Uit TheaterEncyclopedie
Ga naar: navigatie, zoeken


Ibsen-by-Borgen.jpg


Henrik Ibsen, 1900, door Gustav Borgen.

TitelPeer Gynt
Overige inspiratiebronnenPeer Gynt is gebaseerd op een Noors volksverhaal.
AuteurHenrik Ibsen
DisciplineToneel
Gepubliceerd op14 november 1867
Gepubliceerd teKopenhagen
Wereldpremière op24 februari 1876
Wereldpremière teOslo
OpmerkingenDe Noorse componist Edvard Grieg schreef de muziek bij de voorstelling, de wereldberoemd geworden Peer Gynt Suite.
Bekijk alleop deze pagina!

Synopsis

Peer Gynt, zoon van de aan lagerwal geraakte John Gynt, is een dichter en opschepper. Zijn moeder minacht hem omdat hij zijn kansen bij de rijke boerendochter Ingrid heeft verspeeld. Op de bruiloft van Ingrid wordt door de andere gasten beschimpt en uitgelachen. Hij vraagt de domineesdochter Solveig ten dans. Hoewel ze zich tot hem aangetrokken voelt, weigert ze, bang dat haar vader dit afkeurt en omdat ze zijn reputatie inmiddels kent. Als ze weg is, begint Peer te drinken en schaakt hij uiteindelijk Ingrid. Hij neemt haar mee de bergen in en brengt de nacht daar met haar door.

Peer wordt hierna verbannen en dwaalt door de bergen, waar hij wordt gezocht door zijn moeder, Solveig en haar vader. Hij ontmoet de dochter van de trollenkoning met wie hij wil trouwen. Haar vader gaat akkoord op voorwaarde dat Peer een trol wordt. Peer komt uiteindelijk bij zinnen en weigert. De dochter van de koning blijkt intussen zwanger te zijn. Peer beweert haar niet te hebben aangeraakt. Hij ontsnapt, maar heeft zich intussen wel het motto van de trollen ‘Wees trouw aan jezelf en naar de hel met de wereld’ eigen gemaakt. Hij bouwt een hut en op een dag verschijnt Solveig. Zij heeft voor hem gekozen. Dan komt er een vrouw met een halfmenselijk jongetje binnen. Het is het kind dat Peer bij haar heeft verwekt. Hij besluit te vluchten nadat een geheimzinnig wezen hem heeft geadviseerd altijd de gemakkelijkste weg te kiezen.

Vele jaren later is hij zakenman in Marokko, die zich onder meer bezighoudt met de slavenhandel en het sturen van heidense beelden naar China. Solveig is hij compleet vergeten. Hij verrijkt zich schaamteloos, maar belandt uiteindelijk in een Egyptisch ziekenhuis en besluit naar Noorwegen terug te keren. Daar wil niemand meer iets met hem te maken hebben behalve Solveig, zijn grote liefde. Zij vergeeft Peer en neemt hem in haar armen, waarna hij vredig sterft.

Achtergrond

Ibsen schreef Peer Gynt zonder acht te slaan op de beperkingen van de conventionele toneelkunst in de 19e eeuw. De veertig scènes bewegen zich ongeremd in tijd en ruimte en tussen bewustzijn en het onbewuste, waarbij folkloristische fantasie en onsentimenteel realisme samenkomen.

Overzichten

Overzicht voorstellingen die op dit werk zijn gebaseerd:

Titel Producent Premièreseizoen Regisseur Premièrelocatie
Peer Gynt Het Schouwtooneel 1926/1927 Adriaan van der Horst Stadsschouwburg, Amsterdam (1894)
Peer Gynt N.V. Het Nederlandsch Tooneel 1939/1940 Louis Saalborn Stadsschouwburg, Amsterdam (1894)
Peer Gynt Gemeentelijk Theaterbedrijf Amsterdam - Afdeeling Tooneel 1939/1940 Yvonne Georgi Stadsschouwburg, Amsterdam (1894)
Peer Gynt Cor Breed 1945/1946 Het Concertgebouw, Amsterdam
Peer Gynt Toneelvereniging Diever 1948/1949 Dirk Broekema Diever, Openluchttheater
Peer Gynt Det Norske Teatret 1949/1950 Hans Jacob Nilsen Koninklijke Schouwburg, 's-Gravenhage
Aase's dood De Nieuwe Egelantier 1950/1951
Peer Gynt Speelgroep Limburg 1953/1954 Gabriël Beckers Openluchttheater, Valkenburg
Peer Gynt Toneelgroep Theater 1954/1955 Albert van Dalsum Stadstheater, Arnhem
Peer Gynt Norske Riksteatret 1960/1961 Barthold Halle Op locatie
Peer Gynt Proton 1963/1964
Peer Gynt Toneelgroep De Appel 1972/1973 Erik Vos De Brakke Grond, Amsterdam
Peer Gynt Theatergroep Nijinsky 1985/1986 Bart Kiene Op locatie
Peer Gynt Dwarf Theater 1989/1990 Peter Lintelo De Graanschuur, Zoetermeer
Peer Gynt Pantomime Theater Rob van Reijn 1989/1990 Rob van Reijn Schouwburg De Lawei, Drachten
Peer Gynt Stichting Noordelijk Theater De Voorziening 1990/1991 Matthijs Rümke Cultureel Centrum De Oosterpoort, Groningen
Peer Gynt De Engelenbak 1990/1991 Lucas Borkel De Engelenbak, Amsterdam
Peer Gynt Stichting Toneelschuur Producties 1990/1991 Ernst Braches Toneelschuur, Haarlem
Peer Gynt Etcetera La Strada 1990/1991 Op locatie
Peer Gynt Ro Theater 1991/1992 Liesbeth Coltof Theater Rotterdam Schouwburg, Rotterdam
Peer Gynt Teater Fusentast 1991/1992 Op locatie
Peer Gynt Theater aan de Werf Produkties 1994/1995 Mechtild Prins De Utrechtse School, Utrecht
Delen uit Peer Gynt Het Brabants Orkest 1997/1998 Op locatie
Peer Gynt Stichting Peer 1998/1999 Jeroen Kriek Op locatie
Peer Gynt Fryske Toaniel Stifting Tryater 1997/1998 Jos Thie Op locatie
Peer Gynt Toneelgroep De Appel 2002/2003 Aus Greidanus sr. Appeltheater, 's-Gravenhage
Peer Gynt Toneelhuis (gezelschap) 2003/2004 Stefan Perceval Toneelschuur, Haarlem
Peer Gynt, Kerstproductie voor de hele familie Stichting Opera Zuid 2008/2009 Ted Keijser Theater aan het Vrijthof, Maastricht
Peer Gynt, kerstproductie voor de hele familie Stichting Opera Zuid 2008/2009 Ted Keijser Theater aan het Vrijthof, Maastricht
Ibsen3 De Tijd vzw 2009/2010 Lucas Vandervost Stadsschouwburg, Groningen
Peer Gynt Het Zuidelijk Toneel 2012/2013 Matthijs Rümke Theaters Tilburg, Tilburg
Peer Gynt Theatergroep Suburbia 2012/2013 Esther Bolte Op locatie
Peer Gynt Theaterschool 2014/2015 Ingrid Askvik Theaterschool, Amsterdam
Peer Gynt Theater Gnaffel 2015/2016 De Spiegel, Zwolle


Invloed

Peer Gynt is een van de meest uitgevoerde Noorse toneelstukken. De hedendaagse invloed van het stuk zet zich onverminderd voort. Het wordt internationaal op grote schaal uitgevoerd, zowel in traditionele als in moderne experimentele producties.

Bronnen