Tom Pouce

Naam	Jan Hannema
Volledige naam	Jan Hannema
Pseudoniem	Tom Pouce
Bijnaam	us lyts Tomke
Geboortedatum	23 april 1839
Geboorteplaats	Franeker
Overlijdensdatum	26 december 1878
Overlijdensplaats	Bergum
Beroep	Kermisartiest

Biografie

Jan Hannema wordt op 23 april 1839 in Franeker geboren. Hij is het zesde kind van de apotheker Pieter Philippus Hannama (22 maart 1806 – 31 oktober 1884).

Pieter Philippus Hannema trouwde in 1829 met Henrica Groenewoud, maar binnen een jaar nadat het echtpaar hun eerste kind kreeg, overleed Henrica op 5 april 1831 op 21 jarige leeftijd. Op 9 november 1832 hertrouwt Hannema met zijn nicht Baukje Jans Hannema (25 november 1809 – 25 april 1871). Het stelt krijgt samen zeven kinderen, waarvan Jan de vijfde is. Van de andere kinderen sterven er drie rond hun tweede verjaardag.

Jan stopt met groeien

Als Jan geboren wordt, lijkt hij een gezonde jongen van zo’n negen pond. Tot Jan zes maanden is, groeit hij goed. Dan stopt hij plots met groeien. Verschillende geleerden onderzoeken Jan en proberen te helpen, maar Jan groeit vanaf dit moment niet meer verder. Door zijn familie wordt Jan vanaf dit moment ‘us lyts Tomke’ genoemd, wat ‘onze kleine Tom’ betekent.

Het begin van het artiestenleven van Tom Pouce

Nadat het gezin in 1840 verhuist naar Bolsward krijgen ze enkele zakelijke tegenslagen te verduren. Hierop raadt oom Pieter, de broer van Baukje, aan om met de kleine Jan naar de kermis te gaan om zo geld te verdienen. Volgens zijn familie vindt Jan het prachtig op de kermis en omdat de financiën van de familie er niet goed uitzien, wordt besloten om met Jan de hele wereld over te reizen. Jan krijgt dan de kermisnaam ‘Tom Pouce’ wat Frans is voor ‘klein Duimpje’ en is afgeleid van zijn bijnaam Tomke.

De hoogtepunten uit de carrière van Tom Pouce

Op de kermis is Jan al snel erg succesvol en hij reist met zijn familie alle grote kermissen in Nederland af. In 1847 heeft Jan zo veel naam gemaakt dat hij wordt voorgesteld aan koning Willem II en zijn echtgenote. In 1848 vertrekt Jan met zijn familie naar Engeland. Ook hier wordt Jan voorgesteld aan het koningshuis. Op Buckingham Palace ontmoet Jan koningin Victoria en prins Albert. Koning Victoria wordt na deze ontmoeting een soort beschermvrouw van Jan en ze geeft hem een miniatuur ameublement uit de napoleontische tijd cadeau.

In 1849 reist de familie Hannema verder naar België. Met name in de steden Brussel, Antwerpen en Gent heeft Jan hier veel succes als Admiraal Tom Pouce. Wederom mag Jan de koninklijke familie ontmoeten en hij wordt voorgesteld aan koning Leopold en zijn gemalin. Ook wordt Jan in Brussel voor een onderzoek van de Académie opgemeten. Hij blijkt 72,8 cm lang te zijn, zijn handen zijn 8,8 cm en zijn hoofd is 14,8 cm.

Na de reis door België trekt de familie Hannema in 1851 verder naar Duitsland. Hier treedt Jan onder andere op voor de markgraaf Wilhelm. Ook reist Jan in datzelfde jaar door Tsjecho-Slowakije, Oostenrijk en Parijs.

In de twee jaar die volgen op deze tour gaat Jan op tournee door Italië. Ook hier treedt Jan weer op voor de koninklijke familie. In het Hertogdom Parma geeft Jan een optreden voor de prins en prinses. Vervolgens trekt Jan van Palermo via Triëst, Wenen, Leipzig, Weimar, Gotha en Eisensach naar Den Haag waar hij wordt onthaalt door prins Hendrik en zijn vrouw.

Uiteindelijk keert het gezin Hannema in 1854 terug naar Franeker om zich daar te vestigen. Jan blijft tournees geven door Nederland en Duitsland. Omdat Franeker echter niet erg centraal gelegen is, verhuist het gezin op 17 februari 1860 naar Keulen. Vanaf hier volgen meer tours door Europa.

De laatste jaren van Tom Pouce

Vanaf ongeveer het jaar 1870 brengt het gezin Hannema de winters door in Bergum. Hier woont ook oom Sjoerd Hannema, die armendokter is. In april 1871 overlijdt Baukje Hannema op 61 jarige leeftijd. Enkele jaren later, op 26 december 1878 om 7 uur ’s avonds sterft ook Jan. Hij is dan 39 jaar oud. Vier dagen later wordt hij begraven bij de kruiskerk in Bergum. Zijn graf heeft nooit een steen of andere aanduiding gekregen en is later opnieuw uitgegeven.

Theater CV

Van deze persoon is geen enkele bijdrage aan een theater- of dansproductie geregistreerd op de TheaterEncyclopedieOm dit te verbeteren, vult u op de betreffende pagina('s) over theater- of dansproducties de bijdragen van deze persoon aan..

Bronnen

• Archief van Ritsko van Vliet. Een samenvatting van het leven van Hannema. Doos 23, omslag Jan Hannema (Tom Pouce). Theatercollectie Allard Pierson.