Voordoek

In concrete zin vormt het voordoek, of het gordijn de afscheiding tussen de toeschouwersruimte in een theatergebouw en het podium (= toneel of het speelvlak). In dramaturgische zin is het daarmee ook de afscheiding van wat – tijdens de voorstelling – buiten beschouwing moet blijven en dat waaraan betekenis kan worden toegekend. Als het gordijn geopend wordt, en daarmee de voorstelling begint, krijgt de toeschouwer toegang tot een verborgen wereld die uit twee componenten bestaat: de scenische ruimte (een wereld die daadwerkelijk zichtbaar is en op het podium gerepresenteerd wordt) en de geïmpliceerde of virtuele ruimte (de wereld die – buiten het decor – gesuggereerd wordt). Zie ook Theatrale ruimte. Een voordoek kan in die zin een belangrijk scenisch element in een voorstelling vormen, los van het voordoek dat meer bedoeld is als architectonische afscheiding, zoals gebruikelijk is in een lijsttheater

In een lijsttheater wordt het voordoek vaak beschouwd als onderdeel van het interieur van de zaal en wordt als zodanig ook ontworpen. Wanneer dat ontwerp minder geschikt is om te gebruiken als voordoek om het begin en het eind van een voorstelling aan te geven, kan daarvoor een apart doek geïnstalleerd worden. Zo'n architectonisch voordoek, wordt ook wel sierdoek genoemd.

Het voordoek dat voor de voorstelling zelf wordt gebruikt, bestaat uit een dicht geweven textiele materiaal, wordt vaak ook met een ander soort textiel gevoerd, zodat het geen licht doorlaat en enigszins geluiddempend is. Ter versterking van het geluiddempende effect wordt soms een apart geluid werend scherm gebruikt. Een voordoek kan voorts op verschillende manieren geopend en gesloten worden. In Nederland zijn het meest voorkomend: openend naar links en recht opzij, ook wel schuivend, grieks of proscenium genoemd en het z.g. Wagner waarbij het doek vanuit het midden naar links en rechts opzij én omhoog wordt getrokken, waardoor twee opgenomen gordijn helften ontstaan.

Ook komt men wel tegen dat een voordoek in zijn geheel omhoog wordt bewogen (en dus ook weer naar beneden) het geen de naam guillotine heeft gekregen.