Biografie
Denis Diderot was en kunstcriticus. Diderot was een prominente persoonlijkheid in wat als De Verlichting bekend zou worden. Zijn vader was een bekend messenmaker, wiens chirurgische instrumenten landelijke faam genoten. Denis was aanvankelijk voorbestemd om kanunnik te worden. Later bleek dat de opleiding tot geestelijke niet voor hem was weggelegd. Zijn overstap naar de literatuur en zijn kritische instelling ten aanzien van geloof, god en kerk betekende ook een breuk met zijn vader.
Hij was tussen 1750 en 1776 met D'Alembert redacteur van de beroemde Encyclopédie en schreef zelf ongeveer 6000 van de 72.000 artikelen in die encyclopedie. De encyclopedie kende veel tegenstanders, in 1759 werd de encyclopedie formeel verboden. Het werk ging vanaf die tijd clandestien door. De encyclopedie was door de nadruk op religieuze tolerantie en vrijheid van gedachten, en een democratische geest, een bedreiging voor de aristocratie. In 1773 onderneemt Diderot een journalistieke reis door Holland. (Voyage en Hollande). Samen met Baruch Spinoza en Pierre Bayle is Diderot de belangrijkste filosoof van de Radicale Verlichting. Diderot was voor de vrijheid van meningsuiting en godsdienst, hierover heeft hij ook enkele boeken geschreven.
Diderot droeg ook bij aan de literatuur, in het bijzonder met zijn werk Jacques Le Fataliste, een satirische roman waarmee de auteur conventies over de structuur en inhoud van romans aan de kaak stelde, terwijl hij ook filosofische ideeën met betrekking tot de vrije wil onderzocht.
Diderot werd begraven in de Eglise Saint-Roch in Parijs.
Theater CV
Denis Diderot heeft bijgedragen aan 11 productie(s).
Denis Diderot heeft gewerkt in de volgende functies:
- Auteur (schrijver libretto, scenario) - Zie lijst (A-Z) of lijst (datum)
Het gehele overzicht van voorstellingen waaraan Denis Diderot heeft meegewerkt, voor zover geregistreerd in de Theaterencyclopedie:
NB: Bij de carrièreoverzichten zijn de voorstellingen gekoppeld aan de premièredatum. Het kan echter voorkomen dat personen niet aan de première meewerkten, maar pas later bij de voorstelling betrokken raakten.
Jeugd en Jonge Jaren
Zijn vader - Didier Diderot – is een welgesteld smid, gespecialiseerd in het vervaardigen van messen en chirurgijninstrumenten. Uit zijn huwelijk met Angélique Vigneron wordt Denis Diderot als tweede zoon (de eerste stierf kort na de geboorte) in de Bisschopsstad Langres - geboren. Zijn oudste zus Denise wordt in 1715 geboren. Van de drie overige zussen Cathérine (*1716 - † 1718), nogmaals Cathérine (*1719 - † ?) en Angélique (*1720 - † 1748) gaat de laatste tegen de wil van haar ouders in een Ursulinen klooster. De voltooiing van het gezin vormt de geboorte van zijn broer Didier-Pierre in 1722.
In Langres bezoekt de jonge Denis het college van de Jezuïten, die toen nog het monopolie op het onderwijs in Frankrijk bezaten. [Dat monopolie eindigt in 1763–1764 toen de orde in Frankrijk verboden en de ca. 200 colleges gesloten werden.] Op 22 augustus 1726 ontvangt Denis op dertienjarige leeftijd zijn tonsuur en wordt tot abbé gewijd. Deze jeugdige wijding kan te maken met het lucratieve kerkelijke ambt dat zijn oom vervult. Wellicht hoopt men dat Denis als zijn opvolger naar voren kan worden geschoven. De vroege dood van deze oom zet in ieder geval een streep door deze rekening. Rond 1729 vertrekt Denis Diderot naar Parijs om zijn studie voort te zetten. De periode van 1728 tot 1732 is slecht gedocumenteerd. Vast staat wel, dat hij gedurende deze periode het Collėge d'Harcourt bezoekt om vervolgens theologie aan de Universiteit van Parijs de Sorbonne te studeren. In ieder geval ontvangt hij op 6 augustus 1735 een getuigschrift van de Universiteit van Parijs, voor de succesvolle twee jarige studie filosofie en drie jarige studie theologie. Denis Diderot breekt zijn verdere studie theologie af, studeert enige tijd rechten en heeft van 1737 tot 1742 een min of meer ongebonden bestaan. Hij is enige tijd procureursklerk, huisleraar, geeft her en der lessen en wijdt zich aan “studie” in het algemeen Hij leeft van de hand in de tand en moet meerdere malen – tot wanhoop van zijn vader - een beroep doen op geldelijke steun van zijn ouders. Ondanks dit alles gaat zijn aandacht in toenemende mate uit naar de literatuur. Hij bezoekt regelmatig de theaters, leert Engels en plaatst enkele artikelen in de Mercure de France – als eerste een stuk over M. Basset in januari 1739. Tegen het einde van de jaren 1730 annoteert hij de vertaling van Essay on Man van Alexander Pope door d'Étienne de Silhouette. Dit is een eerste aanzet tot zijn bezigheid als vertaler.
