Katharyne Lescailje
Biografie
Katharyne Lescailje, ook wel Katharina Lescailje of Catharina Lescaille genoemd, werd geboren in 1649 in Amsterdam als dochter van de drukker en dichter Jacob Lescailje en Aeltje Verwou. Haar vader had een vooraanstaande drukkerij die vanaf 1658 het privilege verkreeg om de toneelstukken van de Amsterdamse Schouwburg te publiceren. De uitgeverij fungeerde hierdoor als een ontmoetingsplaats voor dichters en toneelschrijvers.
In de patriarchale samenleving van de 17e eeuw was het gebruikelijk dat familiebedrijven van man tot man werden doorgegeven. De drukkerij van Jacob Lescailje werd echter, als uitzondering op de regel, overgenomen door Katharyne en haar zussen Barbara en Aletta. Dit gebeurde na het overlijden van hun ouders in 1679 en het vroegtijdig overlijden van twee zoons uit het gezin. De overgebleven zoon had kort daarvoor een faillissement gehad, wat de doorslaggevende gebeurtenis was om de drukkerij aan de vrouwen uit het gezin over te laten. Zo nam Katharyne op dertigjarige leeftijd de leiding over de uitgeverij op zich en speelde zo een cruciale rol in de verspreiding van toneelliteratuur in Amsterdam.
Naast haar werk als uitgever was Katharyne Lescailje een talentvolle dichteres. Al op jonge leeftijd schreef ze poëzie en haar werk werd bewonderd door tijdgenoten. Joost van den Vondel, die vanaf dat Katharyne jong was al veel bij de familie Lescailje over de vloer kwam, prees haar schrijftalent. Haar stijl werd gekenmerkt door rijm en een gepaard rijmschema, wat destijds gangbaar was in de poëzie. Lescailje schreef in haar leven ook zeven toneelstukken. Deze toneelstukken zijn alle vertalingen of bewerkingen van klassieke stukken. Haar poëzie werd verzameld en uitgegeven in drie delen, genaamd De mengelpoëzy van Katharyne Lescailje. Dit uitgeven werd grotendeels volbracht na haar dood door haar erfgenamen, die financiële belangen hadden bij het uitgeven van haar werk. Ondanks deze zakelijke overwegingen was er oprechte waardering voor haar talent.
Hoewel Lescailje na de 18e eeuw in de vergetelheid raakte, is haar werk recentelijk opnieuw onder de aandacht gebracht door academici. De hernieuwde aandacht voor Katharyne focust zich voornamelijk op haar seksuele geaardheid. Mede door haar innige vriendschappen met vrouwen zoals Sara de Canjoncle en haar afkeer tegen het huwelijk wordt gedacht dat Katharyne lesbisch geweest kan zijn.
De nalatenschap van Katharyne Lescailje is opmerkelijk in de Nederlandse literatuur- en theatergeschiedenis, vanwege haar positie als vrouwelijke uitgever in een door mannen gedomineerde wereld. Ook is het uniek dat (bijna) al haar werk bewaard is gebleven.
Theater CV
Van deze persoon is geen enkele bijdrage aan een theater- of dansproductie geregistreerd op de TheaterEncyclopedieOm dit te verbeteren, vult u op de betreffende pagina('s) over theater- of dansproducties de bijdragen van deze persoon aan..
Podcast
Luister hier de podcastaflevering die Theater Kwast maakte over het leven en werk van Katharyne Lescailje.
Bronnen
- Allard Pierson Museum. "Drukkersdochter." Allard Pierson. Geraadpleegd 16 februari 2025.
- Haan, Marije. "De Oneindige (Levens)kracht van Jacob Lescailje." Metabotnik Vitrine. Bezocht op 16 februari 2025.
- Kloek, Els. 1001 Vrouwen uit de Nederlandse Geschiedenis. Nijmegen: Vantilt, 2013.
- Lescailje, Katharyne. Literatuurgeschiedenis. Geraadpleegd 17 februari 2025.
- Otter, Rolf den. "Mini Podcast over Katharyne Lescaille." Neerlandistiek. Geraadpleegd 17 februari 2025.
- Pierson, H., Duits, A.-J. Gelderblom, en M. Smits-Veldt, red. "De Vrouwenzucht van Katharina Lescailje." In Klinkend Boeket: Studies over Renaissancesonnetten voor Marijke Spies, 143-149. Hilversum: Verloren, 1994.
- RozemarijnOnline. "Hoofdstuk 2: Het Oeuvre van Katharyne Lescailje." Geraadpleegd 15 februari 2025.