Première

Terug naar het help-overzicht.

Zie ook de definitie van het begrip Première, zoals die wordt gehanteerd bij de registratie van voorstellingen in de Productiedatabase, die de basis vormt voor de Theaterencyclopedie.

Onder 'première' verstaat de Theaterencyclopedie:

'De eerste publieke uitvoering van een toneelstuk, een ballet, dans, opera of een ander podiumkunstwerk. Vaak wordt de officiële première nog voorafgegaan door try-outs of zogenaamde voorpremières. Deze worden ook voor publiek gespeeld, maar in deze fase kunnen er nog aanpassingen gemaakt worden, mede gebaseerd op de reacties van het publiek. Ook worden soms al recensenten uitgenodigd, zodat zij zich alvast een oordeel kunnen gaan vormen en hun artikel voorbereiden, om dit snel na de première gereed te kunnen hebben. Bij de première heeft de voorstelling meestal zijn definitieve vorm gekregen.'

Voor een première worden meestal personen uitgenodigd die van belang waren voor de tot stand koning van het werk, zoals co-producenten, subsidiegevers, sponsors en toeleveranciers, voorts personen die van belang zijn voor het voortbestaan van het uitvoerende gezelschap en vertegenwoordigers uit hun maatschappelijke netwerk, waaronder collega-gezelschappen en belangrijke bestuurders van overheden en NGO's en voorts recensenten en andere invloedrijke en of bevriende personen.

Voor de uitvoerenden zelf is het gebruikelijk elkaar voor de voorstelling toi toi toi te wensen, om dat het ongeluk zou brengen om elkaar ‘succes’ te wensen. In de balletwereld wenst men elkaar ook wel merde toe in het Frans. In Duitsland zegt men ook wel Hals un Beinbruch.

Het woord première komt uit het Frans: la première representation = de eerste voorstelling. Dit bijvoeglijk naamwoord wordt als zelfstandig naamwoord ook algemeen in het Engels gebruikt. In Duitsland spreekt men eerder van Uraufführung of Erstaufführung.

Buitenlandse voorstellingen

Het merendeel van de voorstellingen uit het buitenland die in Nederland te zien zijn geweest, zijn meestal ook in het buitenland reeds eerder in première gegaan. De eerste uitvoering in Nederland wordt dan echter de Nederlandse première genoemd en als zodanig in de Productiedatabase opgenomen, dan wel met de aantekening een voorstelling die in Nederland te zien is geweest. Zie ook het begrip Wereldpremière.

Verwarring

De definitie van het woord première, zoals die bij de invoering van voorstellingen in de productie-database wordt gehanteerd en zoals verder in dit artikel toegelicht, zijn op zich helder. In de dagelijkse praktijk van de podiumkunsten wordt het woord première echter vaker gebruikt, al of niet vanwege publicitaire redenen. Zo kan een voorstelling met een nieuwe rolbezetting of de herneming in een ander seizoen door het gezelschap of de producent wel degelijk als première worden gepresenteerd. Nieuwe uitvoerenden in de belangrijke rollen zullen hun eerste voorstelling zeker ook première noemen.

Voorts is het discutabel wat precies een nieuwe versie van een productie is. Het is niet ongebruikelijk dat bij hernemingen in een volgend seizoen, door de leden van het creatief team wijzigingen worden aangebracht in regie, theatervormgeving, choreografie, muziek etc. van een productie. Deze wijzigingen kunnen van substantieel tot in kleine details zijn. Vaak worden deze wijzigingen stilzwijgend doorgevoerd, maar er kunnen ook redenen zijn voor het gezelschap om deze juist als een nieuwe versie te presenteren en derhalve als première!