Ritsko van Vliet

Naam	Ritsko van Vliet
Pseudoniem	Riwanow
Geboortedatum	17 januari 1924
Geboorteplaats	Leeuwarden
Overlijdensdatum	22 januari 2001
Beroep	Goochelaar
Externe databases:
	VIAF

Ritsko van Vliet (1924-2001) was een Nederlandse goochelaar.

Biografie

Ritsko van Vliet werd op 17 januari 1924 in Leeuwarden geboren als de zoon van streng gereformeerde ouders. Ondanks dat zijn ouders de variété- en kermiswereld als zondig vermaak zagen, trok juist deze wereld Van Vliet al op jonge leeftijd aan. Toen Van Vliet zestien jaar was, kwam de goochelaar Larette tijdens de kermis optreden in Schouwburg de Harmonie. Van Vliet ging hier stiekem heen en raakte zo onder de indruk dat hij besloot dat hij zelf ook goochelaar wilde worden. Tijdens het optreden van Larette wist Van Vliet een visitekaartje van hem te bemachtigen, waarna hij zijn eerste goocheltruc bij Larette kocht. In het begin van de Tweede Wereldoorlog bezocht hij de studio van Larette in Amsterdam meerdere keren. Daar kreeg hij lessen en advies van Larette en kocht hij enkele goochelattributen en trucs. Ook kocht hij vaak op andere plekken goochelboekjes, zodat zowel zijn kennis als zijn collectie goochelattributen snel uitbreidde.

De Tweede Wereldoorlog

In 1942, toen Van Vliet amper achttien jaar was, werd hij lid van de Duitse vereniging der Magischer Zirkel von Deutschland. Het was een opmerkelijke keuze om tijdens de Tweede Wereldoorlog lid te worden van een vijandige vereniging. Van Vliet werd echter geen lid omdat hij sympathiseerde met de vijand, maar omdat in Duitsland variété hoog in het vaandel stond. Van Vliet meende dat hij via Magischer Zirkel von Deutschland het vak kon leren. Hij begon dan ook steeds vaker op te treden.

Aan het eind van de oorlog werd Van Vliet opgeroepen voor Arbeitseinsatz en ging hij op transport naar Hannover. In het kamp daar trad Van Vliet regelmatig op, wat hem extra brood opleverde. Toen het Franse leger het kamp echter bevrijdde, zorgden Van Vliets lidmaatschap bij de Magischer Zirkel von Deutschland en zijn optredens in het kamp ervoor dat hij als krijgsgevangene in een kamp in Toulouse terechtkwam. Na veel omzwervingen in gevangenschap kwam Van Vliet uiteindelijk weer terecht in Leeuwarden, waar hij lid werd van de Nederlandse Bond van Goochelaars en het goochelen weer oppakte. Ook ontwikkelde Van Vliet in deze tijd een bewondering voor Rusland. Wederom ontstond de bewondering voor een ander land niet uit sympathie maar omdat daar het variété hoog aanzien genoot. Van Vliet leerde Russisch en bezocht de theaters en circussen in Moskou meerdere keren.

Liefdesleven en vervolg van de carrière

Als Van Vliet 15 jaar oud is, ziet hij in Leeuwarden een kleine Indonesische vrouw lopen. Ze loopt achter een kinderwagen en naast een man. Van Vliet is ontzettend onder de indruk van de vrouw en hoopt ooit met een vrouw zoals zij te mogen trouwen.

Later blijkt dat de vrouw Saartje (Samira) Tumbelaka heet en dat ze getrouwd is met de Leeuwarder Piet Zondervan. Hij is onderwijzer in Nederlands-Indië, waar het gezin – dat drie kinderen heeft – de Tweede Wereldoorlog meemaakt. Na de oorlog zit Saartje met haar kinderen gescheiden van haar man in een kamp in Nederlands-Indië. Als ze na een paar maanden vrijgelaten wordt, vertrekt ze met haar kinderen naar Leeuwarden. Haar man wordt echter niet vrijgelaten en sterft in het kamp aan dysenterie.

In Leeuwarden komen Van Vliet en Saartje elkaar opnieuw tegen. Ze worden verliefd en trouwen. Samen beginnen ze een illusieshow waarbij Van Vliet goochelt en Saartje zijn rechterhand is. Ze treden op onder de artiestennamen Riwanow en Sarina.

