Markies de Sade

×

Profielfoto uploaden

Uploaden van een profielfoto

Enkele aanwijzingen

Upload hier alleen je eigen en zelfgemaakte portretfoto, of je eigen portretfoto waarvan je de auteurs- en publicatierechten bezit. Voor het uploaden van overige foto's ga naar deze pagina. Het is alleen mogelijk een foto te uploaden, wanneer je bent ingelogd. Als je nog geen account voor de TheaterEncyclopedie hebt, vraag die dan hier aan.

Voorwaarden en licentie

Door het uploaden van een foto verklaar ik dat ik daarvoor alle benodigde rechten bezit. Tevens geef ik de TheaterEncyclopdie het recht deze foto voor onbepaalde tijd op te slaan en te publiceren.

Beschrijving:
{{Foto|Afgebeeld=Markies de Sade|Onderwerp=Portret|Vervaardiger=Eigen werk|Ondertekening=~~~~|Uploadvanaf=Markies de Sade|Licentie=CC0 }}
Selecteer bestanden...

NB: Vergeet niet na het uploaden de foto de huidige pagina aan te passen!!

TIP: Om de nieuwe afbeelding weer te geven, plaats je de bestandsnaam in het veld "Afbeelding" van het formulier.

Annuleren

Gereed

Naam	Markies de Sade

Er is nog geen biografie beschikbaar voor Markies de Sade. Klik hier om de tekst toe te voegen (je moet hiervoor ingelogd zijn; je kunt je hier hier registreren).
Let op: mogelijk staat er verder op de pagina (onder het carrièreoverzicht) al wel een biografietekst; deze tekst kan dan door middel van eenvoudig “knippen en plakken” in het veld "biografie" worden gezet!

Theater CV

Markies de Sade heeft bijgedragen aan 5 productie(s).

Markies de Sade heeft gewerkt in de volgende functies:

• Auteur (schrijver libretto, scenario) - Zie lijst (A-Z) of lijst (datum)
• Persoon - Zie lijst (A-Z) of lijst (datum)

Het gehele overzicht van voorstellingen waaraan Markies de Sade heeft meegewerkt, voor zover geregistreerd in de Theaterencyclopedie:

NB: Bij de carrièreoverzichten zijn de voorstellingen gekoppeld aan de premièredatum. Het kan echter voorkomen dat personen niet aan de première meewerkten, maar pas later bij de voorstelling betrokken raakten.

Curriculum Vitae Theatrum

Productie	Functie	Producent	Seizoen	Premièredatum	In regie van
De zwarte legende	Auteur (schrijver libretto, scenario)	Stichting FACT	1988/1989	12 november 1988	Mathieu Güthschmidt
De zwarte legende	Auteur (schrijver libretto, scenario)	Grand Theatre Producties	1988/1989	12 november 1988	Mathieu Güthschmidt
Lustspel	Auteur (schrijver libretto, scenario)	Stichting Toneelschuur Producties	1991/1992	1 januari 1992	Javier López Piñón
Het boudoir	Auteur (schrijver libretto, scenario)	Theatercombinatie Bellevue / Nieuwe de la Mar	1997/1998	3 november 1998	Jules Noyons
Divine Excess	Auteur (schrijver libretto, scenario)	Muziektheater De Helling	2004/2005	17 april 2005	Ad de Bont

Portret van De Sade
door Van Loo (~1761)

Jean-Baptiste François Joseph de Sade (vader van markies de Sade)

Donatien Alphonse François de Sade (Parijs, 2 juni 1740 – Charenton-Saint-Maurice, 2 december 1814), bekender onder de naam Markies de Sade, was een Frans aristocraat en schrijver van veel gecensureerde pornografische boeken. Het woord sadisme is van zijn naam afgeleid. Hij wordt gezien als de bekendste voorstander van het libertinisme.

Levensloop

Donatien Alphonse François de Sade werd op 2 juni 1740 te Parijs geboren. Zijn ouders lieten zijn opvoeding goeddeels aan zijn oom, de libertijns ingestelde abbé De Sade over; later aan een jezuïetenschool. Na de cavalerieschool te Versailles doorlopen te hebben, nam De Sade op 16-jarige leeftijd deel aan de Zevenjarige Oorlog tegen Pruisen. Toen in 1763 de vrede gesloten werd, keerde De Sade terug naar Frankrijk en trouwde in datzelfde jaar met Renée-Pélagie de Montreuil, een dochter van de president van het Gerechtshof te Parijs. Het was een gearrangeerd huwelijk.