Huwelijk en Vroege Werken
In 1742 vindt de eerste ontmoeting tussen Diderot en Rousseau plaats. Vooralsnog het begin van een hechte vriedschap. In datzelfde jaar reist Diderot naar Langres om zijn ouders toestemming en een kleine toelage te vragen voor zijn voorgenomen huwelijk met Anne – Toinette Champion (1710–1796). Als antwoord daarop laten zijn ouders hem met een lettre de cachet opsluiten in een klooster in de buurt van Troyes. Zij waren tegen het huwelijk van hun zoon met de drie jaar oudere, eenvoudige, middel loze koopvrouw van linnen en kant. Binnen een paar weken weet Diderot te ontsnappen. Hij keert naar Parijs terug. In 1743 verschijnt zijn eerste vertaling uit het Engels, een boek over de Griekse geschiedenis van Temple Stanyan. In datzelfde jaar treedt hij – op dertig jarige leeftijd – heimelijk en zonder ouderlijke toestemming in het huwelijk met Anne – Toinette. Het huwelijk wordt voltrokken op 6 november 1743 in de l'église Saint-Pierre-aux-bœufs* Het huwelijk van Diderot was passioneel en ongelukkig. Precies negen maanden na de huwelijksvoltrekking wordt in 1744 hun eerste dochter Angelique geboren, het meisje sterft enige weken later.
Diderot werkt intussen aan zijn tweede vertaling: Essai sur le mérite et la vertu, vrij naar het gelijknamige werk van Shaftesbury. Zijn neiging om contraire posities in te nemen, blijkt uit de wijze waarop hij als opposant van de verdediger van de religie van de rede, de positie van de openbaring en daaruit voortvloeiende mogelijkheden inneemt. In 1746 wordt Diderot’s tweede kind, zijn zoontje Francois, Jacques, Denis geboren. Ook hij sterft kort na de geboorte. Ongeveer in dezelfde periode begint Diderot samen met twee collega’s - François-Vincent Toussaint en Marc-Antoine Eidous – aan de vertaling van het boek Medicinal Dictionary (1746–1748) van Robert James (1703–1776). Diderot doet hiermee een waardevolle ervaring op voor zijn later uit te geven Encyclopédie. In zijn eerste originele werk Pensées philosophiques (Den Haag, 1746) keert hij zich tegen de in Frankrijk heersende geloofsopvatting. Het parlement ziet dit werk als een aanval op het Christendom en geeft de scherprechter opdracht het op de brandstapel te gooien en verzekerd daarmee de publieke belangstelling voor dit werk. Het in 1747 geschreven La promenade du sceptique , wordt voordat het uitgegeven wordt in beslag genomen. Dit boek verschijnt uiteindelijk pas geruime tijd na Diderot’s dood in druk en wel in het vierde deel van zijn Mémoires, correspondance et ouvrages inédits (Parijs, 1830). Volgend op zijn publicaties ontwikkeld zich een vriendenkring rond Diderot, die wekelijks in het hôtel du Panier Fleuri, nabij het Palais-Royal, samen dineren, naast Diderot zijn Rousseau, d’Alembert en Condillac vaste disgenoten. In 1748 publiceert Diderot zijn in oriëntaalse verteltrant vervatte roman: Les Bijoux indiscrets. Een allegorie op het Franse hof, die zich afspeelt in Kongo Volgens de dochter van Diderot schreef hij deze roman op aandringen van zijn minnares Madeleine d’Arsant de Puisieux met wie hij van 1746 tot ca 1750 een liaison had. Diderot verhuist naar het Quartier Latin en vestigt zich in de rue de l’Estrapade 3, waar hij eind juli 1749 gearresteerd wordt.
Bibliografie
- Pensées philosophiques, 1746
- La promenade du sceptique, 1747
- Les bijoux indiscrets, 1748
- Lettre sur les aveugles à l'usage de ceux qui voient, 1749
- L'Encyclopédie, 1750-1765
- Lettre sur les sourds et muets, 1751
- Pensées sur l'interprétation de la nature, 1751
- Le fils naturel, 1757
- Salons 1759-1781
- La religieuse, 1760, (roman)
- Le neveu de Rameau, 1761
- Mystification ou l’histoire des portraits, 1768
- Entretien entre D'Alembert et Diderot, 1769
- Le rêve de D'Alembert, 1769
- Suite de l'entretien entre D'Alembert et Diderot, 1769
- Paradoxe sur le comédien, 1769
- Apologie de l'abbé Galiani, 1770
- Principes philosophiques sur la matière et le mouvement, 1770
- Entretien d'un père avec ses enfants, 1771
- Jacques le fataliste et son maître, 1771-1778
- Supplément au voyage de Bougainville, 1772
- Histoire philosophique et politique des deux Indes, 1772-1781
- Voyage en Hollande, 1773
- Eléments de physiologie, 1773-1774
- Réfutation d'Helvétius, 1774
- Observations sur le Nakaz, 1774
- Essai sur les règnes de Claude et de Néron, 1778
- Lettre apologétique de l'abbé Raynal à Monsieur Grimm, 1781
- Aux insurgents d'Amérique 1782
Externe link
- Hof/Haan, website met teksten van en over Diderot
Bronnen