Theater
In de Nederlandse theaterwereld, de wereld van de podiumkunsten, wordt het woord theater op verschillende manieren gebruikt en de exacte betekenis wordt dan meestal duidelijk uit de context. Een eenduidige omschrijving is daarom moeilijk te geven. In hoofdzaak is er echter sprak van een tweedeling en zo kan men bedoelen:
- theater als kunstvorm, zie wikipedia, of
- theater als gebouw, of in algemeen zin de locatie, waar het theater als kunstvorm zich afspeelt of zich kan gaan afspelen; zie wikipedia.
Tenslotte wordt in de maatschappij (en dus ook in de theaterwereld), het woord theater ook in overdrachtelijke zin gebruikt om het moment, de situatie of de plaats aan te duiden waar de handelingen van diverse partijen plaatsvinden die met elkaar ‘in gevecht zijn’ om de (politieke) macht of hun gelijk te krijgen of om te proberen de waarheid te verbloemen, verworvenheden te overdrijven of om mensen ‘knollen voor citroenen’ te verkopen e.d.
Met de kunstvorm theater wordt in Nederland veelal in eerste plaats toneel, ofwel het spel van door acteurs gesproken en verbeelde teksten, bedoeld. In bredere zin kan men echter alle soorten podiumkunst-voorstellingen met het woord theater aanduiden.
Typisch voor Nederland is eveneens de strikte tweedeling in gebouw en kunstvorm. In de ons omringende landen is dat niet zo vanzelfsprekend, in bijvoorbeeld Duitsland zijn theater en kunstvorm doorgaans met elkaar verbonden, daar wordt een theatergebouw geïdentificeerd met de gezelschappen, de ensembles, die het theater bewonen en bespelen. In Nederland is het merendeel van de theater echter gebouwd en ingericht om zeer uiteenlopende soorten podiumkunst voorstellingen te kunnen ontvangen en presenteren. En slechts meestal kleinere specifieke gezelschappen bewonen en bespelen hun eigen theater. Sinds de opening van het Het Muziektheater Amsterdam in 1986 is er in Nederland voor het eerst sprake van een groot theater dat samenvalt met haar bewoners en bespelers. Vanaf 2013 trekken deze daaruit ook de juridische consequentie en fuseren tot de Nationale Opera & Ballet
In het buitenland
- In het Frans wordt het begrip le théâtre wel in de eerste plaats opgevat als een 'genre dramatique', maar wordt in de Franse wikipedia al snel verbreed tot de woorden spectacle pluridisciplinaire of spectacle vivant. Dat met dit woord ook het gebouw wordt aangeduid waar het théâtre zich afspeelt wordt bijna afgedaan als vanzelfsprekend; van belang is welk soort gezelschap een bepaald theater bewoond en bespeeld.
- In Engels/Amerikaans wordt het woord theatre direct vertaald naar de soorten podiumkunsten die in een theatergebouw kunnen plaats vinden en in die zin wordt een theatergebouw dan ook meteen geïdentificeerd, in de Engelse wikipedia. M.a.w. een theater is een gebouw voor een ge-eigende vorm van podiumkunst en een gezelschap/de organisatie dat daartoe het gebouw bewoond en bespeeld.
- Ook in het Duits wordt het woord Theater in de Duitse wikipedia onmiddellijk in verband gebracht met het soort theater dat in een theatergebouw plaatsvindt en verdeelt deze in vier duidelijke 'Sparten' (vakken): 1) Sprechtheater (Tragödie, Komödie, Schauspiel), 2) Musiktheater (Oper, Operette, Musical), 3) Tanztheater oder Ballett, 4) Figurentheater. Een theater wordt in Duitsland vervolgens uitsluiten benoemd naar de soorten gezelschappen, ensembles en organisatie, die het gebouw bewonen en bespelen.