In oktober 1763 werd De Sade voor de eerste maal opgesloten, in het kasteel van Vincennes wegens "kleine uitspattingen" in een bordeel. Zijn celstraf bleef door ingrijpen van zijn invloedrijke schoonfamilie beperkt tot 15 dagen. Op Paaszondag van 1768 haalde De Sade een bedelares - wellicht betrof het hier een prostituee - over hem gezelschap te houden in zijn huis in Arceuil. Hij geselde haar, terwijl hij zichzelf daarbij bevredigde. De vrouw diende een aanklacht in en De Sade werd opnieuw veroordeeld. De zaak trok veel aandacht en De Sade's naam als libertijn was gevestigd. De Presidentsvrouw, Madame de Montreuil, kreeg gedaan dat er een lettre de cachet tegen hem werd uitgevaardigd, waardoor De Sade voor iedere rechtbank zijn rechten zou verliezen. (Maar ook afgezien daarvan zou Madame de Montreuil voor de rest van haar leven De Sade blijven achtervolgen.) Na een half jaar gevangenis en een symbolische boete werd De Sade weer vrijgelaten met het advies zich niet meer in Parijs te laten zien.

Er volgden relatief rustige jaren in zijn kasteel La Coste in de Provence, hoewel geruchten over seksuele escapades met zijn personeel telkens weer opdoken. Waarom hij in 1769 een reis naar Nederland maakte is niet duidelijk. Als reisschrijver noteerde hij dat de Nederlanders goed in handelen zijn, klaar staan voor een ander zolang hen dat niets kost, en dat de vrouwen mooier hadden kunnen zijn en hun gebit verwoesten met te veel hete thee en koffie.

In 1772 volgde het tweede grote schandaal. Tijdens een orgie met zijn bediende Latour en enkele prostituees deelde De Sade bonbons met Spaanse vlieg uit. Omdat de prostituees daar onwel van werden, klaagden ze hem aan. De Sade werd bij verstek ter dood veroordeeld wegens homoseksualiteit en vergiftiging. Het vonnis werd later vernietigd, maar justitie bleef de door schandalen omgeven markies achtervolgen. De Sade vluchtte naar Italië, in het gezelschap van zijn schoonzuster, met wie hij waarschijnlijk een affaire had. Uiteindelijk werd hij in 1777 opnieuw opgesloten in het kasteel van Vincennes. Toen hij na een jaar beschikking kreeg over pen en papier, begon hij tomeloos te schrijven.

In 1784 werd De Sade overgeplaatst naar de Bastille. Hier ontstond het werk dat hij als zijn magnum opus zag, Les Cent Vingt Journées de Sodome. Alleen de eerste versie, een papierrol van 12 meter lengte die verstopt was in een muur, overleefde de bestorming en plundering van de Bastille in 1789. De Sade heeft dit nooit geweten; hij beschouwde het werk als voorgoed verloren.

Tijdens de Franse Revolutie werd De Sade bevrijd. Aanvankelijk sympathiseerde hij met de revolutionisten. Hij schreef lofredes op o.a. Jean-Paul Marat. Als voorzitter van een revolutionistische rechtbank ontpopte hij zich echter als fel tegenstander van de doodstraf; hij werd beschuldigd van gematigdheid en in 1793 opnieuw ter dood veroordeeld. Als gevolg van een administratieve fout ontsnapte hij echter aan de guillotine.

In 1802 werd De Sade wegens aanstootgevende (en anti-napoleontische) geschriften op last van Napoleon opgesloten in het asiel van Charenton, een gekkenhuis waar meer vijanden van Napoleon terecht kwamen. Hij voerde met enig succes zijn toneelspelen op, met patiënten als acteurs. Hij bleef hier tot zijn dood in 1814 gevangen. Het was zijn wens begraven te worden in een ongemarkeerd graf dat bestrooid moest worden met kastanjes. Die wens werd niet gerespecteerd: hij werd begraven in gewijde grond. Zijn schedel werd later verwijderd voor frenologisch onderzoek. Zijn ongepubliceerde manuscripten werden door zijn zoon verbrand.

Werk

De Sades literaire œuvre kan worden gezien als filosofische kritiek op de moraal van zijn tijd door een uitgesproken atheïst. In zijn materialistische visie op de mens, zoals die bijvoorbeeld in l'Histore de Juliette naar voren gebracht wordt, vormen we slechts een inwisselbaar onderdeel van een blinde natuur en zijn we elkaar onderling geen enkele rekenschap verschuldigd, omdat elke moraal die voortkomt uit consensus, religie of overheid tegennatuurlijk zou zijn. De mens zou juist de hartstochten moeten botvieren die hem door de natuur zijn ingeblazen, ongeacht de verschrikkelijke uitwerkingen die dat op zijn medemens heeft. De Sade illustreert dit met allerlei sadistische gruwelijkheden die tot in het absurde gaan.

Zijn "pornografische" werken zijn een staalkaart van misdaden (marteling, incest, kindermoord, vader/moedermoord, genocide) en seksuele aberraties (flagellatie, coprofagie, sadisme, bestialiteit, necrofilie) die naar hartelust door zijn libertijnse, in eigen ogen verlichte personages worden bedreven. (Meestal zijn dit machthebbers als rechters, hoge geestelijken, etc.) In lange monologen verdedigen zij hun verdorvenheden in de rationele stijl van de Verlichting. (In de Sades ambivalente wereld strijden revolutionaire filosofie en een zwarte kijk op de diepste drijfveren van de mens om voorrang.) Sadomasochistische tendensen voeren bij de seksuele passages de boventoon, maar ook deze staan eerder in het teken van de omkering en de ontwrichting dan van de erotiek.

