Uit TheaterEncyclopedie
Ga naar: navigatie, zoeken


Unknown.png

NaamOude Komedie, Arnhem
PlaatsArnhem
TypeTheatergebouw
De volgende coördinaat is niet herkend: Geocoding failed.


Armenhospitaal wordt theater

Aan de Bakkerstraat in Arnhem werd in 1299 het Catarina Gasthuis of Armenhospitaal gebouwd. De daar bij horende kerk werd rond 1790, in opdracht van de Societeit Terpius, verbouwd tot theater de Oude Komedie.

In 1825 werd achterstallig onderhoud aangepakt en in 1838 werden de (walmende) olielampen, die slechte lucht gaven, vervangen door vetkaarsen terwijl elders al schouwburgen waren met gasverlichting. Omstreeks 1843 kwamen de olielampen zelfs weer terug. In datzelfde jaar werd het interieur verfraaid en het aantal zitplaatsen van 200 naar 400 uitgebreid en kwamen er loges. In 1863 werden de olielampen eindelijk vervangen door gaslicht.

Er was een lijsttoneel met orkestbak. Er werd voornamelijk toneel en opera gebracht. In 1865 werd de Oude Komedie gesloten

Het gebouw was opmerkelijk hoog, langwerpig vierkant in gotische stijl. Het bevond zich aan de oostzijde van de Bakkerstraat tussen de huidige Pastoorstraat (voorheen Pastoorsteeg) en de Boerenstraat. Achtereenvolgens werd het gebruikt als gasthuiskerk, turfmagazijn, stadswaag (de Oude Komedie werd daardoor in de volksmond ook wel Oude Waag genoemd), school, kazerne, societeit, vrijmetselaarsloge, tentoonstelling- en vergaderlokaal, terwij het ook lang het middelpunt van het Arnhemse amateurtoneel was.

De Oude Komedie heeft een voorname rol gespeeld in het Arnhemse theaterleven ondanks de gebrekkige outillage. Zowel voor als na de verbouwing bedroeg de totale oppervlakte slechts 349 m2. Dat betekende dat door de zituitbreiding het comfort voor het publiek bepaald niet toenam. Het zat dicht op elkaar en bij een volle zaal hing er een benauwde lucht. Dat was ook de reden van het gemeentebestuur om bij de komst van de nieuwe schouwburg het Koningsplein 12 (zie aldaar) de Oude Komedie ter veiling te brengen met als voorwaarde dat er geen toneelvoorstelingen of andere openbare vermakelijkheden meer gebracht mochten worden. Het gebouw, acht eeuwen oud, was daar te brandgevaarlijk voor. Tijdens de slag om Arnhem in 1944 werd de Oude Komedie verwoest.

  • Interieur: De binnenbetimmering had een elliptische vorm. In de zaal was de dakconstructie van geschilderde houten dakpannen zichtbaar.
  • Exterieur: Een monumentaal gebouw, oorspronkelijk met drie koepels. De muren waren licht gepleisterd. Het dak van zink.

Premières

Een chronologisch overzicht van de voorstellingen, die in de Oude Komedie in première zijn gegaan:

 
De Amerikaan - Gezelschap A. Peters - 1851-08-30
Het gebroken kopje - Gezelschap A. Peters - 1851-08-30
Het geweten - Gezelschap Rosenveldt - 1846-01-24

Een alfabetisch overzicht van deze voorstellingen: Premieres Oude Komedie, Arnhem

Bronnen

  • Productiedatabase
  • Theaters in Nederland sinds de zeventiende eeuw. Redactie Bob Logger, Eric Alexander, Menso Carpentier Alting, Nico van der Krogt, Nathalie Wevers. Theater Instituut Nederland, 2007