Tijdlijn Theater:1920

Uit TheaterEncyclopedie
Ga naar: navigatie, zoeken

1920: Acteurs staken en eisen een séjours-regeling, een duurtetoeslag en een pensioenfonds.

Op de zaterdagnacht van 3 op 4 Januari 1920 organiseert de Nederlandsche Tooneelkunstenaars Vereeniging (NTKV) een algemene staking. Op deze manier wil men de Nederlandse Bond van Directeuren van Openbare Vermakelijkheden onder druk te zetten om aan de eisen te voldoen. Die eisen waren: betere contracten, een séjours-regeling (verblijfsgeld tijdens de tournees), een duurtetoeslag (verhoging van loon of salaris wegens werk duurte) en een pensioenfonds. Ook vindt men dat er subsidie voor de podiumkunsten moest komen.

In de achttiende, negentiende en twintigste eeuw hadden acteurs een lage status in de samenleving. Dit bleek uit de bepalingen omtrent het uitoefenen van het acteursvak. Enkele van dergelijke maatregelen waren dat acteurs zonder toestemming de stad niet mochten verlaten tijdens het seizoen of geen rol mochten weigeren. Bovendien waren de salarissen erg laag en ontbrak het volledig aan sociale verzekeringen. Tevens gold er een systeem van boetebepalingen bij overtreding van de contractwetten. Vanaf de eerste helft van de negentiende eeuw komt er meer actief verzet van de kant van de acteurs. Een hoogtepunt is de oprichting van de NTKV in 1903 door het Nederlandsch Tooneelverbond.

Op 3 Januari 1920 komen de NTKV en de Nederlandse Bond van Directeuren bijeen om de contractregelingen te bespreken, maar de directeuren, onder leiding van Eduard Verkade, wijzen de eisen van de acteurs af. De rivaliteit die heerste tussen Verkade en Louis Bouwmeester en de spanning over de toekomstige directie van de stadsschouwburg van Amsterdam hebben er ook voor gezorgd dat de toestand gespannen bleef. Op het Leidseplein gingen de acteurs pamfletten uitdelen, binnen en buiten de stadsschouwburg, waarin het publiek werd gevraagd de acteurs de steunen in hun strijd. De staking heeft ruim twee maanden geduurd, maar er veranderde vrijwel niets door deze actie.

Bekende mensen uit de theaterwereld die mee deden met de staking waren de acteur Louis Bouwmeester, zijn zus en actrice Theo Mann-Bouwmeester en de toneelschrijver en directeur Herman Heijermans.