De Sade valt bij voorkeur hypocrisie, religie en vooroordelen aan, maar ook de standpunten van verlichte filosofen (zoals Voltaire), waarbij hij opvalt door uiterst gevat, sterk, agressief en humoristisch taalgebruik. De vele herhalingen hebben zijn omvangrijke boeken echter vaak het predicaat 'onleesbaar' opgeleverd. De Sade's radikale houding van "alles zeggen" maakte dat zijn werk gevierd werd door onder meer de surrealisten. Alhoewel zijn werk lang verboden is geweest, is het in 1990 opgenomen in de Bibliothèque de la Pléiade, tussen dat van andere grote Franse schrijvers. Minder tekstgetrouwe uitgaven van zijn schandaalwerken zijn legio.

Bibliografie

Romans en vertellingen

• Dialogue entre un prêtre et un moribond, 1782
• Les Cent-Vingt journées de Sodome ou l’École du libertinage (De 120 dagen van Sodom), 1785, heruitgegeven in 1904
• Aline et Valcour ou le Roman philosophique, 1786, uitgegeven in 1795
• La vérité, 1787
• Les Infortunes de la vertu (1ste editie van Justine), 1787
• Justine ou les Malheurs de la vertu (uitbreiding van Infortunes), 1788, uitgegeven in 1791
• Historiettes, Contes et Fabliaux, 1788, uitgegeven in 1926
• Eugénie de Franval, 1788
• La Philosophie dans le boudoir ou Les instituteurs immoraux, uitgegeven in 1795
• La nouvelle Justine ou les Malheurs de la vertu. Vervolgd door l’Histoire de Juliette, sa sœur, 1797-1801
• Les Crimes de l'amour, Nouvelles héroïques et tragiques, 1800
• La Marquise de Gange, 1813
• Dorcy ou la Bizarrerie du sort, uitgegeven in 1881
• Les Journées de Florbelle, verloren gegaan

Toneelstukken

• L’Inconstant, 1781
• Le Prévaricateur, 1783
• La Folle Épreuve, ou le Mari crédule, 1783
• Oxtiern ou les Malheurs du libertinage, 1791

Vertalingen in het Nederlands

• De 120 dagen van Sodom. Vertaling Claude C. Krijgelmans. Soethoudt, 1968, heruitgave De Dageraad, 1993
• De slaapkamerfilosofen. Vertaling Gemma Pappot. Bert Bakker, 1968
• Justine of De tegenspoed der deugdzaamheid. Vertaling Gemma Pappot. Bert Bakker
• De 120 dagen van Sodom of De school der losbandigheid. Vertaling Hans Warren. Bert Bakker, 1969
• Liefde's misdaden. Heroïsche en tragische verhalen. Vertaling Hans Warren en Gemma Pappot. Bert Bakker, 1970
• Juliette, of De voorspoed van de ondeugd. Vertaling Hans Warren. Bert Bakker, 1972-1974, heruitgave 1980
• Augustine de Villeblanche of liefdes list (uit: Historiettes, Contes et Fabliaux). Vertaling Jan Pieter van der Sterre. Voetnoot, 2006

Over De Sade

• R.L. Gysen, De slecht befaamde Markies de Sade, Heijnis, Amsterdam, 1961
• W.F. Hermans, Het sadistische universum I, De Bezige Bij, 1964
• Norman Gear, De Sade: een biografie, Kruseman, Den Haag, 1966
• Gemma Pappot, De markies De Sade: een portret uit brieven en documenten, Arbeiderspers, 1967
• W.E. Verdonk, Peut être: de betekenis van Sade's antropologie voor de ethiek: een hoofdstuk uit de problematiek van de Verlichting, Rodopi, 1977
• Bzzlletin 83, Sade, themanummer met bijdragen van Arnold Heumakers, Gemma Pappot e.a., februari 1981
• Peter Weiss, De vervolging van en de moord op Jean-Paul Marat opgevoerd door de verpleegden van het krankzinnigengesticht van Charenton onder regie van de heer De Sade, Appletheater, 1986
• J. Bremmer, Van Sappho tot de Sade: momenten in de geschiedenis van de seksualiteit, Wereldvenster, 1988
• Angela Carter, De Sadeaanse vrouw - een cultuurhistorisch essay, Contact, 1986
• Arnold Heumakers, Schoten in de concertzaal : over literatuur, politiek en het Kwaad, Arbeiderspers, 1993
• D.S. Thomas, Markies de Sade: de definitieve biografie, Amsterdam, 1995

Externe links

• (fr) Franse Wikisource, diverse werken van De Sade
• (fr) Marquis de Sade
• (en) Gutenberg project - boeken van de markies de Sade
• (en) Marquis de Sade elibrary -- Diverse werken in PDF formaat
• (en) Dialoog tussen een priester en een stervende
• (en) Florville en Courval

Bronnen

• Wikipedia