Ritsaert ten Cate: Volgens Ritsaert ten Cate

Ritsaert ten Cate.

Eenlevenlangtheater Ritsaert ten Cate:

Volgens Ritsaert ten Cate

In de loop van zijn carrière heeft Ritsaert ten Cate regelmatig meegewerkt aan interviews voor kranten, tijdschriften, boeken, radio en televisie waarin hij vertelt over theater, kunst, cultuur, maatschappij; kortom: het leven. Zelf zette hij zijn gedachten ook regelmatig op papier, onder ander in zijn boek Man looking for words (Theater Instituut Nederland 1996). Een groot aantal van zijn teksten, zowel in het Nederlands als in het Engels, is terug te vinden op de website TouchTime.

Hieronder kunt u enkele citaten uit zijn uitspraken en gedachten lezen.

Over Mickery

"Noem Mickery rustig een soort Veronica in het Nederlandse toneelbestel, een stoorzender. Iedereen kan zeggen: het Nederlands toneel, daar is niets mis mee, het gaat hier prima. Totdat je naar Mickery komt en ontdekt dat er elders een aantal dingen gebeuren die zelfs voor Nederlandse maatstaven eigenlijk veel beter zijn. Door die kijkervaringen word je kritischer en precies dat hopen wij hier te bereiken."

Geciteerd uit: 'De Groene Amsterdammer', 16 september 2008

Kunst zonder opgeheven vingertje

"Ik maak me zorgen over wat er gebeurt in de maatschappij en ik vind het af en toe heel erg nodig dat daar aspecten van worden uitgelicht en inzichtelijk gemaakt. Iedere dag worden we door kranten en televisie geconfronteerd met de wereld en ik hoop dat ik een eigen manier heb om daarover te ‘praten’. Wat betreft mijn recente tentoonstelling bij Reuten, daar krijg ik alleen reacties op in de trant van ‘mooi werk’, of ‘goede tentoonstelling’, maar niets over de inhoud. Dat komt dan ook van een relatief select groepje mensen dat galeries afloopt en die hebben het dan niet meer over de inhoud.

Ik vind het jammer als er geen reacties zijn in de pers, en ik vind het belangrijk dat specialisten komen kijken en commentaar geven, of het nu positief is of negatief. Dat ze het plaatsen binnen hun beeld over hoe kunst moet zijn. Ik hoop heel erg dat ik kunst maak zonder opgeheven vingertje, want dat had ik vroeger met theater wel heel erg. Het is belangrijk dat wanneer je kunstenaar bent, of denkt te zijn, dat je probeert iets te zeggen over de wereld om je heen. Trouwens, ik zou niet weten hoe ik het níet zou moeten doen. Ik hoop dat mijn commentaar betekenis heeft voor anderen."

Bron: Interview met Marjolijn van Riemsdijk, op website www.galeries.nl

Ritsaert ten Cate, ca. 1990. Foto: Friedemann Simon, Hamburg. Collectie Theater Instituut Nederland.

Kunst biedt grip op de dingen

'Helpt kunst om greep op de dingen te krijgen?' vraagt journalist Martin Sommer in een interview met Ritsaert ten Cate in de Volkskrant van 1 juli 2004. Ten Cate's antwoord luidt:

"Ja, heel erg. Op twee manieren. Door het maken kun je met het leven omgaan. En de wetenschap dat het er is. Te kunnen kijken naar de prachtige dingen die gemaakt worden. Het helpt fantastisch om mijn bekommernis te verwerken. Er zijn zoveel dingen waarvan ik niet weet wat ik ermee aan moet. De houseparty, mega-concerten, de sterrencultuur. Allemaal nieuw, dat levert een ander klimaat op. Wie weet ondergraaft dat voor een deel de wat ik noem helende werking van kunst. Als iedereen in de war is, moet kunst dan de uitweg bieden? Lijkt mij niet."

Gewoon mooi werk maken

Op de vraag van de interviewer wat een kunstenaar uit wil drukken, antwoordt Ritsaert ten Cate in de Volkskrant van 1 juli 2004:

"Uitdrukken? Gewoon mooi werk maken. Het hoeft niet noodzakelijk onverschillig te zijn. Het is een ernstig onderwerp, maar je hoeft er niet permanent mee lastig te worden gevallen. In de tijd van Mickery was ik heel moralistisch. Toen wilde ik de wereld veranderen, dat was een iets te ruim bemeten taak.'

A romantic

"At various stages in my life it has happened that the person with whom I am speaking will interrupt me in the middle of a sentence to exclaim, "But you really must be a romantic". Sometimes this would be said with surprise, sometimes in shock, or with disbelief, curiosity, or horror. I haven't enjoyed the label either, since the term seems out of place for a practical person, and more than sligthly out of date.

(...)

"Which, besides qualifying me as a romantic, may suggest that I'm an optimist too. If this is true, then I'm an optimist in the pessimistic tradition of the Russian peasant who suggests that, "An optimist is someone who doesn't know enough". Which is why I write about it all, to discover more."

Geciteerd uit: Man looking for words door Ritsaert ten Cate (Theater Instituut Nederland 1996)

Over omgaan met ernstige problemen

"Er zijn zoveel dingen waarvan je meteen in een dip kunt raken. Bush bereidt zich twee jaar voor op de oorlog in Irak. Tot iedereen het in zijn broek deed en toen was hij zover. Je probeert er mee om te gaan. M'n hele creatieve leven heb ik willen meewerken aan mooie dingen. Respectievelijk hele ernstige problemen. Wel behapbare dingen. In het theater maakte ik bijvoorbeeld Rembrandt and Hitler or me, in 1985. Daar kwam een groot aantal dingen samen. Mijn persoonlijk leven lag plat. En Mickery kreeg de zoveelste aanzegging van aanzienlijk minder subsidie. Ik las een boek van Alice Miller, Het drama van het begaafde kind. Dat was Hitler. Tegelijk kwamen de Hitlerdagboeken boven water, en begon het Rembrandtproject van Gary Schwartz. Dat allemaal leidde voor mij tot de vraag: wat is echt, wat is waar? Je probeert je eigen paniek vorm te geven."

Geciteerd uit interview met Ritsaert ten Cate in de Volkskrant, 1 juli 2004

Moet er kunst zijn in de samenleving?

"Waar het om draait is: moet er kunst zijn in de samenleving. Willen we dat? Dat wordt dan vertaald in geld. Als wij één procent zouden krijgen op de cultuurbegroting, dus ruwweg twee keer meer dan nu, dan waren we van dat boekhouden af. Dan ben je ook van die gemengde discussie af: het lijkt over kwaliteit te gaan, maar het gaat over geld."