | The International Theatre Company London | 1998/1999 | 14 januari 1999 | Gunnar Kuehn |
| Glamorous Night | Auteur (schrijver libretto, scenario) | Stichting Concerten Huis te Linschoten | 2006/2007 | 10 augustus 2006 | Adriaan Reinink |
Tijdsperiode
Ondanks Huxleys bekendheid als romanschrijver was zijn eerste uitgegeven werk de gedichtenbundel The Burning Wheel (1916). Sterk beïnvloed door het Franse symbolisme, een stijl waarbij de suggestie het fundament werd van de antirealistische poëzie, toont Huxley zich als getalenteerd dichter. Zijn werk stond daarmee haaks op dat van de toenmalige georgiaanse dichters zoals William Henri Davies en Walter de la Mare. Deze dichters uit het Victoriaans tijdperk verzetten zich door het gebruik van strikt classicisme tegen het opkomende estheticisme. Met hun hyperbewustzijn waarmee ze de werkelijkheid registreerde en interpreteerde ware ze een ware tegenstelling tot Huxleys romantische en sentimentele stijl.
Huxley was niet enkel één van de vruchtbaarste Engelse schrijvers maar ook één van de veelzijdigste. Er bestaat nagenoeg geen literair genre dat hij niet beoefend heeft en zijn geschriften bevatten bovendien een bonte verscheidenheid van onderwerpen. Ondanks de omvang van zijn werk kunnen we zijn ontwikkeling als schrijver in drie fases onderscheiden. Enerzijds is er de reeks intellectuele en cynische romans waarbij hij zich wil afzetten tegen het groeiende inhoudsverlies van de droefgeestige 19e-eeuwse opvattingen zoals de onbereikbare liefde en geluk. Met zijn spotlustige romans zoals Crome Yellow (1921) probeert hij ingang te vinden voor zijn ideeën en aanvaarde maatstaven te verwerpen. Godsdienst, conventionele moraal en de romantische liefde wordt allemaal onderworpen aan een cynische en satirische aanfluiting.
Maar Huxley kon zich niet blijvend bevredigen met dit fin-de-siècle-gevoel, hij begon zich te interesseren voor nieuwe vooruitstrevende theorieën in de moderne wetenschap, psychologie en filosofe. Nog steeds gaat hij door met het schrijven van korte verhalen en romans maar de publicatie van Proper Studies (1927) is een keerpunt in zijn oeuvre. In deze nieuwe fase is hij niet meer de romanschrijver die het publiek wil entertainen maar neemt hij een meer verantwoordelijke rol op zich. Huxley begint zich te interesseren in de politiek en schrijft hierover enkele essays, later begint hij de pacifistische filosofie uit te diepen en concludeert dat het de enige rationele manier is om vrede te brengen. Hij meent dat oorlog geen vrede kon brengen omdat een gewelddadige aanpak nooit niet-gewelddadige resultaten kan creëren. Zijn ideeën over oorlog, religie en nationalisme bundelde hij in het boek End and Means (1937).
In zijn derde en laatste fase gaat Huxley, hoewel scepticus in zijn hart, de mystieke toer op. Hij verdiept zich op empirische wijze in het heelal en het Oosterse mysticisme zoals het boeddhisme en hindoeïsme. Huxley was met zijn scherpe geest steeds op zoek naar nieuwe dingen om ze als rationeel denker met het verstand te kunnen vatten. Het mysticisme intrigeerde hem en als niet-religieus man zag hij het als een intellectuele uitdaging om religie beter te begrijpen. Op die manier week hij af van de trend van vele van zijn tijdgenoten die zich sindsdien hadden bekeerd tot één of andere vorm van het christelijke geloof. Hij doet een grondige studie van de mystiek en bijna al zijn laatste werken handelen over zijn pogingen om zijn bewijzen samen te vatten in een bondig systeem zoals hij dat doet in The Perennial Philosophy (1945). Later zal hij zich verder gaan verdiepen in de parapsychologie. In zijn onderzoek naar het bestaan van het bovennatuurlijk en de samenhang met de menselijke geest experimenteert Huxley met geestverruimende middelen zoals LSD. In The Doors of Perception (1954) probeert hij die ervaringen binnen een consistent wetenschappelijk kader te brengen.
Romans
- Crome Yellow (1921, vertaald als Gasten op Crome)
- Antic Hay (1923)
- Those Barren Leaves (1925)
- Point Counter Point (1928)
- Brave New World (1932, in de Nederlandse vertaling: Heerlijke nieuwe wereld, was oorspronkelijk in 1934 vertaald als Het somaparadijs)
- Eyeless in Gaza (1936, vertaald als De wateren werden still)
- After Many a Summer (1939, vertaald als Na vele zomers)
- Time Must Have a Stop (1944, vertaald als De tijd loopt zelf ten eind)
- Ape and Essence (1948, vertaald als Het rijk van Belial)
- The Devils of Loudun (1952, vertaald als De duivels van Loudun)
- The Genius and the Goddess (1955, vertaald als Het genie en de godin)
- Island (1962, vertaald als Eiland)
Filosofie
- The Perennial Philosophy (1944), in de Nederlandse vertaling: Eeuwige wijsheid
Korte verhalen
- Limbo (1920)
- Mortal Coils (1922)
- The Gioconda smile (1922, vertaald als De Giocondaglimlach)
- Brief Candles (1930)
- Two or Three Graces
- Little Mexican
Dichtbundels
- The Burning Wheel (1916)
- Jonah (1917)
- The Defeat of Youth (1918)
- Leda (1920)
- Arabia Infelix (1929)
- The Cicadias and Other Poems (1931)
Reisverslagen
- Along The Road (1925)
- Jesting Pilate (1926)
- Beyond the Mexique Bay
Essays
- The Olive Tree
- The Art of Seeing (1942)
- Tomorrow and Tomorrow and Tomorrow (1952)
- The Doors of Perception (1954)
- Heaven and Hell (1956)
- Brave New World Revisited (1958)
Externe Links
- (en) Werken van of over Aldous Huxley in bibliotheken (volgens de WorldCat-catalogus)
Bronnen