Protesttheater - Bloed aan de paal (1978)

Omdat het hier ver vandaan is

En omdat ik geen een Cambodjaan mis

Omdat mijn hart van steen is

En ik geen ene Chileen mis

Omdat het bier weer fijn is

En ik geen een Argentijn mis

Voer ik aktie

Sticker voor Bloed aan de paal

Sport moet als internationaal propagandamiddel waardeloos worden, zo stelt Bram Vermeulen. En daarom voert hij met Freek de Jonge - samen vormen zij cabaretduo Neerlands Hoop - actie. In tien dagen trekt het duo onder begeleiding van de band Music Garden het land door. Het doel van de actie: het boycotten van het wereldkampioenschap voetbal van 1978 in Argentinië. In de afbeelding zie je een sticker om aandacht te vragen voor hun concertreeks Bloed aan de paal. De sticker is nu onderdeel van de Theatercollectie van het Allard Pierson. Gehuld in voetbaltenue en bewapend met cynische teksten vliegt De Jonge over het podium terwijl Vermeulen De Jonge ondersteunt met zijn muzikale talent.

De aanleiding voor de voorstellingen van Neerlands Hoop was het feit dat gastland Argentinië op het moment dat het WK zou plaatsvinden een militaire dictatuur was, ook wel de martelkamer van Zuid-Amerika genoemd. Hier ging je niet heen om een voetbalfeestje te vieren, vonden Bram en Freek.

We gaan naar Argentinië, waar dagelijks wordt gemoord

Maar daar is nu eventjes geen tijd voor zojuist heeft Rep gescoord

Zonder Cruijff in de finale, wie had dat verwacht?

En op de eretribune zitten Wiegel en Van Agt

We zitten in de finale in een politiestaat

Het is weer tijd je af te vragen waar dat allemaal op staat

In het deel voor de pauze wordt het publiek vermaakt met muziek en cynische teksten van Bram en Freek. Naast de nieuwe nummers die ze voor hun programma schreven, maakten ze ook gebruik van verschillende geëngageerde nummers die ze al in hun repertoire hadden. Na de pauze wordt het programma vervolgd met ruimte voor discussie tussen Neerlands Hoop en het publiek. Op een vraag uit het publiek waarom ze ervoor gekozen hebben in het eerste deel het onderwerp op een humoristische wijze te benadrukken, terwijl het om een serieus onderwerp gaat zeggen, Bram en Freek het volgende:

Freek: jij doelt op de wrijving tussen humor en geëngageerdheid.

Bram: wij hebben gekozen voor deze formule van optreden, discussie en toegift, omdat als we hadden gezegd: we organiseren een discussieavond en vragen zoals hier vijf gulden voor het SKAN [Solidariteit Komité Argentinië-Nederland, red.], er waarschijnlijk niemand was gekomen. Nu hebben we overvolle zalen getrokken.

Naast de mogelijkheid voor discussie zijn er tijdens de voorstellingen van het cabaretduo ook organisaties aanwezig die het publiek nog verdiepende informatie kunnen geven over Argentinië, zoals Amnesty International en SKAN. Een deel van de opbrengsten van de tour en de verkoop van de bijbehorende elpee werden ook gedoneerd aan deze organisaties, om hun acties te ondersteunen.

Ondanks de acties van Neerlands Hoop is het Nederlands elftal uiteindelijk wel vertrokken naar Argentinië om deel te nemen aan het wereldkampioenschap. De boycot is dus niet gelukt. Maar dit betekende niet het einde van de deelname van Neerlands Hoop aan acties tegen het regime in Argentinië. Zo namen ze op 3 juni 1978 – de dag waarop Nederland de eerste wedstrijd speelde - deel aan actie Argentinië: Voetbal gaat door de aktie, ook in de Edenhal in Amsterdam.

Met de deelname van Oranje aan het WK in Argentinië lijkt de actie mislukt. Over de invloed van de concertreeks schrijft de Leeuwarder courant het volgende:

De boycotactie heeft overigens weinig invloed gehad op de publieke opinie. Volgens de uitslag van een enquête vindt slechts 29 procent van het Nederlandse volk dat Oranje niet aan het wk-toernooi moet deelnemen.

Maar om te benadrukken dat de actie niet mislukt is, voegt Vermeulen hieraan toe dat de enquêtes door de commerciële opzet wel met een korrel zout genomen moeten worden. Wat volgens hem wel spreekt over het succes van de actie is dat ruim 90 procent van de Nederlandse mannen bekend is met de actie. Daarnaast heeft de verkoop van de elpee en de openen van een gironummer toch ongeveer 75.000 gulden opgebracht. Dit bedrag is gedoneerd aan SKAN en Amnesty International.

Ook vandaag de dag zet Freek de Jonge zich in om belangrijke sportevenementen niet plaats te laten vinden in een land waar stelselmatig mensenrechten geschonden worden. Nu, 44 jaar later, is Freek de Jonge opnieuw te vinden op de barricade; dit keer om te strijden tegen het WK in Qatar. In een interview met Trouw vergelijkt hij de twee gevallen als volgt: “twee fouten regimes die met een belangrijk sportevenement als uithangbord de wereld een goednieuwsshow willen presenteren.”

Deze blog is een onderdeel van het onderzoek dat student theaterwetenschap Annabelle Kamphuis deed naar protesttheater. Zie ook de andere blogs:

• Protesttheater - Land te koop (1973)
• Protesttheater - Medianeuroze (1980)
• Protesttheater - Srebrenica! (1996)