De Kleine Komedie, Amsterdam
| Naam | De Kleine Komedie, Amsterdam |
|---|---|
| Eerdere naam | Fransche Schouwburg aan de Erwtenmarkt, Amsterdam |
| Plaats | Amsterdam |
| Type | Theatergebouw |
| Monumentstatus | Rijksmonument |
| Monumentnummer | 197 |
| Architect | Abraham van der Hart |
| Bouwjaar | 1786 |
| Verbouwd in | 1948-03-27 |
| Gesloten | Nee |
| Wikidata ID (Q-nummer) | Q2520301 |
| Website |
| Info | Waarde |
|---|---|
| Afbeelding | Klein-komedie.jpg |
| Postcode: | 1017 SG |
| Openingsdatum: | 1 jan 1785 |
| Op de kaart: | Ga naar kaart... |
| Wikimedia Commons: | Galerie (Wikimedia Commons) |
| Gelegen in: | Amsterdam (Q9899) |
Bekijk deze en meer informatie op de website van Wikidata, of lees de pagina De Kleine Komedie op Wikipedia.
Informatie
De Kleine Komedie, het oudste theater van Amsterdam, is een klassieke bonbonnière, gebouwd in 1786 aan de Amstel. Tot op de dag van vandaag is het de onbetwiste cabarettempel van Nederland en onmisbaar in het theaterlandschap. Bekende theatermakers zijn er groot geworden. Toon Hermans, Youp van ’t Hek, Brigitte Kaandorp, Maarten van Roozendaal, Sanne Wallis de Vries, Herman Finkers, Lebbis & Jansen, Acda & de Munnik, Theo Maassen en nog veel meer artiesten groeiden op in dit theater.
Geschiedenis van De Kleine Komedie
Het theatergebouw was achtereenvolgens in gebruik als:
- Fransche Schouwburg aan de Erwtenmarkt, Amsterdam, ook wel Théâtre Français sur l'Erwtenmarkt , Fransche Comedie of Fransche Schouwburg. (1786-1854)
- Neues Hochdeutsches Theater (1854-1855)
- Schotse Zendingskerk (1855)
- Collegezaal van de Vrije Universiteit (1880-1885)
- Salvatori (1908-1935)
- Fietsenstalling (1942-1945)
- De Kleine Komedie (sinds 1948)
De Schouwburg werd in 1786 gebouwd in opdracht van het Collège dramatique et lyrique, met het doel om Franse opera’s op te voeren die in de Stadsschouwburg van Amsterdam geen toegang kregen. Hoewel in principe alleen voor leden werd gespeeld, konden ook niet-leden een kwartier voor aanvang kaarten voor de onbezette plaatsen kopen. Tijdens een driedaags bezoek in september 1788 van stadhouder Willem V en zijn vrouw, woonde het vorstelijk paar op 3 september een voorstelling bij in de schouwburg aan de Erwtenmarkt.
Na de Franse revolutie en de vestiging van de Bataafse republiek in Nederland waren de voorstellingen voor iedereen toegankelijk en brak er een periode van ongekende bloei aan voor de Franse Schouwburg. Tot 1854 werden vele Franse opera’s en toneelstukken opgevoerd, in het Frans gezongen en gesproken.
In 1855 werd op het toneel ter begeleiding van kerkdiensten van de Schotse Zendingskerk, een orgel geïnstalleerd ter hoogte van het eerste balkon. Voor 1886 was het theater enige tijd in gebruik als collegezaal van de Vrije Universiteit. Vanaf 1886 waren er weer incidentele revue- en cabaretvoorstellingen. Na 1908 fungeerde het gebouw als een ontmoetingsplek voor rechtsgeoriënteerde protestanten, o.l.v. prof. dr. A. de Hartog, en voor de linkse vrijdenkers van De Dageraad van A.L. Constandse. Tijdens de Tweede Wereldoorlog had de Amsterdamsche Bank het theater in gebruik als fietsenstalling voor de medewerkers.
Na de bevrijding zorgden Pierre Périn en Tilly Périn-Bouwmeester ervoor dat het gebouw zijn oorspronkelijke functie van theater terugkreeg. Bij de verbouwing van 1948, waarbij het hele interieur werd verwijderd, werd ook hoekpand Amstel 56 betrokken. De opnieuw aangebrachte balkons hebben een helling gelijk aan de zaalvloer.
De Gala-openingsavond op zaterdag 27 maart 1948 vond plaats met een voorstelling van Miranda door N.V. Het Residentie Tooneel, een stuk dat al in november 1947 in Den Haag in première was gegaan. Na een matinée van datzelfde stuk op zondagmiddag volgde op zondagavond 28 maart de eerste echte première in het gebouw:
Na een succesvolle periode keurde de brandweer het gebouw in 1973 af. In 1978 werd het theater, weer met hulp van particuliere gelden van Amsterdammers, gerenoveerd en heropend. In 1988 werd het theater wederom bijna gesloten, toen de gemeente Amsterdam de subsidie dreigde in te trekken. Na een overweldigende actie van artiesten (onder aanvoering van Youp van 't Hek) en publiek werd het besluit herroepen.
Premieres
Een chronologisch en daaronder een link naar een alfabetisch overzicht van de premieres, die in de in dit theater hebben plaatsgevonden voor zover geregistreerd in de Productiedatabase, zie:
- Het alfabetisch overzicht van deze voorstellingen
Hieronder ook een chronologisch overzicht van de premières, die onder de naam de Fransche Schouwburg aan de Erwtenmarkt, Amsterdam op deze locatie hebben plaatsgevonden, voor zover geregistreerd in de Productiedatabase, zie:
Bronnen
- Hanenberg, P. van den. (2012). De Kleine Komedie, een geschiedenis. Amsterdam: Nijgh & van Ditmar.
- Advertentie met betrekking tot het openinsgweekend in het Algemeen Handelsblad van 1948-03-22 (Delpher)
- Productiedatabase