In 1952 wordt het geluk van het stel bekroond met de geboorte van Ritsko junior. Samen met de drie kinderen van Saartje uit haar eerste huwelijk vormen ze een gelukkig gezin. Op 4 december 1954 wordt dit geluk echter ruw verstoord. Terwijl Van Vliet een Sinterklaasvoorstelling geeft in Schouwburg De Harmonie in Leeuwarden, is Saartje enkele honderden meters verderop de laatste Sinterklaascadeautjes aan het kopen. Het is erg slecht weer en als Saartje onverwacht met haar armen vol de straat opstapt om over te steken, wordt ze aangereden door een auto die niet meer op tijd kan remmen. Saartje overlijdt ter plekke. Hierna is het goochelen, wat Van Vliet de laatste jaren samen met zijn vrouw deed, nooit meer hetzelfde voor Van Vliet.

Op 22 januari 2001 overleed Van Vliet onverwacht op 77-jarige leeftijd.

Theater CV

Van deze persoon is geen enkele bijdrage aan een theater- of dansproductie geregistreerd op de TheaterEncyclopedieOm dit te verbeteren, vult u op de betreffende pagina('s) over theater- of dansproducties de bijdragen van deze persoon aan..

Het archief van Van Vliet

Van Vliet had niet alleen een passie voor goochelen, maar ook een grote interesse voor het verzamelen van variétéarchief. Zijn collectie goochelboekjes en goochelattributen werd dan ook steeds verder uitgebreid met affiches, programma’s, artiestenfoto’s, verschillende artiestenvakbladen, correspondentie van en met artiesten en nog veel meer soorten attributen.

Toen van Vliet 45 jaar was, vertrok hij naar Duitsland. Hier werkte hij in de horeca en bezocht hij veel (Duitse) artiesten uit de bloeitijd van het variété. Van deze artiesten heeft Van Vliet veel materiaal voor zijn archief gekregen. Aan het eind van de jaren ’60 werkte Van Vliet als eerste portierchef in het sjieke Rembrandthotel in Noordwijkerhout. Ook hier ontmoette Van Vliet veel artiesten van wie hij veel historisch variété-materiaal kreeg. Met verschillende artiesten had Van Vliet daarnaast contact per brief. Zo had hij nauw contact met Hulda Zollinger-Carré en ontmoette hij dankzij zijn contact met Ferry Rutkovski verschillende artiesten in Duitsland.

Nadat Van Vliet in 1979 een hartaanval kreeg, moest hij noodgedwongen stoppen met zijn goochelcarrière. Hij trok zich hierna in stilte terug om zich te richten op het in kaart brengen van zijn gehele variétéarchief. Toen Theater Instituut Nederland de grote en unieke historische verzameling van Van Vliet met behulp van het Prins Bernhard Fonds en de Stichting VSB Fonds aankocht in 1993, omvatte de verzameling meer dan 20.000 variété-items.

Het zwaartepunt van het archief van Van Vliet ligt tussen de jaren 1880-1950. Van Vliet meende dat de belangstelling voor het variétéleven na de Tweede Wereldoorlog in verval raakte. Door de opkomst van bioscoop en tv werd het variété in de jaren ’50 verdrongen. Dit maakte Van Vliet soms tot een triest en eenzaam mens aangezien het variété zijn leven was. Van Vliet miste de romantiek uit de variététijd dan ook ontzettend in de moderne tijd.

Bronnen

• Ritsko van Vliet Jr., “Hoe een droom een nachtmerrie werd” (2020), Ritsko van Vliet, geraadpleegd 11 augustus 2022, https://ritskovanvliet.nl/droom-wordt-nachtmerrie/.
• Frans de Groot, “De magy fan Ritsko van Vliet” (2017), Nederlandse Magische Unie, geraadpleegd 11 augustus 2022, https://www.nmumagic.nl/de-magy-fan-ritsko-van-vliet/.
• Archief van Ritsko van Vliet. Nr. 1000 – Fotokopies van eigen tijdschriften-artikelen. Doos 53. Theatercollectie Allard Pierson.